شناسایی عوامل و مؤلفه‌های مؤثر براطلافرینی در ایران، همراه با ارائه الگوی نظری

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 2، دوره 9، شماره 1، پاییز 1398، صفحه 27-45  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v0i0.69978

نویسندگان

بهروز بیات ¹؛ فهیمه باب الحوائجی ¹؛ نجلا حریری ¹؛ علیرضا اسفندیاری مقدم ²

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

چکیده

مقدمه: اطلافرینی کارآفرینی با اطلاعات است و به اطلافرینان کمک می‌کند تا بتوانند در محیط رقابتی بازار، به ایجاد ارزش افزوده بپردازند و با سودآوری در این عرصه پاداش‌های مورد انتظار را دریافت نمایند. از این‌رو، این پژوهش با هدف شناسایی و تعیین عوامل و مؤلفه‌های مؤثر بر اطلافرینی و دستیابی به الگوی نظری اطلافرینی در ایران انجام شده است.
روش‌شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی است، که با رویکرد کیفی و روش نظریه مداخله‌گر یا داده بنیاد انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را 30 نفر از متخصصان و خبرگان در سه قلمرو علم اطلاعات و دانش شناسی، مدیریت و کارآفرینی و فناوری اطلاعات تشکیل میدهند، که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و روش نمونه‌گیری نظری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه نیمه‌ساختاریافته عمیق بود، که تا رسیدن به مرحله اشباع ادامه داشت. داده‌ها به روش‌های کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد. حاصل این مصاحبه‌ها، مجموعه‌ای از مضامین اولیه بود که طی فرایند کدگذاری باز، گردآوری و از درون آن‌ها مفاهیم اولیه و مقوله‌های عمده استخراج شد. در مرحله کدگذاری محوری، پیوند میان این مقوله‌ها با عناوین: شرایط علی، پدیده‌محوری، راهبردها، عوامل مداخله‌گر، شرایط مداخله‌گر و پیامدها در قالب پارادایم کدگذاری محوری تعیین و در ادامه در مرحله کدگذاری انتخابی نیز، سیر داستان ترسیم و نظریه مداخله‌گر ارائه گردید.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد، اطلافرینی در ایران متأثر از عوامل ساختاری، رفتاری، مداخله‌گر و راهبردی است. همچنین هریک از عوامل مؤلفه‌هایی دارند که شناسایی و اعلام شدند. شکل ساختار سازمانی، هم‌راستایی (فلت) پیشنهاد شده است.
نتایج: مهمترین عامل در ایجاد پدیده اطلافرینی، وجود اطلاعات و بازیابی آن است که در دو بعد نیاز اطلاعاتی و ایجاد ارزش افزوده، اطلافرینی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. باتوجه‌به عوامل و مؤلفه‌های شناسایی‌شده، الگوی نظری ارائه شد. در این الگو، کلیه عوامل و مؤلفه‌های مؤثر بر اطلافرینی در ایران اعم از انسانی، دانشی، اقتصادی، فنی، بافتی و مداخله‌گر مدنظر قرار گرفته است. الگوی ارائه‌شده می‎تواند به‌عنوان نقشه راه و راهنمای جامعی برای کلیه افراد، سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های خصوصی علاقه‌مند به اطلافرینی در کشور استفاده شود.
 

کلیدواژه‌ها

اطلافرینی؛ مؤلفه های اطلافرینی؛ کارآفرینی با اطلاعات؛ علم اطلاعات و دانش شناسی؛ نظریه زمینه ای؛ ایران

مراجع

اخوان‌صراف، احمدرضا، آراسته، مجید. (1387). کارآفرینی زنان و فناوری اطلاعات و ارتباطات. ماهنامه کارو جامعه، 96(2)، 48-55.

ادیب‌حاج‌باقری، محسن. (1385). روش تحقیق گراندد تئوری. تهران: نشر تبلیغ بشری.

بازرگان هرندی‌، عباس. (1387). مقدمه ای بر روش‎های تحقیق کیفی و آمیخته؛ رویکرد‎های متداول در علوم رفتاری. تهران: نشر دیدار.

