مطالعه اثر کودهای زیستی و دور آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.)

علوم باغبانی

مقاله 12، دوره 29، شماره 3، آذر 1394، صفحه 426-434

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v0i0.32414

نویسندگان

مسلم جابری^{* 1}؛ رضا برادران²؛ سید غلامرضا موسوی³؛ مهسا اقحوانی شجری⁴

¹دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین الملل استانداری خراسان جنوبی

²دانشگاه آزاد بیرجند

³دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

⁴دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور بررسی تأثیر دور آبیاری و کودهای زیستی بر خصوصیات کمی و عملکرد گیاه شنبلیله، آزمایشی به‌صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد بیرجند در بهار سال زراعی 90-1389 صورت گرفت. تیمارهای آزمایش شامل دور آبیاری (با فواصل 6، 9 و 12 روز یک‌بار) و تلقیح با کودهای زیستی (در پنج سطح شامل نیتروکسین، بیوفسفر، قارچ‌های میکوریزایG.mosseae و G.intraradices و یک سطح شاهد فاقد کود) بودند. صفات مورد مطالعه در این آزمایش شامل ارتفاع، تعداد شاخه جانبی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد برگ و عملکرد دانه بود. نتایج نشان داد که تیمار دور آبیاری و کود زیستی بر اکثر صفات مورد مطالعه معنی‌دار بود. اثر متقابل تیمار آبیاری و کود زیستی در سطح احتمال پنج درصد بر عملکرد دانه و در سطح یک درصد بر عملکرد برگ شنبلیله معنی دار بود. بهترین دور آبیاری برای حصول حداکثر عملکرد دانه (16/48 گرم در مترمربع) و عملکرد برگ (50/159 گرم در مترمربع)، دور آبیاری با فواصل 6 روز یک‌بار بود. افزایش دور آبیاری باعث کاهش عملکرد دانه، برگ و سایر صفات مورفولوژیک گیاه دارویی شنبلیله گردید. بیشترین عملکرد دانه در بین کودهای زیستی، به ترتیب مربوط به کودهای بیوفسفر (68/35 گرم در مترمربع) و میکوریزا موسه آ (96/34 گرم در متر مربع) بوده که تفاوت معنی‌داری با یکدیگر نداشتند و بیشترین عملکرد برگ نیز در تیمار کود زیستی میکوریزا موسه آ (66/128 گرم در مترمربع) به دست آمد. به‌طورکلی، نتایج این تحقیق در مورد استفاده از کودهای زیستی حاکی از آن است که کاربرد کودهای بیولوژیک حاوی ریز موجودات باکتریایی و یا قارچی، در بهبود ویژگی‌های رشدی و عملکرد گیاه دارویی شنبلیله، تأثیر مثبتی داشته است.

کلیدواژه‌ها

آبیاری؛ بیوفسفر؛ ریز موجودات؛ صفات کمی؛ گیاه دارویی

مراجع

1- Aboulhasani M., Lakzian A., Haghnia G.H. and Sarcheshmehpoor M. 2006. The study of salinity and drought tolerance of Sinorhizobium meliloti isolated from province of Kerman in vivo condition. Iranian Journal of Field Crops Research, 4 (2): 183-195. (in Persian with English abstract)

2- Adediran J.A., Taiwo L.B., Akande M.O., Sobulo R.A. and Idowu O.J. 2004. Application of organic and inorganic fertilizer for sustainable maize and cowpea yields in Nigeria. Journal of Plant Nutrition, 27: 1163-1181.

3- Albouchi A., Bejaoui Z. and El Aouni M.H. 2003. Influence d’un stress hydrique mode´ re´ ou se´ve` re sur la croissance de jeunes plants de Casuarina glauca. Se´ cheresse, 14: 137-142.

4- Alkire B.H., Simon J.E., Palevitch D. and Putievsky E., 1993. Water management for Midwestern peppermint (Mentha piperita L.) growing in highly organic soel. Indiana, USA. Acta Horticulture, 344: 544-556.

5- Arpana J. and Bagyaraj D.J. 2007. Response of kalmegh to an arbuscalar mycorrhizal fungus and a plant growth promoting rhizomicroorganism at two levels of phosphorus fertilizer. American Eurasian Journal Agriculture Science, 2(1): 33-38.

6- Arun K.S. 2002. A Handbook of Organic Farming Pub. Agrobios, India.

