نظریۀ ذخایر فرهنگی زوهر و بررسی راهبردهای ترجمۀ ریزفرهنگ‌ها: مورد پژوهشی رمان دایی جان ناپلئون در برابر ترجمۀ انگلیسی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 1، دوره 50، شماره 1، فروردین 1396، صفحه 1-25   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v50i1.58658

نویسندگان

بی نظیر خواجه پور؛ علی خزاعی فرید؛ مسعود خوش‌سلیقه^*

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

مطالعۀ پیش رو به ارتباط میان فرهنگ و ترجمه می‌پردازد. نظریۀ ذخایرِ فرهنگی ایون زوهر (ابن زهر) مبنای این کار قرار گرفته، و رمان فارسی دایی جان ناپلئون در برابر ترجمة انگلیسی آن به‌عنوان نمونه انتخاب شده است. این رمان به‌عنوان پیکره، 462 صفحه و بالغ بر 230 هزار کلمه است. ابتدا ریزفرهنگ‌ها در متن مبدأ به‌همراه ترجمه‌شان در مقصد استخراج شدند. با استفاده از تئوری داده‌بنیاد، نمودار درختی ذخایرِ فرهنگ ایرانی به‌دست آمده است. راهبردهای مترجم افزایش، انتقال عینی، بومی‌سازی، حذف، تفصیل و فرهنگ‌زدایی بوده‌اند. گروه‌های ریزفرهنگ‌ها و راهبردهایشان، به‌همراه فراوانی آن‌ها و درصد راهبرد هر گروه ریزفرهنگ تهیه شد. به‌علاوه، برای هر راهبرد هم مقایسۀ گروه‌ها انجام گرفت. نمودار کلی راهبردها در ترجمه نیز تهیه شد که با بررسی آن مشخص شد، مترجم بیشترین راهبردش در قبال ریزفرهنگ‌های ایرانی ابتدا فرهنگ‌زدایی و سپس بومی‌سازی بوده است.

کلیدواژه‌ها

ذخایر فرهنگی؛ ریزفرهنگ؛ ایون زوهر؛ دائی‌جان ناپلئون؛ عناصر فرهنگی

مراجع

1. آملی، م. پ. (1391). ریشههای تاریخی امثال و حکم. تهران: سنایی.

2. پزشکزاد، آ. (1383). دایی جان ناپلئون. تهران: صفی علیشاه.

3. خطیبی، ف. (1393، خرداد 7). دایی جان ناپلئون، سرقفلی و هووی من. بزرگداشت ایرج پزشکزاد. بازیابی از:

BBCPersian.com: http://www.bbc.com/persian/arts/2014/05/140528_l41_book_pezeshkzad_la

4. دادور، آ. (1384). ایده‌الیسم انتزاعی در دن کیشوت و دایی جان ناپلئون. پژوهش ادبیات معاصر جهان، 25(10)، 49-62.

5. دهخدا، ع. آ. (1383). امثال و حکم. تهران: امیرکبیر.

6. فتاحی، ک. (1391، ۲۰ مرداد). «بمب فرهنگی ایران» در اسرائیل منفجر شد. بازیابی از:

BBCPersian.com: http://www.bbc.com/persian/arts/2012/08/120810_ka_kolonel_daeijan_napoleon.shtml

7. Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgment of taste. (R. Nice, Trans.) Cambridge, MA: Harvard University Press.

8. Boyd, R., & Richerson, P. J. (1985). Culture and the evolutionary process. Chicago, IL: Chicago University Press.

9. Dornyei, Z. (2011). Research methods in applied linguistics. New York, NY: Oxford University Press.

10. Even-Zohar, I. (1991). System, dymanimcs, and interference in culture: A Synoptic view. Poetics Today, 2(1) 85-94.

11. Even-Zohar, I. (1997). Factors and dependencies in culture: A revised outline for polysystem culture research. Canadian review of comparative literature, 24(1), 15-24.

12. Even-Zohar, I. (2012). Intellectual labor and the success of societies. In E. H. Lüttich (Eds.), Sign Culture (pp. 307-313). Würzburg: Konigshausen & Neumann.

13. Jakobson, R. (1960). Linguistics and poetics. In T. A. Sebeok (Eds.), Style in Language (pp. 350-377). Cambridge: MIT Press.

14. Munday, J. (2008). Introducing translation studies (2nd ed.). New York, NY: Routledge.

15. Nafisi, A. (2006). The secret garden. London: The Guardian.

16. Pezeshkzad, I. (2014). My uncle Napoleon. (D. Davis, Trans.) Washington: Mage.

17. Ryan, V. (2006). My uncle Napoleon: Something funny is going on in Tehran. Washington, DC: The Seattle Times.

18. Williams, J., & Chesterman, A. (2002). The map, a beginner's guide to doing research in translation studies. Manchester: St. Jerome.

19. Yule, G. (2010). The study of language. New York, NY: Cambridge university press.