جمع‌آوری و ارزیابی تنوع مورفولوژیکی برخی از گونه‌های آلیوم (Allium L.) بومی خراسان

علوم باغبانی

مقاله 2، دوره 30، شماره 4، اسفند 1395، صفحه 701-713   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v0i0.48662

نویسندگان

امیر حسن حسینی¹؛ علی تهرانی فر¹؛ لیلا سمیعی^{* 2}؛ محمود شور¹؛ فرشید معماریانی²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

آلیوم جنس بزرگی از گیاهان خانواده آماریلیداسه را تشکیل می دهد و در این جنس گیاهان زینتی بسیاری وجود دارند که از نظر اقتصادی با ارزش محسوب می شوند. در تحقیق حاضر گونه های آلیوم از نواحی مختلف استان خراسان رضوی جمع آوری گردید و در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی کشت گردید. پس از استقرار گونه ها، تعداد 29 صفت کیفی و 13 صفت کمی طی دو سال متوالی مورد ارزیابی قرار گرفت. براساس نتایج، بیشتر صفات مورد بررسی معنی‌دار بود و تنوع قابل ملاحظه ای بین گونه ها از لحاظ صفات مطالعه شده از جمله طول ساقه گلدهنده، تعداد برگ، رنگ گل و قطر گل آذین وجود داشت که امکان گزینش گیاهانی باصفات مطلوب را فراهم می-نمود. از سوی دیگر نتایج تجزیه همبستگی ساده صفات نیز در اکثر موارد همبستگی معنی داری را میان صفات بررسی شده نشان داد. همبستگی مثبت بالایی بین طول برگ با طول ساقه گلدهنده، عرض برگ با قطر ساقه گلدهنده، قطر ساقه گلدهنده با قطر گل آذین و قطر ساقه گلدهنده با طول گلپوش مشاهده شد. به منظور تشخیص مهم ترین صفات تأثیر گذار در تفکیک گونه ها، در این مطالعه از تجزیه عاملی استفاده شد و مطابق آن پنج عامل اصلی توانستند 62/91 درصد واریانس کل را توجیه نمایند. برخی صفات مانند قطر ساقه گلدهنده، قطر گل آذین، طول دمگل، شکل گل، طول میله پرچم، قطر و طول تخمدان و طول خامه از جمله صفات تاثیر گذار در عامل اول بودند که 03/30 درصد از سهم واریانس را شامل شدند. در مجموع در این مطالعه خصوصیات فنوتیپی برخی از گونه های بومی آلیوم برای اولین بار ثبت و ارائه شد که این اطلاعات ارزشمند اهمیت بالایی در برنامه های اصلاحی گونه های آلیوم در آینده می تواند داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

صفات کمی و کیفی؛ همبستگی؛ پتانسیل زینتی؛ تجزیه عاملی

مراجع

1- Arab M. 1989. Evaluation of morphological and cytological traits of Iranian onion. M.Sc. Thesis in Horticulture, University of Tehran, 121 pp.

2- Badenes M.L., Martinez-Calvo J., and Llacer G. 1998. Analysis of apricot germplasm from the European ecogeographical group. Euphytica, 102: 93-99.

3- Baghalian K., Sanei M.R., Naghavi M.R., Khalighi A., and Naghdi B.H. 2006. Post-culture evaluation of morphological divergence in Iranian garlic ecotypes. Acta Horticulturae, 107: 405-410.

4- Dehdari A., Rezaei A., and Mobli, M. 2001. Evaluation of morphology, agronomy and clustering of some Iranian onion populations. Journal of Agricultural Science and Technology and Natural Resources, 5(2): 109-123.

5- Ebrahimi R., Hassandokht M.R., Zamani Z., Kashi A., and Roldan-Ruiz, I. 2014. Genetic study of Persian shallot (Allium hirtifolium Boiss.) using morphological and molecular markers. Iranian Journal of Horticultural Science, 45(3): 267-277. (In Persian).

6- Ebrahimi R., Zamani Z., and Kashi A. 2008. Genetic diversity evaluation of Persian shallot (Allium hirtifolium Boiss.) genotypes using morphological characters. Iranian Journal of Agricultural Sciences, 39(1): 147-154. (In Persian)

7- Esmeili Sharif M., Fizei M.T., and Modares Hashemi. M. 2010. The use of native medicinal plants in the landscape sustainable development. The first national conference on sustainable agriculture and crop production healthy, Isfahan (In Persian).

8- Friesen N., Fritsch R.M., and Blattner F.R. 2006. Phylogeny and new infrageneric classification of Allium L. (Alliaceae) based on nuclear rDNA ITS sequences. Aliso 22: 372-395.

9- Fritsch R.M., Matin F., and Klaas M. 2001. Allium vavilovii M. Pop. et Vved. and a new Iranian species are the closest among the known relatives of the common onion, A. cepa L. (Alliaceae). Genetic Resources and Crop Evolution. 48: 401-408.

