تأثیر باکتری های ریزوبیوم بر غلظت K، Ca و Na گیاه گندم (Triticum aestivum L.) در خاک های شور

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 1، دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 24، تیر 1394، صفحه 147-155   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v7i2.50224

نویسندگان

امیر لکزیان^* ؛ غلامحسین حق نیا؛ رضا خراسانی؛

گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

چکیده

شوری خاک یکی از مشکلات مهم در تولید فرآورده های کشاورزی است و سطح نسبتاً گسترده ای از زمین های کشاورزی در دنیا و ایران با مشکل شوری روبه رو هستند. یکی از اثرات شوری خاک، بروز اختلال در تغذیه گیاهان است و معمولاً مقادیر زیاد کلرید سدیم در محیط ریشه، سبب کاهش جذب، انتقال و تجمع یون هایی مانند پتاسیم و کلسیم در گیاه می شود. این پژوهش به منظور بررسی تأثیر تعدادی از جدایه های باکتری ریزوبیوم بر غلظت عناصر K، Ca، Na و نسبت K/Na گیاه گندم (Triticum aestivum L.) در خاک هایی با شوری مختلف، در شرایط گلخانه-ای در سال 89-1388 انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با آرایش فاکتوریل با چهار سطح باکتری (سینوریزوبیوم ملیلوتی، بردی-ریزوبیوم ژاپونیـکوم و ریزوبیوم لگـومینوزاروم و شـاهد) و سه سطـح شوری خـاک (دو، شش و ده دسی زیمنس بر متر) در سه تکرار انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد که با افزایش شوری خاک، وزن خشک ریشه و شاخساره، غلظت عناصر K، Ca و همین طور نسبت K/Na کاهش معنی دار نسبت به شاهد داشت. باکتری سینوریزوبیوم ملیلوتی در شوری دو دسی زیمنس بر متر و باکتری ریزوبیوم لگومینوزاروم در شوری های شش و ده دسی زیمنس بر متر بیشترین وزن خشک شاخساره (به ترتیب 4/19 و 7/13 درصد افزایش نسبت به شاهد)، غلظت های K، Ca و کمترین غلظت Na در گیاه گندم را ایجاد کردند.

کلیدواژه‌ها

تعادل یونی؛ تلقیح باکتریایی؛ مقاومت به شوری؛ نسبت K/Na

مراجع

Abdolzadeh, A., and Saffarie, N. 2004. Study of salinity effect on growth and accumulation ions in promissing wheat (Triticum aestivum) genotypes. Iranian Journal of Field Crops Research 6(2): 114-127. (In Persian with English Summary)##

Ashraf, M., Hasnain, S., and Berge, O. 2006. Effect of exo-polysaccharides producing bacterial inoculation on growth of roots of wheat (Triticum aestivum L.) plants grown in a salt-affected soil. International Journal of Environmental Technology and Management 3(1): 43-51. ##

Ashraf, M., Hasnain, S., Berge, O., and Mahmood, T. 2004. Inoculating wheat seedlings with exopolysaccharide- producing bacteria restricts sodium uptake and stimulates plant growth under salt stress. Biology and Fertility of Soils 40: 157-162. ##

Bano, A., and Fatima, M. 2009. Salt tolerance in (Zea mays L.) following inoculation with Rhizobium and Pseudomonas. Biology and Fertility of Soils 45: 405-413. ##

Hadi, M.R., Khosh Kholgh Sima, N.A., Khavarinejad, R., and Kiyam Nekoie, S.M. 2008. The effect of elements accumulation on salinity tolerance in seven genotype durum wheat (Triticum turgidum L.) collected from the Middle East. Iranian Journal of Biology 21(2): 326-340. (In Persian with English Summary) ##

Han, H.S., and Lee, K.D. 2005. Plant growth promoting rhizobacteria effect on antioxidant status, photosynthesis, mineral uptake and growth of lettuce under soil salinity. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences 1(3): 210-215. ##

Hossain, A.A., Halim, M.A., Hossain, F., and Meher Niger, M.A. 2006. Effect of NaCl salinity on physiological characters of wheat (Triticum aestivum L.). Bangladesh Journal of Botany 35(1): 9-15. ##

