ترجمه طنز در دوبله فارسی سریال انیمیشن بچه رئیس: بررسی شیوه‌های ترجمه در دو محیط مقصد متفاوت

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 6، دوره 52، شماره 3، مهر 1398، صفحه 121-154   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v52i3.82721

نویسنده

فرزانه خدابنده^*

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

ترجمة طنز کلامی در محیط دیداری‌شنیداری چالشی جدی برای مترجمان است. هدف از این پژوهش، بررسی ماهیت چالش‌هایی است که ترجمة طنز را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند. بدین‌منظور، عبارت‌های طنزآمیز چهارده قسمت از انیمیشن سریالی طنز بچه رئیس توسط پنج مترجم حرفه‌ای شناسایی شده و سپس ترجمة آن‌ها در دو کانال تلویزیونی نهال و جم جونیور مقایسه شدند. هدف از این مقایسه، شناسایی استراتژی‌های به‌کار‌رفته در ترجمة عبارات طنزآمیز بود. نتایج حاکی از آن است که بین هر پنج مترجم در زمینه شناسایی جوک‌ها، معماها، طنزهای زبانی، ادات سبکی، دست‌انداختن، تحقیر و تمسخر و نیز خودکوچک‌شماری توافق وجود داشته است. مرحلة دوم تحقیق نشان داد که «ترجمة تحت‌اللفظی» پربسامدترین استراتژی در دوبلة کانال جم جونیور و «جایگزینی» و «حذف» استراتژی‌های غالب کانال نهال بودند. همچنین نتایج نشان داد که کانال نهال، دیالوگ‌ها را به‌گونه‌ای ترجمه کرده که به فرهنگ کودکان ایرانی نزدیک باشد. به‌عبارت دیگر، ترجمه در این کانال مقصدمدار بوده است. این در حالی است که ترجمة کانال جم جونیور چیزی بین بومی‌سازی و بیگانه‌سازی است.

کلیدواژه‌ها

استراتژی‌های ترجمه؛ ترجمة دیداری‌شنیداری؛ دوبله؛ طبقه‌بندی طنز؛ محیط مقصد

مراجع

امام، ع. (۱۳۹۵). ترفندهای بومی‌سازی در ترجمة فارسی فیلم‌های کارتونی: «رئیس مزرعه»، «شنل‌قرمزی»، و «پاندای کونگفوکار». مطالعات زبان و ترجمه، 49(4)، 35-59.

حرّی، ا. (1385). درآمدی بر اصول و مبانی ترجمة طنز. مطالعات ترجمه، 4(14)، 7-22.

حسینی معصوم، م.، و کمیلی‌دوست، ه. (۱۳۸۹). بررسی شیوه‌های معادل‌یابی واژگانی در ترجمة متون تبلیغاتی و تجاری از انگلیسی به فارسی. مطالعات زبان و ترجمه، 42(2)، ۷۹-۱۰۰.

خزاعی‌فرید، ع.، و قاضی‌زاده، خ. (۱۳۹۴). تأثیر هنجارها بر روند ترجمه (موردپژوهی: ترجمه‌های معاصر قرآن مجید). مطالعات زبان و ترجمه، 48(3)، 83-101.

خشوعی، م.، عریضی سامانی، س. ح.، وآقایی، ا. (1388). ساخت و اعتباریابی پرسش‌نامة شوخ‌طبعی. پژوهش‌های روان‌شناختی، 23، 26-39.

خوش‌سلیقه، م.، عامری، س.، و نوروزی، ع. (1398). ترجمة دیداری‌شنیداری: مفاهیم و اصطلاحات. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

دمیری، س.، و احمدی، ع. (1389). راهبردهای استفاده‌شده در ترجمة طنز: بررسی ترجمة فارسی. مطالعات ترجمه، 8(31)، 55-71.

دهباشی شریف، ف.، و میرافضلی کهنگی، س. ف. (1398). انواع طنز و شیوة دوبلة آن در انیمیشن زوتوپیا (شهر حیوانات) براساس مدل مارتینز سیرا. رسانه‌های دیداری و شنیداری، 13(29)، 209-225.

عامری، س. (1397). ترجمة گفت‌وگوهای طنز در فیلم. فصلنامه مترجم، 27(66)، 141-146.

قمی، پ. (1388).راهبردهای دوبلة کدهای بیانگر در کارتون از انگلیسی به فارسی. مطالعات ترجمه، 7(25)، 49-66.

