تحلیل و بررسی علل تخلفات ساختمانی در کلان‌شهرها با تأکید بر قوانین و ضوابط شهرسازی (مطالعۀ موردی: مناطق سه و نُه شهر مشهد)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 1، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 5، اسفند 1395، صفحه 1-18   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v3i2.32114

نویسندگان

محمد اجزاء شکوهی^* ؛ رضا صمدی؛ نصرت‌اله گودرزی؛ محمد قنبری

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

یکی از مهم‌ترین دلایل ناهنجاری در شکل ساختمان‌ها و نابسامانی در سیما و منظر شهری، تخلفات ساختمانی است. این تخلفات ناشی از عوامل بسیاری است که با شناسایی آن‌ها تا حد زیادی می‌توان از وقوع آن جلوگیری نمود؛ لذا در این پژوهش به بررسی علل تخلفات ساختمانی با تأکید بر قوانین و ضوابط شهرسازی در مناطق سه و نه شهر مشهد پرداخته شده است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی‌تبیینی و جامعۀ آماری آن مناطق سه و نه شهرداری مشهد می‌باشد. برای تعیین حجم نمونه از آزمون کوکران استفاده شده که حجم نمونه‌ای بالغ بر 176 مورد از متخلفان ساختمانی جهت بررسی علل تخلفات ساختمانی انتخاب گردیده است. ابزار تجزیه و تحلیل داده‌ها، نرم‌افزار Spss می‌باشد. بدین‌منظور برای مقایسۀ عوامل مؤثر در ایجاد تخلفات ساختمانی بین دو منطقۀ مورد مطالعه از آزمون غیرپارامتریک U Mann-Whitney و برای مقایسۀ مقدار تخلفات ساختمانی و میزان جریمۀ پرداختی در سطح محدودۀ مورد مطالعه از آزمون T-Test استفاده شده است. همچنین علل تخلفات ساختمانی با استفاده از آزمون رگرسیون چندمتغیره به‌روش Stepwise مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که عوامل مقرون به صرفه بودن انجام تخلفات ساختمانی با بتای 38/0 و عدم نظارت دقیق مهندسان ناظر ساختمان با 36/0 از مهم‌ترین علل افزایش تخلفات ساختمانی در این دو منطقۀ شهری بوده است. معناداری آزمون نیز در سطح 95درصد مورد تأیید است.

کلیدواژه‌ها

علل تخلفات ساختمانی؛ کمیسیون ماده صد؛ مناطق سه و نه شهر مشهد

مراجع

1. ابراهیمی، ج. (1384). تخلفات ساختمانی و نحوۀ رسیدگی آن در حقوق ایران. تهران: خط سوم

2. اجزاء‌شکوهی، م.، خاکپور، ب.، و دانایی‌فرد، ع. (1391). بررسی و تحلیل توزیع فضایی مراکز درمانی شهر مشهد با استفاده از GIS. در چکیدۀ مقالات چهارمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری (به‌همت هادی اعظمی)، ص. 110-130. دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

3. احد‌نژاد، م.، رشیدخوانی، س.، نادری، ا.، و غلامی، م. (1392). آثار و تبعات تخلفات ساختمانی در شهرها؛ نمونۀ مورد مطالعه: شهر زنجان. در چکیدۀ مقالات پنجمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری (به‌همت هادی اعظمی)، ص. 20-34. دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

4. بهمنی‌منفرد، ه.، و کلانتری، م. (1391). بررسی تأثیر تصمیمات کمیسیون مادۀ صد شهرداری در کنترل تخلفات ساختمانی. در چکیدۀ مقالات چهارمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری (به‌همت هادی اعظمی)، ص. 80-93. دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

5. پیله‌ور، ع.، و پور احمد، ا. (1383). روند رشد و توسعۀ کلان‌شهرهای کشور (مطالعۀ موردی شهر مشهد). پژوهش‌های جغرافیایی، 36(48)، 103-121

6. ثابت ورنامخواستی، م. (1388). فرآیند عملکردهای شهرداری. در چکیدۀ مقالات دومین کنفرانس بین‌المللی شهرداری الکترونیکی، ص. 106-147. سازمان شهرداری‌ها و دهداری‌های کشور، تهران

7. حسینی، س. ع. (1385). مبانی فنی و اجرایی حقوق شهری و منطقه ای در ایران. گیلان: حق‌شناس

