ارزیابی توان رقابتی کنجد (L. Sesamum indicum) و ماش (Vigna radiata L.) در دو بوم نظام تک کشتی و کشت مخلوط

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 5، دوره 7، شماره 3 - شماره پیاپی 25، مهر 1393، صفحه 356-367   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v7i3.31213

نویسندگان

سجاد راستگو؛ امیر آینه بند^* ؛ اسفندیار فاتح

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

به منظور مطالعه پتانسیل تولید و توان رقابتی گیاهان کنجد و ماش، آزمایشی در تابستان 1391 در مزرعه‏ی تحقیقاتی دانشکده‏ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. طرح آزمایشی به صورت کرت‏های یک بار خورد شده در قالب بلوک‏های کامل تصادفی و با سه تکرار بود. تیمار اصلی شامل دو آرایش کشت (فواصل بین ردیف 50 و 75 سانتی‏متر) بود. عامل فرعی نسبت‏های مختلف تراکمی گیاهان در پنج سطح (شامل نسبت 0، 25، 50، 75 و100% تراکم بوته) بود. خصوصیات عملکرد و واکنش رقابتی گیاهان در الگوی کشت بررسی شد. این آزمایش نشان داد که بیش‏ترین عملکرد دانه در نسبت تراکمی 50+50% بدون تأثیر معنی‏دار افزایش فاصله ردیف از 50 به 75 سانتی‏متر به دست آمد (به ترتیب 05/2 و 2 تن در هکتار). در اکثر موارد عملکرد دانه‏ی کنجد بیش‏تر از ماش بود. با افزایش نسبت تراکمی هر یک از گیاهان، عملکرد دانه‏ی هر یک از آن‏ها نیز بهبود یافت. افزایش فواصل بین ردیف، شاخص برداشت مخلوط را بهبود داد (از 6/26 به 8/32) که در اکثر حالات به علت افزایش عملکرد دانه و کاهش عملکرد بیولوژیک بود. مقدار شاخص نسبت برابری زمین در کلیه‏ی الگوهای مخلوط بیش‏تر از یک بود که بیان‏گر برتری کشت مخلوط دو گیاه نسبت به تک کشتی است. البته گیاه کنجد توان رقابتی بیش‏تری نسبت به ماش داشت. لذا در تیمار‏هایی که بیش‏ترین عملکرد مخلوط را دارا بودند، کنجد گونه‏ی غالب مخلوط بود. به منظور مطالعه پتانسیل تولید و توان رقابتی گیاهان کنجد و ماش، آزمایشی در تابستان 1391 در مزرعه‏ی تحقیقاتی دانشکده‏ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد.

کلیدواژه‌ها

درجه ی تهاجمی؛ نسبت برابری زمین؛ شدت رقابتی؛ آرایش کشت؛ نسبت تراکمی

مراجع

1- Ali, M.O., Alam, M.J., Alam, M.S., Islam, M.S., Islam, M.A., and Shahin-Uz-Zaman, M. 2007. Study of mixed cropping mungbean with sesame at different seeding rates. International Journal of Sustainable Crop Production 2(5): 74-77.

2- Aynehband, A., and Behrooz, M. 2011. Evaluation of cereal-legume and cereal-pseudocereal intercropping systems through forage productivity and competition ability. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences 10(4): 675-683.

3- Aynehband, A., Behrooz, M., and Afshar, A.H. 2010. Study of intercropping agroecosystem productivity influenced by different crops and planting ratios. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences 7(2): 163-169.

4- Banik, P., Sasmal, T., Ghosal, P.K., and Bagchi, D.K. 2000. Evaluation of mustard (Brassica campestris var. Toria) and legume intercropping under 1:1 and 2:1 row-replacement series systems. Journal of Agronomy and Crop Science 185: 9-14.

5- Bhatti, I.H., Ahmad, R., Jabbar, A., Virk, Z.A., and Aslam, M. 2008. Agro-Economic performance of mungbean intercropped in sesame under different planting patterns. Pakistan Journal of Agricultural Science 45(3): 25-28.

6- Dhima, K.V., Lithourgidis, A.S., Vasilakoglou, I.B., and Dordas, C.A. 2007. Competition indices of common vetch and cereal intercrops in two seeding ratio. Field Crops Research 100: 249-256.

7- Ghosh, P.K. 2004. Growth, yield, competition and economics of groundnut/cereal fodder intercropping systems in the semi-arid tropics of India. Field Crops Research 88: 227-237.

8- Hauggaard-Nielsen, H., and Jensen, E.S. 2001. Evaluation pea and barley cultivars for complementarily in intercropping at different levels of soil N availability. Field Crops Research 72: 185-196.

9- Koocheki, A., Lalehgani, B., and Najibnia, S. 2009. Evaluation of productivity in bean and corn intercropping. Iranian Journal of Field Crop Research 7(2): 605-614. (In Persian with English Summary)

10- Oroka, F.O., and Omoregie, A.U. 2007. Competition in rice-cowpea intercrops as affected by nitrogen fertilization and plant population. Scientia Agricola (Piracicaba, Braz) 64: 621-629.

11- Oseni, T.O. 2010. Evaluation of Sorghum-Cowpea Intercrop Productivity in Savanna Agro-ecology using Competition Indices. Journal of Agricultural Science 2(3): 229-234.

12- Pouramir, F., Nassiri Mahallati, M., Koocheki, A., and Ghorbani, R. 2010. Evaluation the effect of different planting ratios on yield and yield components of intercropping sesame and chickpea in additive series. Iranian Journal of Field Crops Research 8(3): 393-402. (In Persian with English Summary)

13- Sobkowicz, P. 2006. Competition between triticale (Triticosecale Witt.) and field beans (Vicia faba var. minor L.) in additive intercrops. Plant, Soil and Environment 2: 47-54.

14- Wahla, I.H., Ahmad, R., Ehsanullah, Ahmad, A., and Jabbar, A. 2009. Competitive function of components crops in some barley based intercropping systems. International Journal of Agriculture and Biology 11: 69-72.

15- Yilmaz, F., Atak, M., and Erayman, M. 2008. Identification of advantages of maize-legume intercropping over solitary cropping through competition indices in the East Mediterranean region. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 32: 111-119.

16- Zhang, F., and Li, L. 2003. Using competitive and facilitative interactions in intercropping systems enhances crops productivity and nutrient-use efficiency. Plant and Soil 248: 305-312.