کارآیی جذب و مصرف نور در کشت مخلوط تأخیری و کشت متوالی گندم زمستانه و ذرت

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 2، دوره 8، شماره 6 - شماره پیاپی 20، بهمن و اسفند 1389، صفحه 878-890  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v8i6.8034

نویسندگان

مهدی نصیری محلاتی ؛ علیرضا کوچکی؛ محسن جهان

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

چکیده
در اغلب مناطق کشور همزمان بودن تاریخ کاشت محصولات بهاره با دوره پر شدن دانه در غلات پاییزه مشکلاتی را در تنظیم تاریخ کاشت در بهار ایجاد کرده بعلاوه رقابت دو محصول برای آب نیز بر این مشکلات خواهد افزود. در این پژوهش استفاده از کشت مخلوط تأخیری دو محصول پاییزه و بهاره بعنوان راهکاری برای این مسئله مورد بررسی قرار گرفت. چهار تیمار مخلوط با نسبت‌های 3:1، 3:2، 4:2 و 6:2 (ذرت:گندم) همرا با کشت خالص گونه ها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار به اجرا در آمد. بذور ذرت بر روی ردیف‌های از پیش آماده شده بین ردیف‌های گندم و در فاصله 32 روز قبل از برداشت گندم کشت شدند. در طی دوره رشد گونه ها در تمامی ‌تیمار‌های آزمایش شاخص سطح برگ، میزان تشعشع عبور کرده از کانوپی، میزان تولید ماده خشک و در نهایت عملکرد در واحد سطح اندازه گیری شد. با استفاده از این داده ها میزان تشعشع جذب شده توسط هر گونه در طی دوره رشد، کارآیی مصرف نور، شاخص برداشت و نسبت برایری زمین محاسبه گردید. نتایج نشان داد که تشعشع جذب شده توسط کانوپی در کشت‌های مخلوط تأخیری به میزان قابل توجهی نسبت به کشت‌های خالص بهبود یافت؛ در حالیکه کارآیی مصرف نور گونه تحت تأثیر مخلوط تغییر نکرد. مشابه کشت‌های خالص بود. مقایسه مقادیر نسبت برابری زمین نشان داد که عملکرد مخلوط‌های تأخیری در مقایسه با کشت‌های خالص بین 27 تا 31 درصد افزایش یافت و این افزایش عمدتاً ناشی از جذب بهتر نور در کانوپی مخلوط بود. با وجودی که تأثیر عرض نوارهای گندم بر عملکرد مخلوط‌های تأخیری چندان بارز نبود؛ ولی در مجموع بهترین نتیجه در مخلوط 3:2 (ذرت:گندم) بدست آمد. بر اساس یافته‌های این تحقیق به نظر می‌رسد که استفاده از مخلوط‌های تأخیری راهکار مناسبی برای استفاده بهتر از منابع و افزایش عملکرد در مقایسه با کشت متوالی گونه‌های پاییزه و بهاره باشد.

واژه‌های کلیدی: کشت مخلوط تأخیری، جذب تشعشع، کارآیی مصرف نور، رقابت، نسبت برابری زمین، عملکرد