بررسی خصوصیات روغن و ترکیب دانه در تعدادی از لاین‌ها و واریته‌های گلرنگ

مجله پژوهشهای علوم و صنایع غذایی ایران

مقاله 6، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10، مهر 1388   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ifstrj.v5i2.3742

نویسندگان

صفورا احمدزاده^{* 1}؛ مهدی کدیور²؛ قدرت الله سعیدی¹

¹دانشگاه اصفهان

²گروه علوم و صنایع غذایی- دانشکده کشاورزی- دانشگاه صنعتی اصفهان- ایران

چکیده

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) یکی از گیاهان دانه روغنی است که به دلیل سازگاری وسیع آن با عوامل محیطی می‌تواند در تأمین دانه‌های روغنی کشور بسیار سهیم باشد. گلرنگ در منطقه اصفهان، بعد از برداشت غلات دانه ریز و به عنوان کشت دوم در سطح نسبتاً وسیعی کشت می‌شود. امروزه تلاش هایی به منظور بهبود کیفیت روغن گلرنگ و امکان استفاده گسترده از آن در صنعت روغن‌های خوراکی در حال انجام است. در این تحقیق کمیت و کیفیت روغن استخراجی از دانه 20 ژنوتیپ مختلف داخلی و خارجی گلرنگ بررسی شده است. محتوای روغن و پروتئین دانه ژنوتیپ‌ها به ترتیب دارای دامنه 24/20 تا 73/36% و 64/15 تا 50/21% بود. ژنوتیپ های121C و 2428E با بیشترین میزان روغن (به ترتیب73/36 و 24/36%) از نظر محتوای روغن و ژنوتیپ‌های 112M و 2428E با بیشترین میزان پروتئین (به ترتیب50/21 % و40/21%) از نظر محتوای پروتئین بهترین ژنوتیپ‌های داخلی مورد مطالعه بودند. هدف عمده اصلاح گلرنگ، تغییر ترکیب روغن و به طور خاص افزایش اسید اولئیک است. تعیین ترکیب اسیدهای چرب روغن با استفاده از گاز کروماتوگرافی نشان داد که بیشترین میزان اسید اولئیک در روغن ژنوتیپ 112M (03/21%) و بیشترین میزان اسید لینولئیک مربوط به روغن ژنوتیپ 15 K (11/80 %) می‌باشد که از نظر میزان اسید لینولئیک بین ژنوتیپ 15 K با رقم اصلاح شده خارجی Saffire (97/79%) اختلاف معنی داری وجود نداشت. نتایج حاصل گویای آن است که فعالیت‌های به نژادی بر خصوصیات روغن موثر بوده و از جمله ژنوتیپ‌های دارای اهمیت، دو ژنوتیپ اصلاحی داخلی 112M و 420 M می‌باشند که از نظر پروفیل اسید چرب و نیز پایداری روغن دارای کیفیت مطلوبی بوده و کاربرد آنها در برنامه‌های اصلاحی می‌تواند به دستیابی به روغنی با کیفیت مطلوب منجر شود.

واژه‌های کلیدی: گلرنگ، ژنوتیپ اصلاحی، محتوای روغن، خواص فیزیکوشیمیایی