بررسی نقش گفتمان‌های فلسفی در فرآیند رو به رشد مطالعات ترجمه از منظر تاریخی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 2، دوره 50، شماره 2، تیر 1396، صفحه 35-66   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v50i2.65260

نویسنده

صمد میرزاسوزنی^*

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به مطالعة نقش گفتمان‌های فلسفی در فرآیند رو به رشد مطالعات ترجمه از منظر تاریخی می‌پردازد. بدین‌منظور، این پژوهش به‌دنبال کشف و توصیف نقش گفتمان‌های فلسفی در مطالعات ترجمه بوده تا در مورد تأثیر عمدة فلسفه بر ترجمه و نظریه‌های ترجمه کنکاش کند و معلوم نماید تا چه حد بازبینی و تجدید نظر در گفتمان‌های فلسفی به روند رو به رشد مطالعات ترجمه مساعدت می‌نماید. هدف عمده آن است که با توجه به ماهیت مطالعات ترجمه به‌عنوان رشته‌ای گیرنده از گفتمان‌های فلسفی و بسیاری از رشته‌های حد واسط، به فرضیه‌سازی دربارة این رشته و ارائة چارچوبی جامع و دربرگیرنده پرداخته شود. با در نظر گرفتن شواهد مربوط، یافته‌های پژوهش پیش رو نشان داد که سیر مرجعیت و اقتدار از سوی فلسفه به مطالعات ترجمه و نه بالعکس می‌باشد. علاوه بر آن، گفتمان‌های فلسفی حداقل از سه طریق به مطالعات ترجمه مرتبط می‌شوند: فیلسوفان رشته‌های مختلف از ترجمه به‌عنوان مطالعه موردی یا استعاره‌ای برای شرح مسائل مربوط به برنامه‌های کلی‌تر استفاده کرده‌اند؛ نظریه‌پردازان و عملگرایان ترجمه همواره به گفتمان‌های فلسفی به‌عنوان حامی و پشتیبان نظریات خود نگاه کرده‌اند؛ نیز آنکه، فیلسوفان، دانشمندان و مترجمان دربارة ترجمة گفتمان‌های فلسفی به ارائة تفسیر و اظهار نظر پرداخته‌اند. همین‌طور، یافته‌ها حاکی از آن است که گفتمان‌های فلسفی، با توجه به دسترسی چندین گزینه در رابطه با آن‌ها و تدوین کلمات مناسب با کلمات جایگزین، تمایل شدیدی به بازنگری و تجدید نظر دارند. در این میان، انطباق و طرح کلمات به‌عنوان یکی از وظایف مطالعات ترجمه مستلزم بررسی آن است که چه نوع گفتمان‌های فلسفی از دست رفته‌اند که خود باعث می‌شود مترجمان به‌طور مداوم سعی در کاهش پیچیدگی متن داشته باشند. از سوی دیگر، در صورت وجود گزینه‌های متعدد و نبود نظریه‌ای مشخص در رابطه با چگونگی کاهش پیچیدگی متن، زمینه‌ای برای طرح و بررسی بحث‌های مرتبط با گفتمان‌های فلسفی به‌وجود می‌آید که این امر را می‌توان در ارائة نظریه‌ها و روش‌های مربوط بیشتر مشاهده کرد.

کلیدواژه‌ها

بازنگری؛ فرضیه؛ گفتمان‌های فلسفی؛ مطالعات ترجمه

مراجع

1. Ammann, M. (1994). Von Schleiermacher bis Sartre: Translatologische Interpretationen. In M. Snell-Hornby, F. P. Ochhacker and K. Kaindl (eds) Translation Studies: An Interdiscipline (pp. 37-44). Amsterdam: John Benjamins.

2. Badawi, A. (1968). La transmission de la philosophie grecque au monde arabe. Paris: Vrin.

3. Benjamin, A. (1989). Translation and the Nature of Philosophy: A New Theory of Words. London: Routledge.

4. Benjamin, W. (1970). The task of the translator (H. Zohn, trans.). In W. Benjamin (H. Arendt, ed.) Illuminations (pp. 69-82). London: Fontana (original work published in 1923).

5. Berman, A. (1985). La traduction et la lettre: Ou l'auberge du lointain. In A. Berman (ed.) Les Tours de Babel (pp. 35-100). Mauvezin: Trans-Europ-Repress.

6. Berman, A. (1992). The Experience of the Foreign: Culture and Translation in Romantic Germany (S. Heyvaert, trans.). Albany: State University of New York Press.

