واکاوی ابعاد مدیریت دانش شخصی و تحلیل نقش واسطه‏‌ای آن در تأثیر ویژگی‏‌های روان‌شناختی بر شایستگی‏‌های سازمانی در خدمات اطلاعاتی و دانشی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 5، دوره 9، شماره 1، آبان 1398، صفحه 85-106   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v0i0.70235

نویسندگان

زهرا جمالی^* ؛ محمدرضا اسمعیلی گیوی؛ علیرضا نوروزی

دانشگاه تهران

چکیده

مقدمه: امروزه راز موفقیت سازمان‌‏ها مدیریت دانش است و مدیریت دانش تنها باید توسط خود شخص صورت گیرد. همین امر باعث مطرح‌شدن مفاهیم مختلف روان‌شناختی در مدیریت دانش شده است. باتوجه‌به نقش غیرقابل انکار اشخاص در تعالی سازمان‏‌های امروزی، مبحث مدیریت دانش شخصی در برابر مدیریت دانش سازمانی مطرح می‌شود. هدف این پژوهش بررسی نقش میانجی مدیریت دانش شخصی در تأثیر ویژگی‏های روان‌شناختی بر  شایستگی‏‌های سازمانی در خدمات اطلاعاتی و دانشی است.
روش‏‌شناسی: این پژوهش کاربردی و از نوع تحقیقات آمیخته (کمی‌کیفی) است. جامعه آماری این پژوهش در بخش کیفی افرادی هستند که در زمینه مدیریت دانش شخصی سابقه مطالعه و پژوهش داشته‌‏اند و در بخش کمی نیروی انسانی کتابخانه‏‌های مرکزی دانشگاه‏‌های دولتی شهر تهران هستند. برای این‌منظور از پرسش‌نامه محقق‌ساخته که هفت مؤلفه بازیابی، ارزیابی، سازماندهی، همکاری، تجزیه و تحلیل، ارائه اطلاعات و امنیت اطلاعات دارد. برای بررسی  مدیریت دانش شخصی، از پرسش‌نامه نئو برای بررسی ویژگی‏‌های روان‌شناختی و برای شایستگی‏‌های سازمانی از پرسش‌نامه محقق‌ساخته استفاده شد که پنج مؤلفه آگاهی از اطلاعات خارجی، توزیع دانش داخلی، معماری تصمیم‏‏‌گیری مؤثر، تمرکز سازمانی و نوآوری مستمر دارد. پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ مقدار 728/0  به‌دست آمد. داده‌‏ها با استفاده از روش‏‌های آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‏‌ها: یافته‏‌ها نشان داد که ویژگی‌‏های روان‌شناختی بر مدیریت دانش شخصی اثر مستقیم دارند. مدیریت دانش شخصی بر شایستگی‏‌های سازمانی اثر مستقیم دارد. ویژگی‌‏های روان‌شناختی بر شایستگی‌‏های سازمانی اثر غیرمستقیم دارد. نقش میانجی مدیریت دانش شخصی در تأثیر ویژگی‏‌های روان‌شناختی بر شایستگی‏‌های سازمانی تأیید شد.
نتیجه‏‌گیری: کتابدار موفق کسی است که ابزارها و فنون جدید را یک هشدار بداند و سعی در یادگیری آن‌ها داشته باشد. بنابراین یادگیری فنون و مهارت‏‌های مدیریت دانش شخصی باعث خواهد شد تا کتابدار افزون‌بر مدیریت دانش خود بتواند آن را با همکاران خود در کتابخانه و همچنین در جامعه دانشگاهی به اشتراک گذارد. بنابراین در کتابخانه‌‏ها نیز باید در استخدام نیروی انسانی به شخصیت آن‌ها توجه شود؛ زیرا همان‌طور که مشخص شد، شخصیت کتابداران بر مهارت‏‌های مدیریت دانش شخصی آن‌ها تأثیر دارد. همچنین برای دستیابی به شایستگی‏‌های سازمانی مطلوب باید مهارت‏‌های مدیریت دانش شخصی کارکنان کتابخانه را تقویت کرد.

کلیدواژه‌ها

مدیریت دانش؛ مدیریت دانش شخصی؛ ویژگی‫های روان‫شناختی؛ شخصیت

مراجع

ترنتن، استیو، وکریسی مک کراکن. نقش عامل انسانی در مدیریت دانش. ترجمه افسانه محسن‏زاده. 1386. فصلنامه علمی و پژوهشی کتابداری و اطلاع‏رسانی. 10 (1): 218-197.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

حسینی‏صدر، اقبال، و علی اباصلتیان 1392. بررسی تاثیر ابعاد هوش هیجانی بر تمایل افراد به تسهیم دانش در سازمان ناجا. فصلنامه منابع انسانی ناجا. 8 (33): 13-45.‬‬‬‬‬‬‬

خدایاری فرد، محمد، و اکرم پرند 1388. ارزیابی و آزمونگری روان‏شناختی. تهران: دانشگاه تهران. مؤسسه انتشارات.

داوری، علی، و آرش رضازاده 1392. راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی. تهران: متفکران.

رحمانی، محمدنور، مهدی محمدی، رضا ناصری جهرمی، و هادی رحمانی 1393. بررسی رابطه بین ادراک از حمایت سازمانی و مهارت مدیریت دانش شخصی اعضاءهیأت علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار. 8 (2): 27-47.

رفیعی، ساغر، منیژه حقیقی‌نسب، و حمیدرضا یزدانی 1391. تأثیر عوامل آمیخته بازاریابی و تصویر شرکت بر ارزش ویژه برند در بخش نرم‌افزاری صنعت فناوری اطلاعات. تحقیقات بازاریابی نوین. 2 (4): 182-195.