 

Alcaraz Urbano, A. (2015). The translation of humour from audiovisual content: an empirical analysis. (Unpublished master's thesis), Universitat Autonoma de Barcelona. Facultat de filosofiai Lletres, Graduat o Graduad a en Estudis Anglesos.

Ameri, S. (2018). A review of Zhirafar, Ahmad (2014). A comprehensive history of dubbing into Persian in Iran. Sendebar, 29, 355-359.

Ameri, S., & Khoshsaligheh, M. (2018). Exploring the attitudes and expectations of Iranian audiences in terms of professional dubbing into Persian. HERMES-Journal of Language and Communication in Business, (57), 175-193.

Amirian, Z., & Dameneh, S. S. (2014). Microstrategies employed for translation of English humor subtitled into Persian. Journal of Intercultural Communication, 34(5).

Andres Galar, I. (2015). Dubbing: The limitations and problems it presents and how to overcome them, with a critical analysis of the translation of humour in'Modern family'sitcom. (Unpublished master's thesis). Universitat Autonoma de Barcelona, Barcelona, Spain.

Attardo, S. (2002). Translation and humour: An approach based on the General Theory of Verbal Humour (GTVH). The translator, 8(2), 173-194.

Armat, M., Armat, M., & Googol, N. (2012). Humour translation in English cartoons subtitled into Persian. In Proceedings of the Asian Conference on Education 2012 (pp. 1295-1306).

Baranauskienė, R., & Pociūtė, L. (2012). Challenges of humour translation in fiction. Jaunųjų Mokslininkų Darbai, (3), 48-53.

Bayerl, P. S., & Paul, K. I. (2011). What determines inter-coder agreement in manual annotations? a meta-analytic investigation. Computational Linguistics, 37(4), 699-725.

Bucaria, C. (2007). Humour and other catastrophes: Dealing with the translation of mixed-genre TV series. Linguistica Antverpiensia, New Series–Themes in Translation Studies, (6).

Burczynska, P. (2012). Translation of cultural items in dubbed animated comedies. Translation Journal, 16(4), 2-4.

Carra, N. J. (2009). Translating humour: The dubbing of Bridget Jones’s Diary into Spanish. In J. D. Cintas (Ed.), New trends in audiovisual translation (pp. 133-141). Bristol, England: Multilingual Matters.

Chaume, F. (2012). Audiovisual translation: Dubbing. Manchester, England: St. Jerome.

Chiaro, D. (2010). Translation, humour and the media: Translation and humour (Vol. 2): Bloomsbury.

Chiaro, D. (2014). Laugh and the world laughs with you: Tickling people’s (trans cultural) fancy In D. Rosa, G. Luigi, F. Bianchi, A. De Laurentiis, & E. Perego (eds.), Translating humour in audiovisual texts (pp. 15-24). Bern, Switzerland: Peter Lang.

Cintas, J. D. (2009). New trends in audiovisual translation. London, EnglandMultilingual Matters.

Cui, S. (2012). Creativity in translating cartoons from English into Mandarin Chinese. The Journal of Specialised Translation, (17), 124-135.

De Mooij, M. (2004). Translating advertising: Painting the tip of the iceberg. The Translator, 10(2), 179-198

Denton, J., & Ciampi, D. (2012). A new development in audiovisual translation studies: Focus on target audience perception. LEA-Lingue e letterature d'Oriente e d'Occidente, 1, 399-422.

Dynel, M. (2009). Beyond a joke: Types of conversational humour. Language and Linguistics Compass, 3(5), 1284-1299.

Emam, A. (2017). Domestication techniques in Persian translation of English animations: Barnyard, Kung Fu Panda, and Hoodwinked. Journal of Language and Translation Studies, 49(4), 9-12.

Fuente Luque, A. (2010). On the (mis/over/under) translation of the Marx Brothers’ humour. In D. Chiaro (ed.), Translation, humour and the media: Translation and humour (pp. 175-192). New York, NY: Continuum.

Fuentes Luque, A. (2003). An empirical approach to the reception of AV translated humour: a case study of the Marx Brothers’‘Duck Soup’. The translator, 9(2), 293-306.

Gall, L. (2008). Translating humour across cultures: Verbal humour in animated films. Retrieved from https://b2n.ir/067573

Gambier, Y. (2006). Multimodality and audiovisual translation. Paper presented at the MuTra 2006-Audiovsiual Scenarios: Conference Proceedings.

