ارزیابی تأثیر متقابل منبع تغذیه ای و تنوع گیاهان زراعی بر کارآیی مصرف نهاده ها در الگوهای مختلف کشت

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 1، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 23، فروردین 1394، صفحه 1-19   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v7i1.48190

نویسندگان

علیرضا کوچکی؛ پرویز رضوانی مقدم؛ مهدی نصیری محلاتی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور بررسی اثر تنوع گیاهی و نوع منبع تغذیه ای بر کارآیی مصرف آب و عناصر غذایی، آزمایشی به صورت کرت های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1385-1384 و 1386-1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی دو منبع کود دامی و کود شیمیایی در کرت های اصلی و کشت مخلوط سه واریته سویا (Glycine max L.) (ویلیامز، سحر و گرگان 3)، کشت مخلوط سه گونه ارزن (ارزن معمولی (Panicum miliaseum L.)، مرواریدی (Pennisetum glaucum L.) و دم روباهی (Setaria italic L.)، کشت مخلوط ارزن معمولی- سویا- کنجد (Sesamum indicum L.) و کشت مخلوط ارزن- کنجد- شنبلیله(Trigonella foenum-graecum L.)-زنیان(Trachyspermum ammi L.) همراه با تک کشتی هر یک از گیاهان مورد بررسی در کرت های فرعی را شامل می شد. نتایج نشان داد که الگوهای مختلف کشت از نظر کارآیی مصرف آب اختلاف معنی داری داشتند. در سال زراعی اول، در بین کشت های مخلوط مورد بررسی، مخلوط سه گونه ارزن و مخلوط ارزن، سویا و کنجد، دارای بیشترین کارآیی مصرف آب برحسب عملکرد بیولوژیکی بودند. در سال زراعی دوم در بین الگوهای مخلوط مورد بررسی، کشت مخلوط سه گونه ارزن بیشترین کارآیی مصرف آب را برحسب عملکرد بیولوژیکی داشت. برترین الگوی مخلوط از نظر میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم موجود در بافت گیاهی در واحد سطح، مخلوط سه واریته سویا و مخلوط ارزن، سویا و کنجد بود. در سال زراعی اول، در بین کشت های مخلوط مورد بررسی، کشت مخلوط سه واریته سویا بیشترین کارآیی مصرف عناصر غذایی را داشت. در سال زراعی دوم، در بین الگوهای مخلوط، کشت مخلوط سه واریته سویا، مخلوط ارزن، سویا و کنجد و مخلوط ارزن، کنجد، شنبلیله و زنیان از نظر کارآیی مصرف عناصر غذایی، اختلاف معنی داری با هم نداشته و برتر از مخلوط سه گونه ارزن بودند. در هر دو سال زراعی، کشت های مخلوط ارزن، سویا و کنجد و مخلوط ارزن، کنجد، شنبلیله و زنیان دارای کارآیی جذب نیتروژن و فسفر بالایی بوده و اختلاف معنی داری با هم نداشتند. از نظر کارآیی جذب پتاسیم نیز مخلوط سه گونه ارزن، سویا و کنجد بهتر از دیگر کشت های مخلوط عمل کرد. در این مطالعه نوع منبع تغذیه ای بر کارآیی مصرف آب و عناصر غذایی تأثیر معنی داری نداشت.

کلیدواژه‌ها

آب؛ تک کشتی؛ عناصر غذایی؛ کارآیی جذب؛ کارآیی مصرف؛ کشت مخلوط

مراجع

Alizadeh, A., and Kamali, G.A. 2007. Water Needs of Plants in Iran. Imam Reza Publications, Mashhad, Iran 228 pp. (In Persian)

Baumann, D.T., Bastiaans, L., and Kropff, M.J. 2001. Composition and crop performance in a leek- celery intercropping system. Crop Science 41: 764-774.

Caviglia, O.P., Sadras, V.O., and Andrade, F.H. 2004. Intensification of agriculture in the south-eastern Pampas, I. Capture and efficiency in the use of water and radiation in double-cropped wheat-soybean. Field Crops Research 87: 117-129.

