مطالعه خصوصیات زراعی و شاخص های سودمندی در کشت مخلوط افزایشی نخود و سیاه دانه

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 8، دوره 7، شماره 3 - شماره پیاپی 25، مهر 1393، صفحه 381-396   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v7i3.35858

نویسندگان

اسماعیل رضائی چیانه^{* 1}؛ اسماعیل قلی نژاد²

¹گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران

²گروه علوم کشاورزی، دانشگاه پیام نور، مرکز تهران، تهران، ایران

چکیده

به منظور بررسی عملکرد کمی و کیفی نخود(Cicer arietinum L.) و سیاه دانه (Nigella sativa L.) در کشت مخلوط افزایشی، آزمایشی در مزرعه ای واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده در سال زراعی 91- 1390 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت مخلوط 100% سیاه دانه+ 10% نخود، 100% سیاه دانه+ 20% نخود، 100% سیاه دانه+ 30% نخود، 100% سیاه دانه+ 40% نخود و 100% سیاه دانه+ 50% نخود و کشت خالص نخود و سیاه دانه بود. نسبت های مختلف کاشت اثر معنی داری (01/0p≤) بر صفات مورد مطالعه دو گیاه نخود و سیاه دانه (به جز عملکرد اسانس سیاه دانه) داشت. عملکرد و اجزای عملکرد هر دو گونه در کشت خالص بالاتر از سایر تیمارهای کشت مخلوط به دست آمد. بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی نخود از تیمار کشت خالص به ترتیب برابر با 1105 و 4479 کیلو گرم در هکتار حاصل شد. نتایج در مورد گیاه سیاه دانه نشان داد که بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی از کشت خالص به ترتیب برابر با 750 و 2310 کیلو گرم در هکتار به دست آمد. بالاترین درصد پروتئین دانه (23 درصد) و درصد اسانس سیاه دانه (47/1 درصد) مربوط به نسبت کاشت 50% نخود + 100% سیاه دانه بود. بر اساس نتایج این آزمایش، بیشترین نسبت برابری زمین (74/1= LER)،کاهش یا افزایش عملکرد واقعی (45/6AYL=) و میزان سودمندی کشت مخلوط (70/1= IA) از تیمار افزایشی 10% نخود + 100% سیاه دانه به دست آمد. لذا چنین می توان استنباط کرد که تیمارکشت مخلوط افزایشی 100% سیاه دانه+ 10% نخود برای افزایش درآمد اقتصادی و بهره وری استفاده از زمین به طور قابل ملاحظه ای موثر باشد.

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ پروتئین دانه؛ سودمندی کشت مخلوط؛ کاهش یا افزایش عملکرد واقعی؛ نسبت برابری زمین

مراجع

Banik, B., Midya, A., Sarkar, B.K., and Ghose, S.S. 2006. Wheat and chickpea intercropping systems in an additive series experiment: Advantages and weed smothering. European Journal of Agronomy 24: 325-332.

Clevenger, J.F. 1928. Apparatus for determination of essential oil. Journal of the American Pharmacists Association 17: 346–349.

Griffe, P., Metha, S., and Shankar, D. 2003. Organic Production of Medicinal, Aromatic and Dye-Yielding Plants (MADPs): Forward, Preface and Introduction, FAO.

Koocheki, A., Shabahang, J., Khorramde, S., and Ghafouri, A. 2012. Row intercropping of borage (Borago officinalis L.) with bean (Phaseolus vulgaris L.) on possible evaluating of the best strip width and assessing of its ecological characteristics. Journal of Agroecology 4: 1-11. (In Persian with English Summary)

Pooramir, F., Nasiri Mahalati, M., Kocheki, A., and Ghorbani, R. 2010. Effect of different planting combinations on yield and yield components of sesame and peas intercropping in additive series. Iranian Journal of Field Crops Research 8(3):393-402. (In Persian with English Summary)

Vandermeer, J.H. 1989. The Ecology of Intercropping, Cambridge. University Press, 297 pp.