زوارقی، رسول 1388. چشم اندازی بر راهبردها، ابزارها، و مهارت‏های مدیریت دانش شخصی (پی. کی. ام). فصلنامه کتاب. 20 (2): 177- 198.

شریف، عاطفه، و رضوان حسین قلیزاده (1394). شناسایی و خوشهبندی سامانهها و ابزارهای مدیریت دانش شخصی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 13 (4): 1029-1009.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

عطاپور، هاشم (1388). بررسی و تحلیل عوامل موثر بر چرخه مدیریت دانش در کتابخانه‏های دانشگاهی. در مجموعه مقالات همایش ملی مدیریت دانش. تهران: نشر کتابدار.

محمدی، مهدی، و امین باقری (1392). ارزیابی مدیریت دانش فردی مدیران دانشگاه علوم پزشکی مشهد. فصلنامه مدیریت اطلاعات سلامت.10 (2).

نیکوکار، محدثه (1391). نقش مدیریت دانش شخصی بر شایستگی های سازمان با بررسی اثر میانجی گری مدل SECI. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی صنایع-مدیریت سیستم و بهره وری. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.

Agnihotri, R., and M. D. Troutt 2009. The effective use of technology in personal knowledge management: A framework of skills, tools and user context. Online Information Review. 33(2): 329-342.

Aljanabi, A., and D. Kumar 2012. Knowledge sharing and its impact on innovation performance: A case study of teaching quality assurance program.Research Journal of Commerce and Behavioural Science (RJCBS). 2(2): 14-23.

Avery, S., R.Brooks, J.Brown, P.Dorsey, and M.O’Conner 2001. Personal knowledge management: Pramework for integration and partnerships. In Proc. of ASCUE Conf.

Barth, S. 2004. Self-organization: taking a personal approach to KM. Knowledge Management Tools and Techniques: Practitioners and Experts Evaluate KM Solutions, 347-361.

Berman, K. A., and Annexstein, F. S. 2003. Actualizing Context for Personal Knowledge Management. Department of ECECS, University of Cincinnat. 1(8).

Brachos, D., K.Kostopoulos, K.Eric Soderquist, , and G.Prastacos 2007. Knowledge effectiveness, social context and innovation. Journal Of Knowledge Management, 11(5): 31-44.

câmpeanu-sonea, e., a., sonea, and c. mitra-crisan 2014. knowledge management and organizational competence for the service quality to the customer. managerial challenges of the contemporary society. Proceedings. 7(1): 58.

Cheong, R. K., & E.Tsui 2010. The roles and values of personal knowledge management: An Exploratory Study. 40(2): 204-227.

Efimova, L. 2005. Understanding personal knowledge management: A weblog case. Telematica Instituut, Enschede.

Fornell, C., and D. F. Larcker 1981. Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research. 39-50.

Frand, J. L., and Lippincott, A. 2002. Personal knowledge management: a strategy for controlling information overload. Anderson School at UCLA.

Frand, J., and C.Hixon 1999. Personal Knowledge Management: Who, What, Why, When, Where, How?.

Hulland, J. 1999. Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies. Strategic management journal. 20(2): 195-204.

Ives, B., and A.Watlington 2005. Using blogs for personal KM and community building. Knowledge Management Review. 8(3): 12-15.

Jashapara, A. 2005. The emerging discourse of knowledge management: A new dawn for information science research?. Journal of information science. 31(2): 136-148.

Lado, A. A., Boyd, N. G., and Wright, P. 1992. A competency-based model of sustainable competitive advantage: Toward a conceptual integration. Journal of management. 18(1): 77-91.

Liaw, S. S., M., Hatala, and H. M. Huang 2010. Investigating acceptance toward mobile learning to assist individual knowledge management: Based on activity theory approach. Computers and Education. 54(2): 446-454.

Lucia, A. D., and Lepsinger, R. 1999. Art & Science of Competency Models. San Francisco, CA: Jossey-Bass.

McGrath, R. G., MacMillan, I. C., and Venkataraman, S. 1995. Defining and developing competence: A strategic process paradigm. Strategic Management Journal, 16(4): 251-275.

Mendelson, H., & Ziegler, J. 1999. Survival of the Smartest. Working Draft.

Pauleen, D. 2009. Personal knowledge management: putting the “person” back into the knowledge equation. Online Information Review. 33(2): 221-224.

Pollard, D. 2004. Confessions of a CKO: What I should have done. How to Save the World.

Sohail, M. S., and S.Daud 2009. Knowledge sharing in higher education institutions: Perspectives from Malaysia. 39(2): 125-142.

Verma, S. 2009. Personal knowledge management: a tool to expand knowledge about human cognitive capabilities. International Journal of Engineering and Technology. 1(5): 435.

Walsh, S. T., and J. D. Linton 2001. The competence pyramid: A framework for identifying and analyzing firm and industry competence. Technology analysis and strategic management. 13(2): 165-177.

Werts, C. E., R. L. Linn, and K. G.Joreskog 1974. Intraclass reliability estimates: Testing structural assumptions. Educational and Psychological Measurement. 34: 25–33.

Wright, K. 2005. Personal knowledge management: supporting individual knowledge worker performance. Knowledge management research & practice. 3(3): 156-165.

Zhen, L., Z., Jiang, and H. T. Song 2011. Distributed knowledge sharing for collaborative product development. International journal of production research, 49(10): 2959-2976.

Ziegler, J. 2008. What are the key principles of Organizational IQ. Synesis, London.

Zuber-Skerritt, O. 2005. A model of values and actions for personal knowledge management. Journal of Workplace Learning. 17(1): 49-64.