Graham, P.H., and Vance, C.P. 2000. Nitrogen fixation in perspective: a over view of research and extension needs. Field Crops Research 65:23-106.

Hauggaard-Nielsen, H., Ambus, P., and Jensen, E.S., 2001a. Interspecific competition N use and interference with weeds in pea– barley intercropping. Field Crops Research 70: 101–109.

Hauggaard-Nielsen, H., Ambus, P., Jensen, E.S., 2001b. Temporal and spatial distribution of roots and competition for nitrogen in pea–barley intercrops—a field study employing P-32 technique. Plant and Soil 236: 63–74.

Hauggaard-Nielsen, H., Andersen, M.K., Jørnsgaard, B., and Jensen, E.S. 2006. Density and relative frequency effects on competitive interactions and resource use in pea–barley intercrops. Field Crops Research 95: 256–267.

Hulugalle, N.R., and Lal, R. 1986. Soil water balance of intercropped maize and cowpea grown in tropical hydromophic soil Western Nigeria. Agronomy Journal 74: 86-90.

Lal, R. 2000. Soil management in the developing countries. Soil Science 105: 57-72.

Lehmann, J., Peter, I., Steglich, C., Gebauer, G., Huwe, B., and Zech, W. 1998. Below-ground interactions in dryland agroforestry. Forest Ecology and Management 111: 157-169.

Li, L., Sun, J., Zhang, F., Li, X., Yang, S. and Rengel, Z. 2001. Wheat/maize or wheat/soybean strip intercropping:1. yield advantage and interspecific interactions on nutrient. Field Crops Research 123-137.

Mannion, A.M. 1995. Biodiversity, biotechnology and business. Environmental Conservation 22: 201-210.

Nassiri, M., and Elgersma, A. 2002. Effects of nitrogen on leaves, dry matter allocation and regrowth dynamics in Trifolium repens L. and Lolium perenne L. in pure and mixed swards. Plant and Soil 249: 107-121.

Neumann, A., Schmidtke, K., and Rauber, R. 2007. Effects of crop density and tillage system on grain yield and N uptake from soil and atmosphere of sole and intercropped pea and oat. Field Crops Research 100: 285–293.

Ofosu-Budu, K.G., Noumura, K., and Fujita, K. 1995. N2 fixation, N transfer and biomass production of soybean cv. Bragg or its super nodulating nts1007 and sorghum mixed-cropping at two rates of N fertilizer. Soil Biology and Biochemistry 27: 311-317.

Rangasamy, A., Krishnamurthi, V.V., Rajkannan, B., Iruthagaraj, M.R., and Ajyaswamy, M.1988. Intercropping of rows of green gram in cotton. Seed and Farmers 14: 20-23.

Sveĉnjak, Z., and Renjel, Z. 2006. Canola cultivars differ in nitrogen utilization efficiency at vegetative stage. Field Crops Research 97: 221-226.

Szumigalski, A.R., and Van Acker, R.C. 2006. Nitrogen yield and land use efficiency in annual sole crops and intercrops. Agronomy Journal 98: 1030-1040.

Tengberg, A., Ellis-Jones, J., Kiome, R., and Stocking, M. 1998. Applying the concept of agrodiversity to indigenous soil and water conservation practices in eastern Kenya. Agriculture, Ecosystems and Environment 70: 259-272.

Vandermeer, J. 1989. The ecology of intercropping. Cambridge University Press, Cambridge. 237 pp.

Vandermeer, J., Van Noordwijk, M., Anderson, J., Ong, C., and Perfecto, I., 1998. Global change and multi-species agroecosystems: concepts and issues. Agriculture, Ecosystems and Environment 67: 1–22.

Walker, S., and Ogindo, H.O. 2003. The water budget of rainfed maize and bean intercrop. Physics and Chemistry of the Earth 28: 919-926.

Whitmore, A.P., and Schröder, J.J. 2007. Intercropping reduces nitrate leaching from under field crops without loss of yield: A modelling study. European Journal of Agronomy 27: 81-88.

Zhang, F., and Li, L. 2003. Using competitive and facilitative interactions in intercropping systems enhances crop productivity and nutrient-use efficiency. Plant and Soil 248: 305–312.