10- Fritsch R.M., and Abbasi M. 2013. A Taxonomic Review of Allium subg. Melanocrommyum in Iran. Leibniz-Institut für Pflanzengenetik und Kulturpflanzenforschung Gatersleben (IPK). Germany.

11- Fritsch R.M., and Friesen, N. (2002). Evolution, Domestication and Taxonomy. In: Rabinowitch, H. D. and L. Currah (eds.), Allium Crop Science:Recent Advances. CABI Publishing, Wallingford, UK, 5-30.

12- Ganji Moghaddam, A., and talaei, A. (2006). Study of genetic variation in populations collected mahaleb morphological particularity. Seed and Plant, 22(1): 29-43. (In Persian)

13- Kia Mohamadi F., Abdosei V., Moradei P., Shafeei M.R., and Arab S. 2012 .Evaluation of genetic diversity among some of Iranian Chrysanthemum cultivar using morphological characteristics. Journal of Agronomy and Plant Breeding. 8(4): 43-54. (In Persian)

14- Kiani M., Khalighei A., Fatahei Moghaddam M. R., and Kiani, M. R. 2010. Collection and evaluation of morphological diversity in Rosa damascena. Journal of Horticultural Science. 42(3): 223-233. (In Persian)

15- Lansari A., Iezzoni F., and Kester D.E. 1994. Morphological variation within collections of Moroccan almond clones and Mediterranean and North American cultivars. Euphytica, 78: 27-41.

16- Mathew B. 1996. A Review of Allium section Allium. Royal Botanic Gardens, Kew.

17- Memariani F., Joharchi M.R., and Khassanov F.O. 2007. Allium L. subgen. Rhizirideumsensu lato in Iran, two new records and a synopsis of taxonomy and phytogeography. Iranian Journal of Botany. 13(1): 12.-20.

18- Mirzayi Nedoshan, H. 1997. Study of genetic diversity and geographical beans of Iranian and foreign collectors. M.Sc Thesis, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modarres University. (In Persian)

19- Naghavi M.R. Gareyazi B., and Hossaini Salkadeh, G. 2010. Molecullar Markers. Publication of Tehran University. (In Persian)

20- Naseri M.T., and Ebrahimi Geroi M. 2011. Physiology of bulbs flowers. Jahad Daneshgahi.(In Persian)

21- Neshati Hasanzade F. 2008. The systematic study of the genus Allium (Allium) in the North East of Iran emphasis on morphology. M.Sc. thesis. Ferdowsi Univesity of Mashad. (In Persian).

22- Otieno D.F., Balkwill K., and Paton A.J. 2006. A multivariate analysis of morphological variation in the Hemizygia bracteosa complex (Lamiaceae, Ocimeae). Plant Systematics and Evolution. 261(1): 19-38.

23- Ozodbek A.A., Svetlana S.Y., and Fritsch R.M. 2008. Morphological and embryological characters of three middle Asian Allium L. species (Alliaceae). Botanical Journal of the Linnean Society. 137(1): 51-64.

24- Saiiad Aleian M., Naderi R., Fatahei Moghaddam M.R., and Padasht Dehkaei M.N. 2013. Evaluation of different plant populations Chelcheragh lily (Lilium ledebourii (Baker) Boiss.) using morphological characteristics and multivariate statistical methods. Iranian Journal of Horticultural Science. 44(4): 379-387. (In Persian)

25- Samiei L., Kiani M., Zarghami H., Memariani F., and Joharchi, M. R. 2015. Genetic diversity and interspecific relationships of some Allium species using inter simple sequence repeat markers. Bangladesh Journal of Plant Taxonomy, 22(2):67-75.

26- Sepahvand A., Astereki H., Naghavi M.R., Daneshian J., and Mohammadian, A. 2008. Evaluation of morphological variation in different accession of Allium hirtifolium Boissier from Lorestan Province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 24(1): 109-106. (In Persian)

27- Tabaei-Aghdaei S.R., Babaei R., Khosh-Khui M., Jaimand M., Rezaee K., Assareh M., and Naghavi M. (2007). Morphological and oil content variations amongst Damask rose (Rosa damascena Mill) landraces from different regions of Iran. Scientia Horticulture. 113: 44-48.

28- Teyssier C., Reynders-Aloisi S., and Jacob Y. 1996. Characterization of a collection of botanical rose trees by phenotypic analysis. Acta Horticulturae, 424: 302-308.

29- Wendelbo P. 1971. Alliaceae. In: Rechinger, K.H. (ed.). Flora Iranica. No. 76. Akademische Druck-u. Verlagsanstalt, Graz.

30- Zammouri J., Guetat A., and Neffati, M. 2009. Morpho-phenological characterization of Allium roseum L. (Alliaceae) from different bioclimatic zones in Tunisia. African Journal of Agricultural Research. 4(10): 1004-1014.

31- Zeinali H., Arzani A., and Razmjo K. 2004. Morphological and essential oil content diversity of Iranian Mints (Mentha spp). Iranian Journal of Science and Technology. Transaction A, 28: 1-9.