8. رحیمی، و.، و پناد، ع. (1391). تحلیل و بررسی آرای کمیسیون مادۀ صد؛ مطالعۀ موردی منطقۀ دو شهرداری زاهدان. در چکیدۀ مقالات چهارمین همایش علمی سراسری دانشجویی جغرافیا، ص. 120-132. دانشگاه تهران، تهران

9. زنگی‌آبادی، ع.، قاعدرحمتی، ص.، محمدی، ج.، و صفایی، ه. (1388). تحلیل فضایی تعامل تخلفات ساختمان و آسیب‌پذیری ناشی از زلزل.، فضا و آمایش، 14(2)، 3-21

10. سرخیلی، ا.، و رفیعیان، م. (1389). آسیب‌شناسی درآمدهای حاصل از تخلفات ساختمانی در شهرداری تهران. در چکیدۀ مقالات سومین همایش مالیه شهرداری، مشکلات و راهکارها. مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، تهران

11. سروی، ج. (1385). موارد قانونی تخلفات ساختمانی کمیسیون مادۀ 100. مشهد: آذر برزین با همکاری شهرداری مشهد

12. سعیدنیا، ا. (1383). ساخت‌وسازهای شهری. تهران: سازمان شهرداری و دهیاری‌های کشور

13. سعیدی، ع. (1387). دانشنامۀ مدیرت شهری و روستایی. تهران: مؤسسه فرهنگی، اطلاع‌رسانی و مطبوعاتی

14. شهرداری مشهد. (1385). آمارنامه مشهد. مشهد: معاونت برنامه ریزی و توسعه شهرداری مشهد

15. شهرداری مشهد. (1391). مدیریت آمار و تحلیل اطلاعات- گروه تحلیل و پردازش‌های آماری. مشهد: معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شهرداری مشهد

16. صمدی قوشچی، ز. (1387). تخلف دائر کردن واحدهای تجاری در مناطق غیر تجاری. اصفهان: جنگل جاودانه

17. ظاهری، م.، و پورمحمدی، م. (1385). موانع اجرایی ضوابط شهرسازی و ارائۀ راهکارهای مناسب در جهت جلوگیری از تخلفات ساختمانی. نشریۀ دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، (24)، 34-63

18. فرهنگی، ع.ا، و صفرزاده، ح. (1389). روش تحقیق در علوم انسانی با نگرشی بر پایان‌نامه‌نویسی. تهران: پویش.

19. کامیار، غ. (1387). حقوق شهری و شهرسازی. تهران: مجد

20. مختاری، آ.، و آزاد، س‌. م. (1388). نقش آرای کمیسیون موضوع مادۀ صد قانون شهرداری بر رواج تخلفات ساختمانی در کلان‌شهرها. مجلۀ نقد، (61)، 33-37

21. مرکز آمار ایران. (1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن. تهران: مرکز آمار ایران

22. مشیری، ش. (1389). کنترل و هدایت ساخت‌وسازهای شهری؛ طراحی نظام کارآمد. نشریۀ هویت شهر، 4(7)، 27-30

23. معصوم، ج. (1380). تخلفات ساختمانی. شهرداری‌ها سازمان شهرداری‌ها، (33)، 49-55

24. منصور، ج. (1385). مجموعه‌قوانین و مقررات شهر و شهرداری. تهران: دیدار

25. میرکتولی، ج. (1389). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی عرضۀ زمین شهری، گرگان: دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

26. هادیلی، ب.، و مهرزاد، ج. (1388). نقش زمین و مسکن در توسعۀ فضایی-کالبدی شهر تبریز. مجله علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، 9(26)، 157-175

27. Barrie, Sh. (1998). Cities Fit to live in, Themes And variations. ATZ. Publishers grate fully. NY

28. Fotheringham, A. S., Brunsdon, C., & Charlton, M. (2002). Geographically weighted regression: The analysis of spatially varying relationships. London, UK: Wiley

29. Galbraith, S. (1998). Building and land management 2, Law for students. Oxford: Butter Worth and Hellmann

30. Muhallab Taha, M. (2001). The potential role of GIS in the development and applications of urban indicators: The case of housing in Khartoum, Sudan (Thesis report series).Royal Institute of Technology (KTH),Stockholm, Sweden

31. Vander Molena, P. (2002), The dynamic aspect of land administration: An often forgotten component in system design. Environment and Urban Systems, 26, 361–381