7. Bigelow, J. (1978). Semantics of thinking, speaking and translation. In. F. Guenthner and M. Guenthner-Reutter (eds) Meaning and Translation: Philosophical and Linguistic Approaches (pp. 109-135). London: Duckworth.

8. Blanchot, M. (1949). Traduit de... In M. Blanchot La Part du feu (pp. 173-187). Paris: Gallimard.

9. Bourdieu, P. (1994). In Other Worlds: Essays towards a Reflexive Sociology Cambridge: Polity Press.

10. Burge, T. (1978). Self-reference and translation. In F. Guenther and M. Guenther-Reutter (eds) Meaning and Translation: Philosophical and Linguistic Approaches (pp.137-153). London: Duckworth.

11. Chau, S.S.C. (1984). Hermeneutics and the translator: The ontological dimension of translating. Multilingua 3 (2), 71-7.

12. Chesterman, A. (1997). Memes of Translation: The Spread of Ideas in Translation Theory. Amsterdam: John Benjamins.

13. Chesterman, A. (1999). The empirical status of prescriptivism. Folia Translatologica 6, 9-19.

14. Davidson, D. (1984). Enquiries into Truth and Interpretation. Oxford: Clarendon Press.

15. Deleuze, G. (1977). Intellectuals and power: A conversation between Michel Foucault and Gilles Deleuze. In M. Foucault Language, Counter-Memory, Practice: Selected Essays and Interviews by Michel Foucault (D.E. Bouchard, ed.; S. Simon, trans.). Ithaca, NY: Cornell University Press.

16. Derrida, J. (1985). Des tours de Babel (English and French versions, J. Graham, trans.). In J. Graham (ed.) Difference in Translation (pp. 165-207; 209-248). Ithaca, NY: Cornell University Press.

17. Feleppa, R. (1988). Convention, Translation, and Understanding: Philosophical Problems in the Comparative Study of Culture. Albany, NY: State University of New York Press.

18. Foucault, M. (1966). Les mots et les choses. Paris: Gallimard.

19. Frege, G. (1984). Collected Papers on Mathematics, Logic, and Philosophy (B. McGuinness, ed. and M. Black, trans.). Oxford: Blackwell.

20. Grant, C.B. (1999). Fuzzy interaction in dialogue interpreting: Factual replacements, autonomy and vagueness. Linguistica Antwerpiensa 33, 85-100.

21. Guenther, F. and Guenther-Reutter, M. (eds) (1978) Meaning and Translation: Philosophical and Linguistic Approaches. London: Duckworth.

22. Hart, W. D. (1970). On self-reference. Philosophical Review 79,523-528.

23. Heidegger, M. (1963). Excerpts from Der Satz vom Grund [1957]. In H.J. Storig (ed.) Das Problem des Clbersetzens (pp. 395-409). Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.

24. Hirsch, A. (ed.) (1997). Ubersetzung und Dekonstruktion. Frankfurt: Suhrkamp.

25. Jakobson, R. (1959/2000). On linguistic aspects of translation. In R.A. Brower (ed.) On Translation (pp. 232-239). Cambridge MA: Harvard University Press. (Reprinted in Venuti, L. (ed.) (2000) The Translation Studies Reader (pp. 113-18). London: Routledge.)

26. Johnson, B. (1985). Taking fidelity philosophically. In J. Graham (ed.) Difference in Translation (pp. 142-48). Ithaca, NY: Cornell University Press.

27. Katz, J. (1978). Effability and translation. In F. Guenther and M. Guenther-Reutter(eds) Meaning and Translation: Philosophical and Linguistic Approaches (pp. 191-234). London: Duckworth.

28. Ladmiral, J-R. (1979). Traduire: Theoremes pour la traduction. Paris: Payot.

29. Lafarga, F. (ed.) (1996) El discurso sobre la traduccion en la historia: Antologia bilingue. Barcelona: EUB.

30. Laygues, A. (2001). Review article of Buber, Marcel, and Levinas. In A. Pym (ed.) The Return to Ethics. Special issue of The Translator 7 (2), 315-19.

31. Lefevere, A. (1991). Translation and comparative literature: The search for the center. TTR. Traduction Terminologie, Redaction 4 (1),129-44.

