اثر کشت مخلوط تأخیری نخود با جو، روی صفات بیوشیمیایی و عملکرد در شرایط تنش خشکی انتهای فصل

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 12، دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22، پاییز و زمستان 1399، صفحه 164-182  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v11i2.78361

نویسندگان

نگین محاویه اسعدی¹؛ احسان بیژن زاده ²؛ علی بهپوری³؛ وحید براتی³

¹دانشجوی کارشناسی‌ارشد بخش اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی و منابع ‌طبیعی داراب، دانشگاه شیراز

²دانشیار بخش اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز

³استادیار بخش اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی انتهای فصل و ترکیب­های مختلف کشت مخلوط تأخیری نخود با جو بر صفات بیوشیمیایی و عملکرد آزمایشی به­صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97- 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیم آبیاری در دو سطح (آبیاری مطلوب و قطع آبیاری در مرحله شیری‌شدن دانه جو) به عنوان فاکتور اصلی و ترکیب­های کشت مخلوط تأخیری شامل کشت­های خالص رقم جو شش ردیفه زهک، کشت­های خالص نخود رقم داراب و ترکیب­های مختلف کشت مخلوط شامل جو آذر+نخود آذر، جو آذر+نخود دی، جودی+نخود آذر و جو دی+نخود دی با نسبت 1به1 به عنوان فاکتور فرعی‌ ‌بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی انتهای فصل برهمه صفات به‌جز تعداد دانه در غلاف، وزن1000دانه، پروتئین دانه نخود و عملکرد دانه جو اثر معنی­داری داشت. در گیاه نخود، تنش خشکی باعث کاهش محتوای کلروفیل a در همه تیمارها گردید و کمترین میزان کاهش محتوای کلروفیل a در کشت مخلوط جو دی+نخود دی­ماه به میزان 3/22 درصد به­دست آمد. همچنین تنش خشکی باعث کاهش محتوای کلروفیل b در همه تیمارها به­جز تک­کشتی نخود دی­ماه شد در صورتی­که تنش خشکی باعث افزایش میزان آنزیم­های کاتالاز و پراکسیداز گردید که بیشترین میزان افزایش آن‌ها به­ترتیب با 04/74 و 36/81 درصد در کشت­های مخلوط جو آذر+نخود دی­ماه و جو آذر+نخود آذرماه به­دست آمد. تنش خشکی به­ترتیب باعث افزایش 58 و 25 درصدی LER نخود و کل نسبت به شرایط آبیاری مطلوب شد. در شرایط تنش خشکی بیشترین عملکرد دانه در کشت مخلوط جوآذر+نخود دی­ماه به‌دست آمد. به‌طورکلی می­توان نتیجه گرفت که احتمالاً در شرایط تنش خشکی انتهای فصل استفاده از سیستم‌های کشت مخلوط تأخیری جو آذر با نخود دی­ماه راهکاری مناسب برای تولید پایدارتر این گیاهان نسبت به تک­کشتی می­باشد.

