بررسی ترکیبات مؤثره و اثرات ضد باکتریایی اسانس کرفس کوهی (Kelussia odoratissima Mozaff) و کلپوره (Teucrium polium) بر برخی از پاتوژن‌های مواد غذایی

علوم باغبانی

مقاله 6، دوره 28، شماره 4، اسفند 1393، صفحه 487-495   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v0i0.45086

نویسندگان

منصور مشرقی^{* 1}؛ مجید عزیزی¹؛ فاطمه عروجعلیان²؛ ناصر شاه طهماسبی¹

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه تهران

چکیده

در این تحقیق اسانس کرفس کوهی (Kelussia odoratissima Mozaff) و کلپوره (Teucrium polium) به روش تقطیر با آب استخراج گردید. اسانس‌های بدست آمده با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف نگار جرمی (GC/MS)آنالیز شد و اجزای آن‌ها بر اساس شاخص بازداری و طیف جرمی تعیین گردید. سپس با استفاده از روش میکرودایلوشن (ریز رقت) و با استفاده از دستگاه خواننده الایزا خاصیت ضد باکتریایی اسانس‌های مورد نظر با تعیین حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) علیه برخی از باکتری‌های آلوده کننده مواد غذایی مانند Staphylococcus aureus، Bacillus cereus، Listeria monocytogenes، Escherichia coli O157H7 و Salmonella enterica و Pseudomonas aeruginosa بررسی شد. نتایج بدست آمده نشان داد که در کرفس کوهی اجزای مهم اسانس شامل (Z)-ligustilide، (Z)-3-butylidene-phthalide، limonene α-phellandrene و germacrene B بود. اجزای مهم اسانس کلپوره شامل β-caryophylene، Germacrene D، γ-cadinene، (Z)- nerolidol، camphor، β-pinene، α- camphene، linalool و α-humulene بود. MIC اسانس کرفس کوهی بین 31/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر (مربوط به استافیلوکوکوس اورئوس) تا 5/2 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر (سالمونلا انتریکا) متغیر بود در حالی‌که MIC اسانس کلپوره برابر 16/0 (مربوط به استافیلوکوکوس اورئوس) تا 25/1 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر (مربوط به سالمونلا انتریکا) بود. با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می‌رسد استفاده از گیاهان دارویی بومی در راستای کنترل موثر پاتوژن‌های مواد غذایی به عنوان یک روش مکمل که در عین حال اثر نامطلوب کم‌تری بر خواص ارگانولپتیکی داشته باشند سودمند باشد.

کلیدواژه‌ها

کرفس کوهی؛ کلپوره؛ خواص ضد باکتریایی؛ روش ریز رقت

مراجع

1-Adams R.P. 2001. Identification of essential oil components by Gas Chromatography and Mass Spectrometry. Allured: Carol Stream IL.

2-Bagci E., Yazgın A., Hayta S., and Cakılcıoglu U. 2010. Composition of the essential oil of Teucrium chamaedrys L. (Lamiaceae) from Turkey. Journal of Medicinal Plants Research, 4(23):2588–2590.

3- Burt S. 2004. Essential oils: Their antibacterial properties and potential applications in foods – a review. International Journal of Food Microbiology, 94: 223–253.

4-Celiktas O.Y., Hames Kocabas E.E., Bedir E., Vardar Sukan F., Ozek T., and Baser K.H.C. 2007. Antimicrobial activities of methanol extracts and essential oils of Rosmarinus officinalis, depending on location and seasonal variations. Food Chemistry, 100:553-559.

5-Daferera D.J., Ziogas B.N., and Polissiou M.G. 2000. GC–MS Analysis of essential oils from some Greek aromatic plants and their fungitoxicity on Penicillium digitatum. Journal of Agricultural Food Chemistry, 48:2576–2581.

6-Demirci F., Guven K., Demirci B., Dadandi M.Y., and Baser K.H.C. 2008. Antibacterial activity of two Phlomis essential oils against food pathogens. Food Control, 19:1159–1164.

7-D’Mello J.P.F. 2003. Food Safety: Contaminants and Toxins. Oxford: CABI Publications.

8-Gachkar L., Yadegari D., Rezaei M.R., Taghizadeh M., Alipoor Astaneh Sh., and Rasooli I. 2007. Chemical and biological characteristics of Cuminum cyminum and Rosmarinus officinalis essential oils. Food Chemistry, 102:898-904.

9-Haghiroalsadat F., Bernath F., Kalantar M., Sheikhha M.H., Hokmollahi F., Azimzadeh M., Hori M. 2011. The indigenous Bunium persicum L. of yazd province: chemical assessment and evaluation of its antioxidant effects. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, 18(4):284-291.

