میان قوم نگاری و ادبیات: میشل لریس

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 3، دوره 50، شماره 4، بهمن 1396، صفحه 55-71   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v50i4.68652

نویسندگان

سارینه طروسیان؛ دومینیک کارنوا ترابی^*

گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

قرن بیستم آبستن تغییر و تحولات عظیم سیاسی و اجتماعی بوده است. ادبیات، هنر و علم نیز متأثر از وضعیت حاکم بر جامعه بوده‌اند. در اروپا، به‌خصوص در فرانسه، نویسندگان بسیاری چه با آثارشان و چه با موضع‌گیری‌هایشان در عرصه‌های گوناگون، نام خود را در تاریخ ثبت کرده‌اند. ژولین میشل لریس از آن معدود نویسندگانی‌ست که به‌دلیل حضور مستمرشان در طول قرن، ردپای محونشدنی از خود به‌جای گذاشته است. منتقدان معمولاً برای تعیین جایگاهی برای او دچار مشکل می‌شوند و موقعیت ثابت و مشخصی را برایش نتوانسته‌اند در نظر بگیرند. عده‌ای او را شرح‌حال‌نویس و شاعری متبحر می‌دانند که توانست تحولی عظیم در نگاه «خود» و استفاده از زبان، ایجاد کند. عده‌ای دیگر نیز، به‌واسطة تحقیقات گسترده‌اش بر روی زبان، آداب و رسوم اقوام آفریقایی او را قوم‌نگاری شایسته می‌نامند. ولی آیا نمی‌توان ادعا کرد که این دو قلمرو نزد لریس نه‌تنها مغایرتی با یکدیگر ندارند، بلکه ردپایی از هر کدام در دیگری یافت می‌شود؟ به‌عبارتی، آیا شعر و قوم‌شعر، آن‌طور که میشل بوژور می‌گوید، مکمل یکدیگر و جداناپذیر نیستند؟

کلیدواژه‌ها

میشل لریس؛ ادبیات؛ قوم نگاری

مراجع

- Albers, Irène, Mimesis and Alterity : Michel Leiris’s ethnography and poetics of spirit possession, French Studies, Vol. LXII, No. 3

- Beaujour, Michel, Leiris : Poetique et Ethnopoetique, MLN, Vol. 105, No. 4, French Issue, sept 1990

- Boyer, Alain-Michel, Litterature et Ethnologie, Klincksieck (revue de litterature comparee), No. 298, 2001-2

- D. Hewitt, Leah, Events in life and writing: The “Autobiographical act” of Michel Leiris, Romantic Review, Nov 1, 1983

- Larson, Ruth, Ethnography, Thievery, and cultural identity : A rereading of Michel Leiris’s L’Afrique fantôme, PMLA, Vol. 112, No. 2, Mar. 1997

- Leiris, Michel, L’Afrique fantôme, Gallimard, Paris, 1934

- Leiris, Michel, L’Age d’homme, Gallimard, Paris, 1939

- Leiris Michel, La langue secrète des Dogons de Sanga, Travaux et memoires de l’Institut d’Ethnologie de l’Universite de Paris, 1948

- Leiris Michel, La possession et ses aspects theâtraux chez les Ethiopiens de Gondar, L’Homme, nouvelle serie, reed. Plon, 1958

- Leiris Michel, La Règle du jeu, Gallimard, Paris, 2003

- Leiris Michel, 45 rue Blomet, Revue de Musicologie, T. 68, No. 1/2, Les fantaisies du voyageur. XXXIII VariationsSchaeffner, 1982

- Maingueneau Dominique, Discours litteraire ; paratopie et scène d’enonciation, Armand Colin, Paris, 2004

- Paulme, Denise, Cahiers d’Etudes Africaines, Vol. 30, Cahier 117, 1990

- Said Edward, Orientalism: Western Conceptions of the Orient, London, Penguin, 1985