بررسی وضعیت جهانی تولیدات علمی دانشگاه فردوسی مشهد طی سال های 1990-2010 در وبگاه علوم (Web of Science) با هدف ترسیم نقشه علم این دانشگاه

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 5، دوره 1، شماره 1، مهر 1390، صفحه 175-196   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v1i1.8914

نویسندگان

سید رحمت الله فتاحی^{* 1}؛ فرشید دانش²؛ فرامرز سهیلی³

¹استاد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشجوی دکتری کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد

³عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور کرمانشاه و دانشجوی دکتری کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه فردوسی مشهد در یک دوره 20 ساله به منظور تعیین میزان همکاری گروهی و ترسیم ساختار علمی این دانشگاه بر اساس میزان استنادهای دریافتی مدارک منتشر شده ی پژوهشگران این دانشگاه می باشد. پژوهش حاضر مطالعه ای با استفاده از شاخص های علم سنجی است که با بکارگیری برخی از قوانین و روش های این حوزه از قبیل قاعده لوتکا، بردفورد و تحلیل استنادی به تحلیل داده های بدست آمده این پژوهش که از پایگاه وب آو ساینس گردآوری شده، پرداخته است. نتایج نشان داد که در این بازه زمانی، پژوهشگران این دانشگاه موفق به انتشار 2318 مدرک نمایه شده در WOS گردیده اند. نتایج نشان دهنده این است که توزیع فراوانی مشارکت نویسندگان این دانشگاه از قاعده لوتکا تبعیت می کند، همچنین توزیع فراوانی موضوعی مدارک هسته، تولید شده توسط نویسندگان این دانشگاه از قاعده برادفورد تبعیت می کند. نتایج همچنین نشان داد که دانشگاه فردوسی مشهد در تولید علم جهانی از نرخ متوسط رشد برابر با 2/34 درصد برخوردار بوده است. تحلیل استنادهای مدارک مورد بررسی نشان داد که بین تعداد نویسندگان مدارک با تعداد استنادهای دریافتی و میزان مشارکت یک نویسنده با تعداد مدارک منتشر شده توسط وی رابطه مثبت وجود دارد. در نهایت، ساختار علمی این دانشگاه بر اساس میزان استنادهای جهانی با استفاده از نرم افزار هیست سایت (Hist Cite) ترسیم و مورد تحلیل قرار گرفت و نتایج نشان داد که نقشه علم این دانشگاه از 9 خوشه موضوعی تشکیل گردیده است.

کلیدواژه‌ها

تولید علم؛ ساختار فکری؛ ترسیم ساختار علم؛ همکاری علمی؛ دانشگاه فردوسی مشهد؛ قاعده برادفورد؛ قاعده لوتکا؛ هسیت سایت

مراجع

دانش، فرشید، سهیلی، فرامرز، و مصری نژاد، فائزه (1388). ترسیم نقشه علمی محققان علوم پزشکی با استفاده از نرم افزار HistCite : مورد پژوهی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. اطلاع شناسی، 3(24)، 59-81.

دهقانپور، نفیسه (1389). ترسیم نقشه علمی ‌تحقیقات مهندسی ایران در پایگاه اطلاعاتی دایالوگ طی سال های 1990- 2008. (پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، 1389).

رحیمی، ماریه، و فتاحی، رحمت الله (1388). بررسی میزان تاثیر عوامل موثر بر همکاری علمی از دیدگاه اعضاء هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد. فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 12(1)، 79-98.

سهیلی، فرامرز، و عصاره، فریده (1388). بررسی تولیدات علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه رازی در نمایه استنادی علوم طی سال های 1992-2008. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 3(4)،81-110.

سهیلی، فرامرز، و عصاره، فریده (1390). ترسیم ساختار انتشارات علمی اعضاء هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پایگاه WOS طی سال های 1989-2008. مدیریت اطلاعات سلامت. (زودآیند).

عصاره، فریده، نوروزی چاکلی، عبدالرضا، و مریم کشوری (1389). هم نویسندگی پژوهشگران ایران در نمایه های استنادی علوم، علو ماجتماعی، هنر و علوم انسانی در پایگاه Web of Science در سال های 2000 تا 2006. فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، 25(4)،573-595.

مهراد، جعفر، مقصودی، رویا (1387). کتاب علم ایران. شیراز: مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری.

نوکاریزی، محسن، سهیلی، فرامرز، و دانش، فرشید (1389). بررسی تولیدات علمی و ترسیم ساختار علم محققان دانشگاه بیرجند در پایگاه وب­آوساینس طی سال های 1992-2009. (طرح پژوهشی، معاونت پژوهش و فناوری، دانشگاه بیرجند، 1389).

نیاکان، شهرزاد، و غریبی، حسین (1384). دانش ایران در سطح بین المللی در سال 2004. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.

Akakandelwa, A. (2009). Author collaboration and productivity at the University of Zambia, 2002-2007. African Journal of Library, Archive and Information, 19(1), 13–23.

Borokhovich, K. A., Bricker, R. J., & Simkins, B. J. (1994). The streams of financial research and their interrelationships: evidence from Social Science index. Financial Practice& Education, 4(2), 110-123.

Borracci, R. A., Doval, H. C., Manente, D., & Tajer, C. D. (2009). Scientific collaboration networks in argentine cardiology publications. Revista Argentina de Cardiologia, 7(6), 487-492.

Braun, T., Gomez, I., Mendez, A., & Schubert, A. (1992). International co-authorship patterns in physics and its subfields, 1981–1985. Scientometrics, 24(2), 181–200.

Franceschet, Massimo (2009). A cluster analysis of scholar and journal bibliometric indicators. Journal the American Society for Information Science and Technology, 60(10), 1950–1964.

Go´mez, C. O., et al. (2009). Visualization of scientific co-authorship in Spanish universities from regionalization to internationalization. Aslib Proceedings: New Information Perspectives, 61(1), 83-100.

Jakobs, D. (2008). An informatics analysis of publication and research collaboration patterns in natural applied sciences in South Africa. South African Journal of library and information sciences, 74(1), 41- 48.

Jansen, D., Gortz, R., & Heidler, R. (2010). Knowledge production and the structure of collaboration networks in two scientific fields. Scientometrics, 83, 219–241.

Locke, J., & Perera, H. (2001). The intellectual structure of international accounting in the early 1990s. The International Journal of Accounting, (36), 223–249.

Lucio-Arias, D., & Leydesdroff, L. (2008). Main-path analysis and path-dependent transitions in HistCite™-based historiograms. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 59(12), 1948-1960.

Marshakova-Shaikevich, I. (2005). Bibliometric maps of field of science. Information Processing and Management, (41), 1534–1547.

Osareh, F., & Khademi, R. (2010). Visualizing the intellectual structure of Iranian physicists in SciSearch, 1990–2009: An Author Co-citation Analysis (ACA). International Journal of Information Science and Management, (Forthcoming).

Osareh, F., & McCain, K.W. (2008). The Structure of Iranian Chemistry Research, 1990–2006: An author co-citation Analysis. Journal of the American Society for Science and Technology, 59(13), 2146–2155.

Persson, O., Glänzel, W., & Danell, R. (2004). Inflationary bibliometric values: The role of scientific collaboration and the need for relative indicators in evaluative studies. Scientometrics, 60 (3), 421-432.

Small, H. (1999). Visualizing Science by Citation mapping.  Journal of the American Society for Science and Technology, 50(9), 799–813.