10-Haghiroalsadat F., Vahidi A., Sabour M., Azimzadeh M., Kalantar M., and Sharafadini M. 2011. The indigenous Cuminum cyminum L. of yazd province: chemical assessment and evaluation of its antioxidant effects. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, 19(4):472-81.

11-Holly R.A., and Patal D. 2005. Improvement in shelf life and safetey of perishable foods by plant essential oils and smoke antimicrobials. Food Chemistry, 22: 273-292.

12-Iacobellis N.S., Cantore P.L., Capasso F., and Senatore F. 2005. Antibacterial activity of Cuminum cyminum and Carun carvi essential oils. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53: 57-61.

13-Kalemba D., and Kunicka A. 2003. Antibacterial and antifungal properties of essential oils. Current Medicinal Chemistry,10: 813–829.

14-Karim A., Pervez M., and Bhatty M.K. 1997. Studies on the essential oils of the Pakistani species of the familie Umbelliferae, part 10. Bunium persicum Boiss. (Sah Zira) seed oil. Pakistan Journal of Scientific and Industrial Research, 20(2): 106-108.

15-Kordali S., Kotan R., Mavi A., Cakir A., Ala A., and Yildirim A. 2005. Determination of the chemical composition and antioxidant activity of the essential oil of Artemisia dracunculus and of the antifungal and antibacterial activities of Turkish Artemisia absinthium, A. dracunculus, Artemisia santonicum, and Artemisia spicigera essential oils. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53: 9452–9458.

16-Kotze M., and Eloff J.N. 2002. Extraction of antibacterial compound from Combretum microphyllum (Combretaceae). South African Journal of Botany, 68: 62–67.

17-Mashreghi M., and Niknia S. 2012. The effect of Peganum harmala and Teucrium polium alcoholic extracts on growth of Esherichia coli O157:H7. Jundishapur Journal of Microbiology. April, Volume 5, Issue 3(Supl): In press.

18-Mashreghi M., Molaei S., Gholami Z., and Tavalaei S. 2007. Investigation of effect of alcoholic extract of three plants in Khorasan on different growth phases of E.coli 0157: H7 by spectrophotometric method. Komesh, 23(3):145-153.

19-Oroojalian F., Kasra-Kermanshahi R., Azizi M., Bassami M.R. 2010. Phytochemical composition of the essential oils from three Apiaceae species and their antibacterial effects on food-borne pathogens. Food Chemistry, 120:765-770.

20-Rani P., and Khullar N. 2004. Antimicrobial evaluation of some medicinal plants for their anti-enteric potential against Multi-drug resistant Salmonella typhi. Phytotheraphy Research, 18: 670-673.

21-Roghani M., Baluchnejadmojarad M., and Ramazani M. 2008. The effect of chronic oral feeding of aerial part of Apium graveolens L. on blood levels of glucose and lipids of streptozotocin-diabetic rats. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 23(4): 458-467.

22- Salimi M., Ebrahimi A., Shojaee Asadieh Z., and Saei Dehkordi SS. 2010. Essential oil composition of Kelussia odoratissima Mozaff. Iranian Journal of Medical and Aromatic Plants, (26)2:147-156.

23-Shahrani M., Pilehvarian A., Khayri S., Asgahri A., Farokhi E., Parvin N., and Rafieian M. 2009. Effects of Kelussia odoratissima Mozaffarian (KOM) extract on blood lipid in Balb/c mice. Journal of Shahrekord University of Medical Sciences, 8(4): 88-95.

24-Sandri I. G., Zacaria J., Fracaro F., Delamare A.P.L., and Echeverrigaray S. 2007. Antimicrobial activity of the essential oils of Brazilian species of the genus Culina against foodborne pathogens and spoiling bacteria. Food Chemistry, 103: 823-828.

25-Singh G., Kapoor I.P.S., Pandey S.K., Singh U.K., and Singh R.K. 2002. Studies on essential oils: Part 10; Antibacterial activity of volatile oils from some species, Phytotherapy Research, 16:680-682.

26-Tepe B., Donmez E., Unlu M., Candan F., Daferera D., and Vardar-Unlu G. 2004. Antimicrobial and antioxidative activities of the essential oils and methanol extracts of Salvia cryptantha (montbret et aucher ex benth.) and Salvia multicaulis (vahl). Food Chemistry, 84:519–525.

27-Ulte A., Bennik M.H.J., and Moezelaar R. 2002. The phenolic hydroxyl group of carvacrol is essential for action against the food pathogen Bacillus cereus. Applied and Environmental Microbiology, 68:1561-1568.