ارزیابی مقاومت ارقام لوبیا به کنه تارتن ‌دولکه‌ای Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae) در شرایط مزرعه

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 7، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22، دی 1399، صفحه 95-108   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v11i2.76080

نویسندگان

علی اصغر کاظمی¹؛ علیرضا عسکریان زاده^{* 2}؛ آیت اله سعیدی زاده³؛ عادل غدیری⁴

¹دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد حشره‌شناسی، گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران

²دانشیار حشره‌شناسی کشاورزی، گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران

³استادیار بیماری‌شناسی گیاهی، گروه گیاه‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران

⁴استادیار آگرواکولوژی، پژوهشکده ملی لوبیای خمین، اراک

چکیده

کنه ­تارتن ­دولکه­ای،Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae) یکی از مهم‌ترین آفات خسارت­زا به گیاه لوبیا می­باشد. برای کاهش خسارت، کشاورزان مجبورند مزارع لوبیا خود را چندین مرتبه سم­پاشی نمایند. یکی از بهترین راهکارهای کاهش خسارت آفات، استفاده از ارقام مقاوم می­باشد که علاوه بر تحمل آفات و کاهش سمپاشی و به تبع آن کاهش آلودگی­های زیست­محیطی، می­تواند عملکرد مناسبی نیز به همراه داشته باشند. لذا به همین منظور جهت بررسی ارزیابی مقاومت هشت رقم و دو لاین لوبیا به آفت کنه ­تارتن دولکه­ای، در دو سال متوالی زراعی 94 و 95 آزمایشی در قالب طرح کرت­های خردشده در زمان در مرکز تحقیقات ملی لوبیای شهرستان خمین انجام گرفت. این آزمایش با بررسی آلودگی برگ­ها، ساقه­ها، غلاف­ها و بوته­ها به کنه تارتن ­دولکه­ای و مقایسه آن­ها با شاهد و ارزیابی عملکرد آن­ها انجام شد. آلودگی در بوته­ها در دوسال متوالی 94 و 95 از 31 شهریورماه شروع و در دهم مهرماه در هر سال به اوج خود رسید. نتایج نشان داد که میزان آلودگی ارقام و لاین­های آزمایشی نسبت به کنه تارتن ­دولکه­ای به طور معنی­داری متفاوت بود. این تفاوت­ها هم از لحاظ شروع و شدت آلودگی و هم از لحاظ عملکرد دانه بود. با مقایسه میانگین­ها مشخص شد که رقم­های درخشان، اختر و محلی خمین به­عنوان ارقام حساس به کنه دو لکه­ای اما رقم درسا به­عنوان یک رقم لوبیای سفید و لاین 21191 و رقم کوشا به­عنوان ارقام لوبیای چیتی و لاین 31169 به­عنوان یک رقم لوبیای قرمز، مقاومت بیشتری به کنه­ تارتن ­دولکه­ای و عملکرد دانه قابل قبولی نسبت به سایر ارقام مورد آزمایش داشتند. لذا نتایج این پژوهش می­تواند در جهت بهبود عملکرد و کاهش مصرف سموم در مزارع لوبیا­­ بسیار مفید و کارآمد باشد.