کلیدواژه‌ها

پراکسیداز؛ جو شش ردیفه؛ قطع آبیاری؛ کلروفیلa

مراجع

1. Abedi, T., and Pakniyat, H. 2010. Antioxidant enzyme changes in response to drought stress in ten cultivars of Oilseed Rape (Brassica napus L.). Czech Journal of Genetics Plant Breeding 46(1): 27-34.
2. Aebi, H., 1984. Catalase in vitro. Methods in Enzymology 105: 121-126.
3. Alisan, M., Arian, M.A., Khanzada, S., Nagvi, M.H., Lemardahal, M., and Nizamani, N.A. 2005. Yield and quality parameters of wheat genotypes as affected by sowing data and high temperature stress. Pakistan Journal of Botany 3: 576-584.
4. Amani Machiani, M., Javanmard, A., Morshedloo, M.R., and Maggi, F. 2018. Evaluation of yield, essential oil content and compositions of peppermint (Mentha piperita L.) intercropped with faba bean (Vicia faba L.). Journal of Cleaner Production 171: 529-537.
5. Amiri Deh Ahmadi, S.R., Parsa, M., and Ganjeali, A. 2010. The effects of drought stress at different phenology stage on morphological traits and yield components of a chickpea (Cicer arietinum L.) under greenhouse conditions. Iranian Journal of Field Crops Research 8: 301-317.
6. Anjum, S.A., Farooq, M., Xie, X.Y., Liu, X.J., and Ijaz, M.F. 2012 Antioxidant defensesystem and proline accumulation enables hot pepper to perform better underdrought Scientia Horticulturae 140: 66-73.
7. Argenta, G., Da Silva, P.R.F., and Sangoi, L. 2004. Leaf relative chlorophyll content as an indicator parameter predicts nitrogen fertilization in maize. Ciencia Rural 34(5): 1379-1387.
8. Arnon, A.N. 1967. Method of extraction of chlorophyll in the plants. Journal of Agronomy 23: 112-121.
9. Banik, P., Midya, A., Sarkar, B.K., and Ghase, S.S. 2006. Wheat and chickpea intercropping systems in additive series experiment: advantages and smothering. Agronomy Journal 24: 324-332.
10. Bashir, M.U., Akbar, N., Iqbal, A., and Zaman, H. 2010. Effect of different sowing date on yield and yield components of direct seed coarse rice. Pakistan Journal of Agriculture Science 74(4): 361-365.
11. Baharloei, S. 2013. Effect of plant competition on nitrogen requirements for pea (Pisum sativum L.) and canola (Brassica napus L.) intercropping. MSc.Thesis University of Shahrekord, Iran. (In Persian with English Summary).
12. Chapagain, T., and Riseman, A. 2014. Barley-pea intercropping: Effects on land productivity, carbon and nitrogen transformations. Field Crops Research 166: 18-25.
13. Chance, B., and Maehly, A.C., 1955. Assay of catalases and peroxidase. Methods in Enzymology 2: 764-775.
14. Daneshmand, A.R., Shirani Rad, A.H., and Ardakani, M.R. 2006. Evaluation of water deficit stress on tolerance of spring rapeseed (Brassica napus L.) genotypes. Journal of Agronomy Research 1: 48-60.
15. El-Hawary, N.A. 2009. Formulas for relay intercropping and crop sequence systems evaluation. Journal of Applied Sciences Research 5: 2074-2082.
16. FAO. 2017. http: //faostat.Fao.Org.
17. Grimes, D.W., Yamada, H., and Hughes, S.W. 1987. Climate-normalized cotton leaf water potentials for irrigation cheduling. Agriculture and Water Management 12: 293-304.
18. Hamzei, J., Seyedi, M., Ahmadvand, G., and Abutalebian, M.A. 2012. The effect of additive intercropping on weed suppression, yield and yield components of chickpea and barley. Journal of Crop Production and Processing 2: 43-56. (In Persian with English Summary).
19. Hui-Ping, D., Chan-juan, S.H., An-Zh, W., and Tuxi, Y. 2012. Leaf senescence and photosynthesis in foxtail (Sataria italica L.) varieties exposed to drought conditions. Australian Journal of Crop Science 6(2): 232-237.
20. Jalilian, J., Sanawi, A.M., and Sabbaghpour, H. 2005. Effect of plant density and supplementary irrigation on yield and yield components of chickpea cultivars. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources 12(5): 1-9. (In Persian with English Summary).
21. Koocheki, A., Najibnia, S., and Lalehgani, B. 2010. Evaluation of saffron yield (Crocus sativa L.) in intercropping with cereals, pulses & medicinal plants. Iranian Journal of Field Crops Research 7(1): 173-182. (In Persian with English Summary).
22. Koocheki, A., Nasiri Mahallati, M., Borumand Rezazadeh, Z., Jahani, M., and Jafari, L. 2014. Yield responses of black cumin (Nigella sativa L.) to intercropping with chickpea (Cicer arietinum L.) and bean (Phaseoluse vulgaris L.). Iranian Journal of Field Crops Research 12(1): 1-8. (In Persian with English Summary).
23. Lopez-Belido, R.J., and Lopez-Bellido, L. 2001. Efficiency of nitrogen in wheat under Mediterranean condition: effect of tillage, crop rotation and N fertilization. Field Crops Research 71: 31-46.
24. Lopez-Bellido, F.J., Lopez-Bellido, R.J., Kasem Khalil, S., and Lopez-Bellido, L. 2008. Effect of planting date on winter Kabuli chickpea growth & yield under rainfed Mediterranean conditions. Journal of Agronomy 100(4): 954-964.