7- babaee K., Amini Dehaghi M., Modares Sanavi S.A.M. and Jabbari R. 2010. Water deficit effect on morphology, prolin content and thymol percentage of Thyme (Thymus vulgaris L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 26 (2): 239-251. (in Persian with English abstract)

8- Babana A.H. and Antoun H. 2006. Effect of ti1emsi phosphate rock solubilizing microorganisms on phosphorus uptake and yield offield grown wheat (Triticum aestivum L.) in mail. Plant and soil, 287(1- 2): 51-58.

9- Belimov A.A., Kojemiakov A.P. and Chuvarliyeva C.V. 1995. Interaction between barley and mixed cultures of nitrogen-fixing and phosphate-solubilizing bacteria. Plant and soil, 173 (1): 29-37.

10- Biari A., Gholami A. and Asadi rahmani H. 2007. Sustainable production and improved nutrient uptake of maize in response to inoculation with PGPR. 2nd National Congress of Ecological Agriculture. 25 to 26 October, 2007. Gorgan.

11- Boyer J.S. 1982. Plant productivity and environment Science 218: 443-448.

12- Chandra Obul Reddy P., Sairanganayakulu G., Thippeswamy M., Sudhakar Reddy P., Reddy M.K. and Chinta Sudhakar H. 2008. Identification of stress-induced genes from the drought tolerant semi-arid legume crop horsegram (Macrotyloma uniflorum (Lam.) Verdc.) through analysis of subtracted expressed sequence tags. Plant Science, 175: 372-384

13- Darzi M.T., Galavand A., Rejali F. and Sefid kon F. 2007. Effect of biofertilizers application on yield and yield components in fennel (Foeniculum vulgare). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 22 (4): 276-292.

14- Dini M. 2006. Scientific name of medicinal plants used in traditional medicine. Forest and Rangeland Research Institute Publication. Iran. pp: 299-300.

15- Ebhin Masto R., Chhonkar P.K., Singh D. and Patra A.K. 2006. Changes in soil biological and Biochemical Characteristics in a long-term field trial on a sub-tropical inceptisoil. Soil biology and biochemistry, 38: 1577-1582.

16- Farooqi A.H.A., Fatima S., Ansari S.R. and Sharma S. 1999. Effect of water stress on growth and essential oil metabolism in Cymbopogon martini (plamerosa) cultivars. Journal of Essential Oil Research, 11: 491- 496.

17- Fatima S., Farooqi A.H.A, Ansari S.R. and Sharma S. 1999. Effect of water stress on growth and essential oil metabolism in Cymbopogon martini (plamerosa) cultivars. Journal of Essential Oil Research, 11: 491- 496.

18- Fatma A.G., Lobna A.M. and Osman N.M. 2008. Effect of compost and biofertilizers on growth, yield and essential Oil of sweet marjoram (Majorana hortensis) Plant. International Journal of Agriculture and Biology, 10(4): 381–387.

19- Gupta M.L., Prasad A., Ram M. and kumar S. 2002. Effect of the vesicular-arbuscular mycorrhizal (VAM) fungus Glomus fasiculatum on the essential oil yield related characters and nutrient acquisition in the crops of different cultivars of menthol mint (Mentha arvensis) under field conditions. Bioresource Technology, 81: 77-79.

20- Kirigwi F.M., Van Ginkel M., Trethowan R.G., Sears R.G., Rajaram S., Paulsen G.M. 2004. Evaluation of selection strategies for wheat adaptation across water regimes. Euphytica, 135: 361-371.

21- Koocheki A., Tabrizi L. and Ghorbani R. 2008. Effect of biofertilizers on agronomic and quality criteria of Hyssop (Hyssopus officinalis). Iranian Journal of Field Crops Research, 6(1): 127-137. (in Persian with English abstract)

22- Lebaschy M.H. and Sharifi Ashoorabadi, E. 2004. Growth indices of some medicinal plants under different water stresses. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 20(3): 249-261. (in Persian with English abstract)

23- Leithy S., El-Meseiry T.A. and Abdallah E.F. 2006. Effect of biofertilizer, cell stabilizer and irrigation regime on rosemary herbage oil yield and quality. Journal of Applied Sciences Research, 2(10): 773-779.

24- Mailer R.J. and Cornish P.S. 1987. Effects of water stress on glucosinolate and oil oncentration in the seeds of rape (Brassica napus L.) and turnip rape (Brassica rapa L.). Canadian Journal of Plant Science, 70: 399-407.

25- Mailer R.J. and wratten N. 1987. Glucosinolate variability in rapeseed in Austmlia, 7th International Rapeseed Congress, Poznan, 11-14 May Poland. P: 661-675.

26- Malboobi M.A. 1998. The molecular biology of plant response to environmental factors. Abstracts of the fifth Iranian Crop Science Congress. p 11.

