اثرات حشره کشی عصاره‌ی شش گونه گیاه دارویی روی سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات، Callosobruchus maculatus (F.) (Col.: Bruchidae)

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 4، دوره 29، شماره 4 - شماره پیاپی 30، دی 1394، صفحه 499-510   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v29i4.26748

نویسندگان

مریم مبارکیان¹؛ عباسعلی زمانی^{* 2}؛ جواد کریم زاده اصفهانی³؛ ناصر معینی نقده¹؛ محمد سعید امامی³

¹رازی کرمانشاه

²دانشگاه رازی کرمانشاه

³مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

چکیده

در سال‌های اخیر عصاره‌های گیاهی به عنوان عوامل کنترل کننده‌ی آفات مورد توجه قرار گرفته‌اند. کشف ترکیبات مؤثر که پایداری کمتری در محیط دارند، سودمند خواهد بود. در این تحقیق سمیت تماسی، تنفسی، دورکنندگی و بازدارندگی تخم‌ریزی عصاره‌ی گیاهان آویشن برگ باریک Ziziphora clinopodioides Lam.، اسطوخدوسLavandula officinalis Chaix. ، برگ‌بو Laurus nobilis L. ، رزماری Rosmarinus officinalis L. ، مرزه Satureja hortensis L. و مریم‌گلی Salvia officinalis L. روی سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات، Callosobruchus maculatus (F.) ، در قالب طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق در دمای 2±27 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5±55 درصد و دوره‌ی نوری 12 ساعت روشنایی به 12 ساعت تاریکی انجام شد. برای تعیین اثرات حشره‌کشی عصاره‌ها، میزان مرگ و میر حشرات به ترتیب بعد از 24، 48 و 72 ساعت بررسی شد. اثر دورکنندگی عصاره‌ها تا پنج ساعت بعد از شروع آزمایش در هر ساعت مورد بررسی قرار گرفت. در اثر تماس حشرات کامل آفت با غلظت صد در صد عصاره‌‌ی گیاهان آویشن برگ باریک، اسطوخدوس، برگ‌بو، رزماری، مرزه و مریم‌گلی، کمترین و بیشترین تلفات به میزان 74/73 و 07/94 درصد به ترتیب برای برگ بو و اسطوخدوس به دست آمد. در اثر سمیت تنفسی و در غلظت صد در صد عصاره‌‌ی برگ بو و اسطوخدوس، به ترتیب 96/55 و 72/97 درصد از حشرات بالغ آفت از بین رفتند و کمترین و بیشترین میزان تلفات تخم آفت در تماس با عصاره ی رزماری و اسطوخدوس و به ترتیب به میزان 84/41 و 88/88 درصد مشاهده شد. در آزمون بازدارندگی تخمریزی و در بالاترین غلظت عصاره ی تمام گیاهان مورد مطالعه (1µl/ml)، میزان تخمریزی حشرات ماده بیش از 90 درصد کاهش یافت. عصاره‌‌ی گیاهان اسطوخدوس و رزماری در غلظت µl30 به ترتیب باعث دورشدن 100 و 64 درصد از حشرات بالغ شدند. نتایج به‌ دست آمده بیان‌گر پتانسیل بالای این ترکیبات درکنترل سوسک چهارنقطه‌ای حبوبات می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

بازدارندگی تخمریزی؛ دورکنندگی؛ سمیت تماسی؛ سمیت تنفسی

مراجع

1- Mir Kazemi F., Bandani A. and Sanahi Gh. 2009. Fumigant toxicity of five medicinal plant species against cowpea beetle, Callosobruchus maculatus (Fabricius) and red confused weevil, Tribolium castaneum (Herbest). Scientific Journal of Agriculture, 32: 37-53. (in Persian with English abstract)

2- Nazemi Rafi J., Moharramipour S. and Morovati M. 2002. Insecticidal property of ethanolic extracts of Nerium oleander, Lavandula officinalis, and methanolic extract of Ferula assafoetida resins on Ephestia kuehniella. P. 83. In Proceeding of the 15th Iranian Plant Protection Congress, 7-11 september, Kermanshah, Iran.

3- Talebi Jahromi Kh. 2006. Pesticides Toxicology. University of Tehran Press. 492pp.

4- Arnason J.T., Philogene B.J.R. and Morand P. 1989. Insecticides of Plant Origin. American Chemical Society, Washington, DC. 224pp.