25. Mahfouz, H., and Migawer, E.A. 2004. Effect of intercropping, weed control treatment and their interaction on yield and its attributes of chickpea and canola. Egyptian Journal of Applied Science 19(4): 84-101.
26. Masomi, A., Kafi, M., Khazaei, H.R., and Davari, K. 2010. Effect of drought stress on water status, electrolyte leakage and enzymatic antioxidants of Kochia (Kochia scoparia) under saline conditions. Pakistan Journal of Botany 42(5): 3517-3524.
27. Mabudi Bilesuar, H., and Zehtab Salmasi, S. 2017. Evaluation of yield and advantages of corn (Zea mays L.) and sweet basil (Ocimum basilicum L.) intercropping. Journal of Sustainable Agriculture and Production Science 27(1): 1-11.
28. Namdari, M., and Mohmoodi, S. 2013. Evaluation of yield and productivity indices in planting ratios of intercropping of chickpea (Cicer arietinum L.) and canola (Brassica napus L.). Iranian Journal of Crop Science 14(4): 346-357. (In Persian with English Summary).
29. Naresh, R.K., Purushottam, S.P., Dwivedi, A., and Kumar, V. 2013. Effects of water stress on physiological processes and yield attributes of different mungbean varieties. African Journal of Biochemistry Research 7(5): 55-62.
30. Niksirat, S.H., and Bijanzadeh, E. 2018. Effect of late season drought stress and different combination of intercropping with barley on yield and yield components of chickpea and faba bean. Iranian Journal of Pulses Research 9: 177-191. (In Persian with English Summary).
31. Niksirat, H., Biganzadeh, E., and Naderi, R. 2018. Effect of cutting off irrigation on yield and competition and economic Indices of intercropping Barley (Hordeum spp.) with legumes. Journal of Agroecology 10(2): 444-458. (In Persian with English Summary).
32. Piroozi, B., Hosseini, S.M.B., Mazaheri, D., and Heidari, H., 2012. Evalution of sowing time and intercropping on vegetative and reproductive traits of bean (Phaseolus vulgaris) and biological yield of forage maize (Zea mays). Agronomy Journal (Pajouhesh and Sazandegi) 104: 62-68. (In Persian with English Summary).
33. Pompelli, M.F., Barata-Luís, R., Vitorino, H.S., Gonc¸ alves, E.R., Rolim, E.V., Santos, M.G., Almeida Cortez, J.S., Ferreira, V.M., Lemos, E.E., and Endres, L. 2010. Photosynthesis, photoprotection and antioxidant activity of purging nut under drought deficitand recovery. Biomass and Bioenergy 34: 1207-1215.
34. Pooresmaeil, P. 2006. Investigation on the use of super adsorbent polymer in increasing the yield and activity of antioxidant enzymes in different bean (Phaseolus vulgaris L.) cultivars under drought stress. MSc.Thesis University of Islamic Azad Karaj.
35. Rahbarian, J., and Emam, Y. 2012. Yield response of maize hybrids to drought stress at different growth stages. Journal of Crops production and Processing 1(2): 65-78. (In Persian).
36. Rezvani Moghaddam, P., and Moradi, R. 2013. Evaluation of planting date, biological fertilizer and intercropping on yield and essence quantity of cumin (Cuminum cyminum L.) and fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.). Iranian Journal of Field Crop Science 43(2): 217-230. (In Persian with English Summary).
37. Sadat Rasti Sani, M., Lahouti, M., and Ganjeali, A. 2014. Effect of drought stress on some morphophysiological traits and chlorophyll fluoresecence of red bean seedlings (Phaseolus vulgaris L.). Iranian Journal of Pulses Research 5(1): 103-116. (In Persian with English Summary).
38. Sabaghpour, S.H., Sfykhany, M., Pezeshkpur, P., Jahangiri, A., Sarparast, R., Karami, A., Pursyahbydy, M., Shahriari, D., Mahmoudi, F., and Keshavarzi, K. 2010. Azad, a new chickpea cultivars for dryland moderate and semi warm climate of Iran. Seed and Plant Improvement Journal 26(2): 293-295. (In Persian with English Summary).
39. Safari, M., Malekzadeh Shafaroudi, S., Ganjeali, A., and Bagheri, A. 2011. Study of root & shoot characteristis in reaction to drought stress in chickpea (Cicer arietinum L.). Iranian Journal of Pulses Research 2: 39-52. (In Persian with English Summary).
40. Shaker-Koohi, S., Nasrollahzadeh, S., and Raei, Y. 2014. Evaluation of chlorophyll value, protein content and yield of sorghum (Sorghum bicolor L.)-mungbean (Vigna radiate L.) intercropping. International Journal of Biosciences 4(8): 136-143.
41. Stolz, E., and Nadeau, E. 2014. Effect of intercropping on yield, weed incidence, forage quality and soil residual N inorganically grown forage maize (Zea mays L.) and faba bean (Vicia faba L.). Field Crops Research 169: 21-29.
42. Zadeh-Bagheri, M., Javanmardi, S.h., Alozadeh, O., and Kamelmanesh, M.M. 2014. Effects of drought on grain yield and some physiological characteristics of red bean genotypes. Journal of Plant Ecophysiology 6(18): 2-11 (In Persian with English Summary).
43. Zadokes, J.C., Chang, T.T., and Konzak, C.F. 1974. A decimal code for the growth stages of cereals. Weed Research 14: 415-421.