32. Lefevere, A. (1992). Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame. London: Routledge.

33. Levy, J. (1967). Translation as a decision process. In To Honor Roman Jakobson (Vol. 2; pp. 1171-82). The Hague and Paris: Mouton. (Reprinted in L. Venuti (ed.) (2000). The Translation Studies Reader (pp. 148-59). London: Routledge.)

34. Melby, A. & Warner, T.C. (1995). The Possibility of Language: A Discussion of the Nature of Language, with Implications for Human and Machine Translation. Amsterdam: Benjamins.

35. Meschonnic, H. (1973/1999). Poetique du traduire. Paris: Verdier.

36. Monacelli, C. and Punzo, R. (2001). Ethics in the fuzzy domain of interpreting: A 'military' perspective. In A. Pym (ed.) The Return to Ethics. Special Issue of The Translator 7 (2), 265-82.

37. Nouss, A. (2001). In praise of betrayal. In A. Pym (ed.) The Return to Ethics. Special issue of The Translator 7 (2), 283-295.

38. Pecheux, M. (1975). Les Verdes de la palice. Paris: Maspero.

39. Peirce, C.H. (1931-58) Collected Papers of Charles Sanders Peirce (8 vols)(C. Hartshorne, P. Weiss, and A. Burks, eds). Cambridge, MA: Harvard University Press.

40. Pym, A. (1997). Pour tine ethique du traducteur. Arras: Artois Presses Universite.

41. Pym, A. (1998). Method in Translation History. Manchester: St Jerome.

42. Pym, A. (ed.) (2001). The Return to Ethics. Special issue of The Translator 7 (2). 169-181.

43. Quine, W.V.O. (1959). Translation and meaning. In R.A. Brower (ed.) On Translation.Cambridge, MA: Harvard University Press. (Reprinted in L. Venuti (ed). (2000). The Translation Studies Reader (pp. 94-112). London: Routledge.)

44. Quine, W.V.O. (1969). Linguistics and philosophy. In S. Hook (ed.) Language and Philosophy. New York: University Press.

45. Robinson, D. (1991). The Translator's Turn. Baltimore: Johns Hopkins University Press.

46. Robinson, D. (1992). Classical theories of translation from Cicero to Aulus Gellius. TEXTconTEXT 7, 15-55.

47. Robinson, D. (1996). Translation and Taboo. DeKalb: Northern Illinois University Press.

48. Robinson, D. (1997). Translation and Empire: Postcolonial Theories Explained. Manchester: St Jerome.

49. Robinson, D. (ed.) (2001). Western Translation Theory from Herodotus to Nietzsche. Manchester: St Jerome.

50. Schleiermacher, F. (1838). Uber die verschiedenen Methoden des Ubersetzens. Lecture delivered in 1813. In Siimtliche Werke, Dritte Abteilung: Zur Philosophie (Vol. 2; pp. 207-245). Berlin: Reimer. (English version: On the different methods of translating. In D. Robinson (ed. and trans.) (1997) Western Translation Theory from Herodotus to Nietzsche (pp. 225-38). Manchester: St Jerome.

51. Searle, J. R. (1969). Speech Acts: An Essay in the Philosophy of Language. Cambridge: Cambridge University Press.

52. Varela, F.J. (1992). Un know-how per l'etica. Roma-Bari: Editori Laterza.

53. Venuti, L. (1995). The Translator's Invisibility: A History of Translation. London: Routledge.

54. Venuti, L. (1998). Introduction. In L. Venuti (ed.) Translation and Minority. Special issue of The Translator 4 (2), 135-144.

55. Vermeer, H.J. (1989). Skopos and commission in translational action. In A. Chesterman (ed.) Readings in Translation Theory (pp. 173-87). Helsinki: Oy Firm Lectura. (Reprinted in L. Venuti (ed.) (2000) The Translation Studies Reader (pp. 221-32). London: Routledge.)

56. Vermeer, H.J. (1996). Das Ubersetzen im Mittelalter (13. and 14. Jahrhundert) (2 vols). Heidelberg: TEXTconTEXT Verlag.

57. von Humboldt, W. (1836). Uber die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaues und ihren Einfluss auf die geistige Entwicklung des Menschengeschlechts. Zweiter Nachdruck (1968 facsimile: Bonn-Hannover-Munich: Diimmlers Verlag).

58. von Wright, G.H. (1968). An Essay in Deontic Logic and the Theory of Action. Amsterdam: North-Holland.

59. Watzlawick, P., Bavelas, J.B. and Jackson, D.D. (1967) Pragmatics of Human Communication. New York: Norton.