کلیدواژه‌ها

لوبیا؛ مقاومت؛ ارقام؛ کنه تارتن دولکه ای؛ عملکرد

مراجع

1. Bynum, E.D., Xu, W., and Archer, T.L. 2004a. Diallel analysis of spider mite resistance maize inbred lines and F1 crosses. Crop Science 44: 1535-1549.
2. Bynum, E.D., Xu, W., and Archer, T.L. 2004b. Potential efficacy of spider mite resistance genes in maize testcross. Crop Protection 23: 625-634.
3. Dorri, H.R., Lak, M.R., Bani Jamali, S.M., Dadivar, M., Ghanbari, A.A., Khodshenas, M.A., and Asadi, B. 2003. Beans (from Planting to Harvesting). Promotional Educational Publication, Management of Promotion and Popular Participation of Agricultral Jahad,s Organization of Markazi Province. No. 305. (In Persian).
4. Dorri, H.R., and Bizaei, A. 2007. Introduction of new cultivar of white bean, Dorsa. Proceeding of 5^th National Conference of Iran Grains. University of Tehran, No. 379. (In Persian).
5. Egas, M., Norde, D.J., and Sabelis, M.W. 2003. Adaptive learning in arthropods: spider mites learn to distinguish food quality. Experimental Applied Acarology: 30: 233-247.
6. Flexner, J.L., Westigard, P.H., Hilton, R., and Croft, B.A. 1995. Experimental evaluation of resistance: Management for two-spotted spider mite on southern Oregon pear. Journal of Economic Entomology 87: 167-170.
7. Godfrey, L.D. 2005. Management Guidelines for Spider Mite on Dry Beans. The Regents of the University of California, USA.
8. Karban, R. 1987. Environmental conditions affecting the strength of induced resistance against mites in cotton. Oecologia 73: 414-419.
9. Kavousi, A. 2000. Laboratory evaluation of three pesticides on the predatory mite, Phytoseiulus persimillis. M.Sc. Thesis, College of Agriculture, University of Tehran, Iran. 170 pp. (In Persian with English Summary).
10. Khaghani, S, Bihamta. M.R., Changizi, M. Dorri, H.R., Khaghani, SH., Bakhtiyari, A., and Safapour, M. 2010. Comparison of quantitative and qualitative traits of white and red beans in normal and drought stress conditions. Environmental Stress in Plant Sciences 1(2): 169-182.
11. Khan, M.T., Naeem, M., and Akram, M. 2003. Studies on varietal resistance of cotton against insect pest complex. Sarhad Journal of Agriculture 19: 1-10.
12. Khanjani, M., and Hadad Iran Nezhad, K. 2006. Injurious Mites of Agricultural Crops in Iran. Bu-Ali Sina University Press, p.515 (In Persian).
13. Khanjani, M. 2013. Field Crop Pest in Iran (Insects and Mites). Bu-Ali Sina University Press, Six^th edition, 731 p.
14. Labanowska, B. 2007. Susceptibility of strawberry cultivars to the two spotted spider mite (Tetranychus urticae). Journal of Fruit and Ornamental Plant Research 15: 133-146.
15. Modarres Najaf Abadi, S.S. 2011. Assessing the effect of tension conditions on population changes and the damage of two-spotted spider mite Tetranychus urticae Koch. (Acari: Tetranychidae) in different genotypes of red beans in Khomein region (abstract). Abstract Articles of the 4th National Cereal Conference of Iran ,Markazi, Agricultural and Natural and Resources Research and Education Center, P. 317 (In Persian).
16. Mohammadi, S., Seraj, A., Saeedi, Z., and Moharrami pour, S. 2010. Evaluation of resistance and susceptibility of 14 red and white bean genotypes to two-spotted spider mite, Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae). Plant Protection (Agricultural Journal) 33(2). (In Persian with English Summary).
17. Mohayseni, A., Shadi, M., Shahverdi, M., Pirhadi Deh Alikhani, A., Kushki, M.H., and Nasrollahi, M. 2005. Effect of Macroelements (N.P.K) on damage of two-spotted spider mite and agronomic characters of bean (Phaseols vulgaris) variety Darakhshan in Borujerd. The Articles of the First National Congress of Cereals. Research of Herbaceous Sciences of Firdausi University of Mashhad, 2005.11.20 and 21. (In Persian with English Summary).
18. Polis, G.A. 1973. Phaseolus. University of Kentuky, Press center, USA. 124 pp.
19. Shanks, C., Chandler, C., Show, E., and Moore, P. 1995. Fragaria resistance to spider mites at three locations in the United States. Horticulture Science 30(5): 1068-1069.
20. Tahmasebi, Z. 2013. Determination of sensitive and resistant cultivars, bean to tension of two spotted-spider mite Tetranychus urticae Koch. (Acari: Tetranychidae) by using resistance indicator. 6th Conference Agricultural Research Findings, Kurdistan University.
21. Tahmasebi, Z., Bihamta, M.R., Hossein Zadeh, A., Saboori, A., Kosari, A.A., and Dorri, H.R. 2010. Response of common bean genotypes to two-spotted spider mite (Tetranychus urticae Koch) in reenhouse and field. Seed and Plant Improvement Journal 25(2): 329-348. (In Persian with English Summary).
22. Tahmasebi, Z., Hossein Zadeh, A., Bihamta, M., Naghavi, M., Saboori, A., Dorri, H., and Kushki, M. 2010. An investigation on resistance of 19 common bean genotypes to two spotted spider mite, Tetranychus urticae (Acari: Tetranychidae), in three regions of Iran. Journal of Entomological Society of Iran 30(2): 69-78. (In Persian with English Summary).
23. Xu, W.W., Archer, T.L., Bynum, E.D., and Odvody. G. 2004. Registration of maize germless line TX202. Crop Science 44: 1883-1884.
24. Yousefi, M., and Dorri, H.R. 2007. Evaluation of resistance mechanism to two-spotted spider mite on some chiti bean genotype in greenhouse conditions. Proceedings of the 2^nd National Legume Crops Symposium of Iran. Karaj, Iran. pp. 257-268. (In Persian).