Hu, Y., and Schmidhalter, U. 1997. Interactive effect of salinity and macronutrient level on wheat. II. Composition. Journal of Plant Nutrition 20(9): 1169-1182. ##

Hu, Y., and Schmidhalter, U. 2005. Drought and salinity: A comparison of their effects on mineral nutrition of plants. Journal of Plant Nutrition of Soil Science 168: 541-549. ##

Kafi, M., Borzoee, A., Salehi, M., Kamandi, A., Masoumi, A., and Nabati, J. 2009. Physiology of Environmental Stresses in Plant. Mashhad Academic Jihad Press, Mashhad, Iran 504 pp. (In Persian) ##

Kafi, M., Zand, E., Kamkar, B., Sharif, H.R., and Goldani, M. 2000. Plant Physiology. Mashhad Academic Jihad Press, Mashhad, Iran 365 pp. (In Persian) ##

Khan, M.A., Shirazi, M.U., Khan, M.A., Mujtaba, S.M., Islam, E., Mumtaz, S., Shereen, A., Ansari, R.U., and Yasin Ashraf, M. 2009. Role of proline, K/Na ratio and chlorophyll content in salt tolerance of wheat (Triticum aestivum L.). Pakistan Journal of Botany 41(2): 633-638. ##

Khodair, T.A., Galal, G.F., and El-Tayeb, T.S. 2008. Effect of inoculating wheat seedlings with exopolysaccharide- producing bacteria in saline soil. Journal of Applied Sciences Research 4(12): 2065-2070. ##

Mayak, S., Tirosh, T., and Glick, B. 2004. Plant growth-promoting bacteria confer resistance in tomato plants to salt stress. Plant Physiology and Biochemistry 42: 565-572. ##

Mehboob, I., Naveed, M., and Zahir, Z.A. 2009. Rhizobial association with non-legumes: mechanisms and applications. Critical Reviews in Plant Science 28: 432-456. ##

Morant Manceau, A., Pradier, E., and Tremblin, G. 2004. Osmotic adjustment, gas exchanges and chlorophyll fluorescence of a hexaploid triticale and its parental species under salt stress. Journal of Plant Physiology 161: 25-33. ##

Nadeem, S.M., Zahir, Z.A., Naveed, M., Arshad, M., and Shahzad, S.M. 2006. Variation in growth and ion uptake of maize due to inoculation with plant growth promoting rhizobacteria under salt stress. Soil and Environment 25(2): 78-84. ##

Pessarakli, M. 1999. Hand Book of Plant and Crop Stress. 2nd Ed. CRC Press. 1254 pp. ##

Ramezanian Bajgiran, A. 2005. The role of ACC deaminase containing Rhizobia in reducing bad effects of stress ethylene in wheat plant. MSc Thesis, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. )In Persian with English Summary) ##

Rasipour, L., and Ali Asgharzade, N. 2007. Interaction effects of phosphate solubilizing bacteria and (Bradyrhizobium japonicum) on growth indexes, nodulation and uptake of some nutrients in soybean. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources 40: 53-63. (In Persian with English Summary)

Richards, L.A. 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkali soil. USDA Agriculture hand book. No. 60. Washington. ##

Wu, S.S. 2009. Enhanced phytoremediation of salt impacted soils using plant growth promoting rhizobacteria (PGPR). MSc Thesis, University of Waterloo, Canada. ##

Yao, L., Wu, Z., Zheng, Y., Kaleem, I., and Li, C. 2010. Growth promotion and protection against salt stress by Pseudomonas putida Rs-198 on cotton. European Journal of Soil Biology 46: 49-54. ##

Yildirim, E., Taylor, A.G., and Spittler, T.D. 2006. Ameliorative effects of biological treatments on growth of squash plants under salt stress. Scientia Horticulturae 111: 1-6. ##

Yildirim, E., Turan, M., and Donmez, M. 2008. Mitigation of salt stress in radish (Raphanus Sativus L.) by plant growth promoting rhizobacteria. Rumanian Biotechnological Letters 13(5): 3933-3943. ##

Zabihi, H.R., Savaghebi, G.R., Khavazi, K., and Ganjali, A. 2009. Effect of application of Pseudomonas fluorescents on yield and yield components of wheat under different soil salinity levels. Journal of Water and Soil 23(1): 199-208. (In Persian with English Summary) ##