Garcia Barros, J. (2015). The translation of humour in English comedy series, (Unpublished master's thesis), Facultat de Traduccio i dlnterpretacio Universitat Autonoma de Barcelona., Barcelona, Iran.

Ghomi, P. (2009). English-Persian dubbed cartoons: Strategies applied in dubbing signifying codes. Retrieved from: https:// www.sid.ir/ en/ Journal/ ViewPaper. aspx? ID=166677

Jabbari, A. A., & Ravizi, Z. N. (2012). Dubbing verbally expressed humor: An analysis of American animations in Persian context. International Journal of Humanities and Social Science, 2(5), 263-270.

Jankowska, A. (2009). Translating humor in dubbing and subtitling. Translation Journal, 13(2), 134-148.

Khodabandeh, F., & Afzali, K. (2016). The impact of ideology on strategies applied in Persian dubbings of Sponge Bob Square Pants. Translation Studies Quarterly, 14(55), 41-55.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2016). Ideological considerations and practice in official dubbing in Iran. Altre Modernità, 15(Special Issue), 232-250.

Kianbakht, S. (2015). Humor translation revisited: The case of Woody Allen’s «Annie Hall” subtitled into Persian. International Journal of Comparative Literature and Translation Studies, 3(4), 27-31.

Landis, J. R., & Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33(1), 159-174.

Lutviana, R., & Subiyanto, A. (2012). The failure in translating humor: A case study in the Indonesian translation of humor graphic Novel The Diary of A Wimpy Kid. (Unpublished master's thesis). State University of Malang, Indonasia.

Martinez-Sierra, J. J. (2009). ‘Translating audiovisual humour. A case study’. Perspectives: Studies in Translatology 13)4(, 289–296.

Nachkebia, T. (2012). Pecularities of translation of a cartoon (on the example of the Georgian translation of 'Madagascar'). Retrieved from http://www.spekali.tsu.ge/ index.php/en/article/viewabstract/6/57

Nieminen, S. (2007). "Sgt. Pompous and the Fancy Pants Club Band": Comparing and contrasting the translations of verbal humor in screen translations of Shrek. Retrieved from http://urn.fi/URN:NBN:fi:jyu-2007782

Nufus, D. Z. (2014). The acceptability humor translation of English to Indonesian in The Movie Penguins of Madagascar: Discover their untold story thanksgiving. Buletin Al-Turas, 20(1), 99-116.

O'Brien, S., & Saldanha, G. (2014). Research methodologies in translation studies. London, England: Routledge.

Paris, A. (2010). Translating humor: Achieving the universal chuckle. Retrieved from http://www.acclaro.com/translation-localization-blog/translating-humor-achieving-the-universal-chuckle-99

Rahmawati, A. A. (2013). Verbal humor in the Rio animated film and its translation in the Indonesian subtitling. (Unpublished master's thesis), Universitas Negeri Yogyakarta, Indonasia.

Raphaelson-West, D. (1989). On the feasibility and strategies of translating humour. Meta: Journal Des Traducteurs/Meta: Translators' Journal, 34(1), 128-141.

Sadeghpour, H. R. (2013). Investigating translation strategies used in Persian dubbing of English comedy animations with focus on humorous, idiomatic and colloquial expressions. (Unpublished master's thesis). Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

Sadeghpour, H. R., & Omar, H. C. (2015). Humor translation in Persian subtitled comedy movies into English: A case study of ‘Lizard’. Theory and Practice in Language Studies, 5(10), 1995-2004.

Shavit, Z. (1981). Translation of children's literature as a function of its position in the literary polysystem. Poetics Today, 2(4), 171-179.

Song, C. (2012). Creativity in translating cartoons from English into Mandarin Chinese. The Journal of Specialized Translation, 17(2), 124-135.

Spanakaki, K. (2007). Translating humor for subtitling. Translation Journal, 11(2), 1-24.

Tahami, A. (2010). How to dub film. Tehran, Iran: Negah.

Tisgam, K. H. (2009). Translating cultural humour: Theory and practice. Wasit Journal for Humanities, (9), 79-121.

Tymoczko, M. (2000). Translation and political engagement: Activism, social change and the role of translation in geopolitical shifts. The translator, 6(1), 23-47.

Vandaele, J. (2002). Humor mechanisms in film comedy: Incongruity and superiority. Poetics Today, 23(2), 221-249.

Vandaele, J. (2010). Humor in translation. Handbook of translation studies, 1, 147-152.

Venuti, L. (2017). The translator's invisibility: A history of translation. London, England: Routledge.