بازنمایی فضا و هویت شهری در شعر سپانلو بر اساس رویکرد نقد جغرافیایی

پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

مقاله 9، دوره 2، شماره 1، شهریور 1398، صفحه 189-212   

نوع مقاله: پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/rltf.v1i2.83067

نویسندگان

ژاله کهنمویی پور^* ؛ بهناز خواجوی

دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

میشل کولو در کتاب خود دربارة جغرافیای ادبی، پس از ارائة تصویری کلی از گرایش ­های موجود در جغرافیای ادبی، به بررسی آثار برخی از نویسندگان و شاعران قرن نوزده و بیست فرانسه می­پردازد. او در این بررسی آثار نویسندگان و شعرایی را مورد نقد قرار می­دهد که با دیدگاه جغرافیای ادبی همساز و هماهنگ باشند. در بستر شعر فارسی نیز محمدعلی سپانلو از جمله معدود شاعرانی است که به مقولة فضا و شهر به عنوان عنصری مهم در تصویرسازی شاعرانه توجه کرده و شهر زادگاه خود تهران را دست ‎مایة اصلی شعرهایش قرار داده است. سپانلو شاعری تهرانی است، او اشعار خاصی در مورد تهران سروده و در سایر اشعار هم با حس بالای شاعرانه­ای از زادگاه خود یاد کرده است. می­توان گفت سپانلو در اشعارش نگاهی اسطوره­ای به تهران دارد و از این نگاه برای بیان دردها و ناملایمات اجتماعى استفاده می­کند. در این مقاله در نظر داریم با تکیه بر اندیشه­های میشل کولو در باب جغرافیای ادبی و با نگاهی به پاره‌ای از شعرهای سپانلو به عنوان شاعری مدرن و توانا، به بررسی چگونگی انعکاس حضور تهران در شعر او و چگونگی نگاه وی به این شهر بپردازیم.

کلیدواژه‌ها

محمدعلی سپانلو؛ تهران؛ جغرافیای ادبی؛ اسطوره

مراجع

باشلار، گاستن. (1387). بوطیقای فضا. مترجمان: مریم کمالی و محمد شیربچه. تهران. انتشارات روشن گران و مطالعات زنان.

سپانلو محمدعلی. (1384). منظومۀ تهران. تهران. نشرفرهنگ معاصر.

سپانلو محمدعلی. (1387). گزیده اشعار محمد علی سپانلو. تهران. نشر مروارید.

سپانلو، محمدعلی. (1388). قایق سواری در تهران. تهران. نشر افق.

سپانلو، محمدعلی. (1392). مجموعه اشعار. تهران. انتشارات نگاه.

سپانلو، محمدعلی. (1393). ترانه‌ی بولوار میرداماد، منتخب سروده‌های محمدعلی سپانلو به انتخاب مجید ضرغامی. تهران، سرزمین اهورایی.

ستاری، جلال. (1385). اسطوره‌ی تهران. تهران. دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

ستاری، جلال. (1391). تهران در قاب شعر. تهران. دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

فرجی، محسن. (1394). تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران (محمد علی سپانلو). تهران. نشر ثالث.

کهنموئی پور، ژاله. (1392). «ادبیات، هنر و نقد جغرافیایی». نقدنامه هنر شماره 4، 83-75.

گفت‌وگوی عباس‌صفاری‌ با محمدعلی سپانلو. (پاییز 1382). فصلنامه گوهران. شماره 1.

Bachelard, Gaston. (1961). La Poetique de l’espace. Editions PUF.

Brosseau, Marc. (1996). Des romans geographes, Paris, l’Harmattan.

Collot, Michel. (2005). Paysage et Poesie, du romantisme à nos jours. Paris. Jose Corti.

Collot, Michel. (2005). La poesie moderne et la structure d’horizon. Paris. PUF.

Collot, Michel. (2011). La Pensee-Paysage. Paris. Actes sud.

Collot, Michel. (2014). Pour une geographie litteraire. Paris. Editions Corti.

Glissant Edward. (1981). Le Discours antillais. collection Folio Essais. Gallimard.

Goby, Valentine. (2007). Petit eloge des grandes villes. Paris. Folio.

Kattat, Nasrin. (2006). « Le concept de structure d’horizon : un nouvel espace theorique pour penser la poesie ». dans Plume. première annee. numero 1.

Richard, Jean-Pierre. (1967). Paysages de Chateaubriand. Paris. Seuil.

Richard, Jean-Pierre. (1984). Pages, Paysages, Microlectures II. Paris, Seuil.

Stendhal. (1913). La vie de Henry Brulard. Paris. Folios.

Westphal, Bertrand. (2007). La geocritique, reel, fiction, espace, Paris, Editions de Minuit.