5- Dunkel F.V. and Sears L.J. 1998. Fumigant properties of physical preparations from Artemisia tridentata for stored grain insect. Journal of Stored products Research, 34: 307-321.

6- Ho S.H., Koh L., Ma Y., Huang Y. and Sim K.Y. 1996. The oil of garlic, Allium sativum L. (Amaryllidaceae), as a potential grain protectant against Tribolium castaneum (Herbst) and Sitophilus zeamais Motsch. Postharvest Biology and Technology, 9: 41-48.

7- Isman M.B. 2006. Botanical insecticides, dererrents, and repellents in modern agriculture and an increasingly regulated world. Annual Review of Entomology, 51: 45-66.

8- Keita S.M., Vincent C., Schmid J., Arnason J.T. and Belanger A. 2001. Efficacy of essential oil of Ocimum basilicum L. and O. gratissimum L. applied as an insecticidal fumigant and powder to control Callosobruchus maculates (Fab.) (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research, 37: 339-349.

9- Ketoh G.K., Koumaglo H.K. and Glitho I.A. 2005. Inhibition of Callosobruchus maculatus (F.) (Coleoptera: Bruchidae) development with essential oil extracted from Cymbopogon schoenanthus L. Spreng. (Poaceae), and the wasp Dinarmus basalis (Rondani) (Hymenoptera: Pteromalidae). Journal of Stored Products Research, 41: 363–371.

10- Lale N.E.S. and Abdulrahman H.T. 1999. Evaluation of neem (Azadirachta indica A.) seed oil obtained by different method and neem powder for the management of Callosobruchus maculates (Fab.) (Coleoptera: Bruchidae) in stored cowpea. Journal of Stored Products Research, 35: 135-143.

11- Mahfuz I. and Khalequzzaman M. 2007. Contact and fumigant toxicity of essential oils against Callosobruchus maculates. University Journal of Zoology Rajshahi University, 26: 63-66.

12- Matsumura F. 1985. Toxicology of Insecticides. Plenum Press. 598pp.

13- Park I.K., Lee S.G., Choi D.H., Park J.D. and Ahn Y.J. 2003. Insecticidial activities of constituents identified in the essential from leaves of Chamaecyparis obtuse against Callosobruchus chinensis (L.) and Sitophilus oryzae (L.). Journal of Stored Products Research, 39: 375-384.

14- Peterson C. and Coats J. 2001. Insect repellents- past, present and future. Journal of the Royal Society of Chemistry, 2: 154-158.

15- Prates H.T., Santos J.P., Waquil J.M. and Fabris J.D. 1998. Insecticidal activity of monoterpenes against Rhyzopertha dominica (F.) and Tribolium castaneum (H.), Journal of Stored Products Research, 34: 243-249.

16- Rahman M.M. and Schmidt G.H. 1999. Effect of Acorus calamus (L.) (Aceraceae) essential oil vapours from various origins on Callosobruchus phaseoli (Gyllenhal) (Coleoptera: Bruchidae). Journal of Stored Products Research, 35: 285-295.

17- Rajapakse R. and van Emden H.F. 1997. Potential of four vegetable Oils and Ten botanical powders for reducing infestation of cowpeas by Callosobruchus maculatus, C. chinesis and C. rhodesianuus. Journal of Stored Products Research, 33: 59-68.

18- Sanon A., Garba M., Auger J. and Huignard J. 2000. Analysis of insecticidal activity of Methylisothiocyanate on Callosobruchus maculates (Fab.)(Coleoptera: Bruchidae) and its parasitoid Dinarmus basalis (Rondani)(Hymenoptera: Pteromalidae). Journal of Stored Products Research, 38(2): 129-138.

19- Scholler M. and Flinn P.W. 2000. Parasitoid and Predator. Kluwer Academic Publisher, 356pp.

20- SPSS. 2004. SPSS base 13.0 users guide. SPSS Incorporation, Chicago, IL.

21- Talukder F.A. and Howse P.E. 1995. Evaluation of Aphanamixis polystachya as a source of repellents, antifeedants, toxicants and protectant in storage against Tribolium castaneum. Journal of Stored Products Research, 31: 55-61.

22- Tripath, A.K., Veena P., Naqvi A.A. and Khanuja S.P.S. 2003. Feeding-deterrent, growth inhibitory and toxic effects of essential oil of Aegle marmelos leaf against three lepidopteran insects. Journal of Medicinal and Aromatic Plant Sciences, 25: 466-472.