27- Medina O.A., Kretschmer A.E. and Sylvia D.M. 1990. Growth response of field-grown Siratro (Macroptilium atropurpureum Urb.) and Aeschynomene americana L. to inoculation with selected vesicular-arbuscular mycorrhizal fungi. Biology and Fertility of Soils, 9(1): 54-60.

28- Moradi M., Madani H., Malboobi M.H. and Pilevarkhamami R. 2008. Comparison of chemical and biological phosphorus in cultivation of oil sunflower in Arak. New Findings in Agriculture, 3(2): 168-178.

29- Murty M.G. and Ladha J.K. 1988. Influence of Azospirillum inoculation on the mineral uptake and growth of rice under hydroponic conditions. Plant and Soil, 108: 281–285.

30- Omidbeigi R. 1995. Approaches Production and Processing of Medicinal Plants. Volume 1. Thinking day publication. 28 pp.

31- Omidbeigi R. 1997. Approaches Production and Processing of Medicinal Plants. Volume 2. Publication designers press. 414 pp.

32- Paradi I., Bratek Z, and Lang F. 2003. Influence of arbuscular mycorrhiza and phosphorus supply on polymine content, growth and photosynthesis of Plantago anceolata. Biologia Plantarum, 46: 563-569.

33- Poudel D.D., Hoawath W.R., Lanini W.T., Temple S.R. and Van Bruggen A.H.C. 2002. Comparison of soil N availability and conventional farming systems in northern California. Agriculture, Ecosystems and Environment, 90:125-137.

34- Rasipour L. and Asgharzadeh N.A. 2007. The interactions between phosphate solubilizing bacteria and Bradirhizobium japanicum on growth, tumor formation and absorption of some nutrients in soybeans. Journal of Sience and technology of Agriculture and Natural Resource, 11 (40): 53-63. (in persian)

35- Ratti N., Kumar S., Verma H.N. and Gautam S.P. 2001. Improvement in bioavailability of tricalcium phosphate to Cymbopogon martinii var. motia by Rhizobacteria, AMF and Azospirillum inoculation. Microbiological Research, 156: 145-149.

36- Richarrds R.A. 1978. Variation within and between Species of rapeseed (Brassica Campestris and B. napus) in response to drought stress. III. Physiological and Physicochemical characters. Australian yournal of Agricultural Research, 29:491-501.

37- Saleh Rastin N. 2001. The role of biological fertilizer to reaching to sustainable agriculture. Journal of Water and Soil, 23: 19-23.

38- Seghatoleslami M.J., Kafi M., Majidi E., Darvish F., and Nour Mohammadi G. 2005. Effect of deficit irrigation on yield and water use efficiency of three millets species. Journal of Agricultureal Sciences, 11 (4): 121-131. (in Persian with English abstract)

39- Sharifi Ashoorabadi A., Matin A., and Lebaschi M.H. 2003. Evaluation of plant physiological growth of fennel (Foeniculum vulgare) under different conditions of soil fertility. Iranian Journal of Medical and Aromatic Plants, 19 (2): 157-182. (in persian)

40- Sharma A. K. 2002. Biofertilizers for Sustainable Agriculture. Agrobios, India.

41- Toussaint J.P., Smith F.A. and Smith S.E. 2007. Arbuscular mycorrhizal fungi can induce the production of phytochemicals in sweet basil irrespective of phosphorus nutrition. Mycorrhiza, 17(4): 291-297.

42- Viera H.J., Bergamaschi H., Angelocci L.R. and Libardi P.L. 1991. Performance of two bean cultivars under two water availability regimes. II. Stomatal resistance to vapour diffusion, transpiration flux density and water potential in the plant (in Portugal). Pesquisa Agropecuaria Brasileira, 9: 1035-1040.

43- Viets F.G.J.R. 1972. Fertilizers and the efficient use water. Adr. Agronomy 14:233-264.

44- Vital W.M., Teixeira N.T., Shigihara R. and Dias A.F.M. 2002. Organic manuring with pig biosolids with applications of foliar biofertilizers in the cultivation of Thyme (Thymus vulgaris L.). Ecossistema, 27: 69-70.

45- Vessey J.K. 2003. Plant growth promoting rhizobacteria as biofertilizer. Plant and Soil, 255: 571–586.

46- Wallace J. 2001. Organic Field Crop Handbook. Pub. Canadian Organic Growers. Ottana, Ontario.

47- Zahir A.Z., Arshad M. and Frankenberger (jr) W.F. 2004. Plant growth promoting rhizobacteria: Application and perspective Advances in Agronomy, 81: 97-168.

48- Zargari A. 1997. Medicinal Plant. Volume 4. Tehran University Press. Tehran. 923 pp.