نقد و بررسی رویکرد سواد اخلاقی از منظر عاملیت انسانی

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت

مقاله 1، دوره 5، شماره 2، بهمن 1394، صفحه 88-109   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fe.v5i2.49069

نویسنده

نرگس سجادیه^*

دانشگاه تهران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، بررسی و نقادی مفهومی جدید در عرصه تربیت اخلاقی به نام سواد اخلاقی است. در سالهای اخیر مفهومی با نام «سواد اخلاقی» مطرح شده و متناظر با آن رویکردی در تربیت اخلاقی شکل گرفته که تلاش دارد با تعریف اخلاق در قالب مفهوم سواد، آن را به مدرسه بازگرداند. نوشتار حاضر در نظر دارد تا با تحلیل منطقی و نیز تحلیل زبانی این ترکیب، برخی زوایا، افق‌ها و چالش‌های پیش روی آن را نشان دهد. تحلیل منطقی این ترکیب مفهومی نشان می‌دهد که در این ترکیب، مؤلفه‌هایی چون صلاحیت، دانش و اکتساب باید هم‌نشین مؤلفه‌هایی چون قاعده، ارزش و کنش انسانی باشند. از سوی دیگر، تحلیل زبان فنی-رسمی این حوزه نشان از حضور سه مؤلفه حساسیت اخلاقی، استدلال ورزی اخلاقی و تخیل اخلاقی در مقام مؤلفه‌های سازنده آن دارد. درنهایت، ارزیابی این دو نوع تحلیل در کنار الزامات عاملیت انسانی، چالش‌هایی را پیش روی این رویکرد قرار می‌دهد. این چالش‌ها عبارت‌اند از: کاهش گرایی در تفسیر از اخلاق در قالب سواد، تعارض‌های مفهومی مفاهیم زیرساز سواد اخلاقی، همپوشی مفهومی عناصر زیرساز سواد اخلاقی و تردید در کفایت سواد اخلاقی برای تحقق انسان اخلاقی.

کلیدواژه‌ها

اخلاق؛ سواد؛ حساسیت اخلاقی؛ استدلال؛ تخیل اخلاقی؛ عاملیت

مراجع

Bagheri, K., Sajadieh, N., andTavassoli, T. (2010). Approaches and methods of research in philosophy of education. Tehran: Research center of cultural and social studies. (In Persian).

Bagheri, K. (2009). Comparative analysis of Islamic schema of action and (post) structuralist anthropology. Journal of Education, 98, 36-98. (In Persian).

Bagheri, K. (2008). An introduction to philosophy of education of Islamic Republic of Iran: The goals and principles. Tehran: Scientific Cultural Press. (In Persian).

Bagheri. K. (2006). Second look to Islamic education. Tehran: School Press. (In Persian).

Bagheri, K. (2003). Nature of religious science. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance Press. (In Persian).

Sajadieh, N. (2005). Comparative Analysis of human agency in Rorty’s neo pragmatist view and Islamic view of action. (M. A Dissertation, Tehran University, 2005). (In Persian).

Coeckelbergh, M. (2007). Imagination, distributed responsibility and vulnerable technological systems: the case of Snorre A. Retrieved from https://www.academia.edu/1514973/Imagination_distributed_responsibility_and_vulnerable_technological_systems_the_case_of_Snorre_A at 10.12.2013

Ersoy, N., and Gundogmus, U. N. (2003). The ethical sensivity in Turkey. Nursing Ethics, 10(5), 472-484.

Herman, B. (2007). Moral literacy. London: Harvard University Press.

Hunt, E. (2008). A vision of powerful learning in the social studies: Building effective citizens. Social Education, 72(5), 277-280.

Johnson, M. (1993). Moral imagination: Implications of cognitive science for ethics. London: University of Chicago Press.

Peters, R. S. and Hirst, P. (1980). The logic of education. Blackwell: London.

Roohipoor, M., and Rezakhanloo, M. (2013). University entrance examination: One critical challenge for Iranian multi-functional educational institutions, ACE 2013 Proceedings (Asian Conference on Education), 755-763.

Renner, A. (2009). Teaching community, praxis, and courage: A foundations pedagogy of hope and humanization. Educational studies, 45(1), 59-79.

Sagnak, M. (2012). School management and moral literacy: A conceptual analysis of the model. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(2), 1425-1430.

Shapiro, J. and others (2008). In Thompson, D. C. andCrampthon, F. E. (Eds.), UCEA Conference Proceeding for Conventions.

Tuana, N. (2007). Conceptualization moral literacy. Journal of Educational Administration, 45(4), 364-377.

Van Leeuven, N. (2011). Imagination is where the action is. CVIII (2). Retrieved from http://www.journalofphilosophy.org/articles/108/108-2.htm at 10.12.2013.

Walker, L. J. (2002). The model and the measure: An appraisal of the Minnesota Approach to moral development. Journal of Moral Education, 31(3), 353-367.

Weaver, K and Morse, J.M. (2006). Pragmatic utility: Using analytical questions to explore the concept of ethical sensitivity. Res Theory Nurs Pract, 20 (3),191-214.

Zdenek, B. and Schochor. D. (2007). Moral literacy as school reform: Implications for the classroom. The Beacon (A publication of the Pennsylvania school study council), 3(3), 1-8.