بازرگان‌هرندی، عباس. (1387). روش تحقیق آمیخته: رویکردی برتر برای مطالعات مدیریت. دانش مدیریت، 21(81). 19-36.

بهمنی، اکبر و خدایی، اسماعیل. (1390). بررسی تأثیر گرایش‌های کارآفرینانه مدیران بر مدیریت دانش در کسب‌‍وکارهای کوچک و متوسط. فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، 4 (15)، 47-58.

حریری، نجلا. (1385). اصول و روش‌های پژوهش کیفی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی. واحد علوم و تحقیقات.

دانایی‌فر، حسن، الوانی، سیدمهدی و آذر، عادل. (1388). روش شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: انتشارات صفار.

دانایی فرد، حسن و امامی، سید مجتبی. (1386). استراتژی‌های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی داده‌بنیاد. اندیشه مدیریت، 1(2)، 69-97

صابری، محمدکریم. (1396). کارآفرینی درعلم اطلاعات و دانش‌شناسی: یک تحلیل عاملی اکتشافی. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 28(3)، 29-45.

صفرزاده، حسین. و جعفری، محمد سعید.( 1389). بررسی نقش عوامل سه شاخگی مدیریت در استقرار حراج الکترونیک. فصلنامه مدیریت، 8(23)، 51- 70

علیدوستی، سیروس و خسروجردی، محمود. (1391). مبانی اطلافرینی: کارآفرینی با اطلاعات و در اطلاع رسانی. تهران، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران؛ چاپار.

محمدپور، احمد. ( 1389 ). ضد روش: منطق و طرح در روش شناسی کیفی. تهران: جامعه شناسان.

Analoui, F., Moghimi, S. M. & Khanifar, H. (2009). Public Sector Managers and Entrepreneurship in Islamic Republic of Iran. Journal of Management Development. 28(6), 522-532.

Blenker, P., Dreisler, P., Faergeman, H.M. & Kjeldsen, J. (2006). Strategies” in A. Fayolle & H. Klandt (eds.), International entrepreneurship.

Chandler, S. (2007). From entrepreneur to infopreneur: Make money with books, eBooks and information products. New Jersey: John Wiley & Sons.

Coulson-Thomas, C. (2000). The information Entrepreneur, changing requirement for corporate and individual success.Winnersh:3Com Active Business unit.

Dewah, P. & Mutula, S. (2016). Students’ perceptions of the infopreneurship education in the Department of Records and Archives Management at the National University of Science and Technology’, South African Journal of Information Management 18(1), a717. Retrived from http://dx.doi. org/10.4102/sajim.v18i1.717

Du Toit, A. (2000). Teaching infopreneurship: students’ perspectives. ASLIB proceedings, 52(2), 83-90.

Gibb, Alan. (2005). Entrepreneurship and small and medium enterprise development: Guide to a strategic policy review process and guide to the development of a strategic plan. Paris: OECD.

Keat, O.Y., Selvarajah, C. & Meyer, D. (2011). Inclination towards entrepreneurship among university students: An empirical study of Malaysian university students’. International Journal of Business and Social Science, 2(4), 207–220.

Kassean, H., Vanevenhoven, J., Liguori, E. & Winkel, D.E. (2015). Entrepreneurship education: A need for reflection, real-world experience and action. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 21(5), 690–708.

Lahm, Robert J., Jr, Stowe, Charles R.B. (2011). Infopreneurship: Roots, evolution, and revolution. Seoul: The Dream Catchers Group.

Lincoln, Y. S. & Guba, E. (1985). Naturalistic enquiry. Beverley Hills, CA: Sage.

Ramugondo. L. S. (September, 2010). An Exploratory study of infopreneurship as a job option forLibrary and Information Science students: A literature review. Presented at The 11th DIS Annual Conference. Richards bay, University of Zululand, South Africa.

Weber, R. (2011). Evaluating entrepreneurship education. Wiesbaden: Springer Gabbler.

Weitzen, H. Skip, & Rick Parkhill. (2006). Infopreneurs, Online and Global: Taking the Hottest Business of the ’90s into the 21st Century. USA: John Wiley & Sons.