تاثیر کود بیولوژیک نیتروکسین و سطوح مختلف کود شیمیایی نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 3، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 35، مهر 1393، صفحه 360-368   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i3.42211

نویسندگان

سارا بخشایی؛ پرویز رضوانی مقدم^* ؛ مرتضی گلدانی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور مطالعه تاثیر کود بیولوژیک و مقادیر مختلف کود شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم آزمایشی در سال زراعی 89-88 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش عبارت اند از: کود شیمیایی اوره در شش سطح (10، 20، 40، 80، 160 و 320 کیلوگرم در هکتار اوره)، کود بیولوژیک نیتروکسین در 2 سطح (تلقیح و عدم تلقیح) و اثر متقابل کود بیولوژیک نیتروکسین و سطوح کود شیمیایی اوره. نتایج نشان داد که استفاده از کود بیولوژیک در کنار مقادیر مختلف کود شیمیایی بر روی اکثر صفات از جمله تعداد پنجه در بوته، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، و وزن هزار دانه تاثیر معنی داری داشت (01/0p≤). به طوری که تلقیح با ازتوباکتر همراه با سطوح مختلف کود شیمیایی باعث افزایش عملکرد بیولوژیک گردید و تیمار 160 کیلوگرم کود اوره در هکتار همراه با کود بیولوژیک نیتروکسین بیشترین و تیمار شاهد (صفر کیلوگرم اوره+ عدم تلقیح با کود بیولوژیک نیتروکسین) کمترین میزان عملکرد بیولوژیک را نشان دادند. به نظر می رسد افزایش عملکرد بیولوژیک در تیمارهای کود بیولوژیک همراه با کود شیمیایی می تواند به دلیل تاثیر توام باکتری های محرک رشد و کود شیمیایی نیتروژن در فراهمی عناصر غذایی برای گیاه باشد.

کلیدواژه‌ها

ازتوباکتر؛ اوره؛ باکتری‌های محرک رشد؛ تلقیح

مراجع

1- اسدی رحمانی، ه.، ک. خاوازی، ا. اصغرزاده و ف. رجالی. 1384. کودهای بیولوژیک، مکمل یا جایگزین با کودهای شیمیایی، مجموعه مقالات ضرورت تولید صنعتی کودهای بیولوژیک در کشور. چاپ دوم. صفحه32-41.

2- پارسا، س. 1377. مطالعه اثرات شوری و نیتروژن بر عملکرد و محتوی نیتروژن ارقام گندم نان (Triticum aestivum). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.

3- خادمی، ز.، م. ج. ملکوتی، و ا. گلچین. 1378. روش های افزایش پروتئین گندم و اعمال آن به هنگام خرید در راستای بهبود کیفی نان. مجله علمی پژوهشی خاک و آب. 12: 46-35.

4- خسروی، ه. 1376. بررسی فراوانی و انتشار ازتوباکتر کروکوکوم در خاک های زراعی استان تهران و مطالعه برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی آن. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده. دانشگاه تهران. ایران.

5- سازمان هواشناسی کشوری. 1388. آمار هواشناسی کشوری. Http://www.irimo.ir .

6- شریفی عاشورآبادی، الف. 1377. بررسی حاصل خیزی خاک در اکوسیستم های زراعی. پایان نامه دکتری. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.

7- صالح راستین، ن. 1377. کودهای بیولوژیک. مجله علوم آب و خاک. 12:1-36.

8- صالح راستین، ن. 1380. کودهای بیولوژیک و نقش آنها در راستای نیل به کشاورزی پایدار. مجله علوم خاک و آب. ویژه نامه کودهای بیولوژیک. 78-65.

9- صالح راستین، ن. 1384. مدیریت پایدار از دیدگاه بیولوژی خاک. مجموعه مقالات ضرورت تولید صنعتی کودهای بیولوژیک در کشور. چاپ دوم با بازنگری بنیادی تدوین کنندگان(خاو ازی، ک.، اسدی رحمانی، ه.، ملکوتی، م.). مؤسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی، انتشارات سنا.

10- کوچکی، ع.، ع. نخ فروش، و ح. ظریف کتابی. 1376. کشاورزی ارگانیک، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

11- مظاهری، د.، ف. فنودی، الف. هاشمی دزفولی و غ. افشارمنش. 1377. بررسی تاثیر مقادیر کود نیتروژن و زمان های مصرف آن بر روی عملکرد ارقام جو در منطقه جیرفت. پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. موسسه تحقیقات ، اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج.

12- معز اردلان، م. و غ. ر. ثواقبی فیروزآبادی. 1381. مدیریت حاصل خیزی خاک برای کشاورزی پایدار. انتشارات دانشگاه تهران.

13- ملکوتی، م. ج. 1375. کشاوزی پایدار و افزایش عملکرد با بهینه سازی مصرف کود در ایران. نشر آموزش کشاورزی.

14- ملکی، ع. 1378. اثر فواصل آبیاری و تقسیط نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزای بهاره(Brassica napus). پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشکده کشاورزی. دانشگاه فردوسی مشهد.

15- هاشمی داران، ح. 1384. کشاورزی پایدار راهگاه توسعه پایدار. انتشارات پرسمان.

16- Adediran, J. A., L. B. Taiwo, M. O. Akande, R. A. Sobulo, and O. J. Idowu. 2004. Application of organic and inorganic fertilizer for sustainable maize and cowpea yields in Nigeria. Journal of Plant Nutrition. 27: 1163-1181.

17- Alexandratos, N. 2003. World agriculture: towards 2015-30. Congress on Global food Security and Role of Sustainable Fertilization. 26-28 March.2003. Rome. Italy.

18- Amara, M. A. T., and M. S. A. Dahdoh. 1997. Effect of inoculation with plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on yield and uptake of nutrients by wheat grown on sandy soils. Egypt Journal of Soil Science. 37: 467–484.

19- Boddey, R. M., and J. Dobereiner. 1988. Nitrogen fixation association with grasses and cereals: Recent results and perspective for future research. Plant and Soil. 108: 53-65.

20- Bothe, H., H. Korsgen, T. Lehmacher, and B. Hundeshagen. 1992. Differential effects of Azospirillum, auxin and combined nitrogen on the growth of the roots of wheat. Journal of Symbiosis. 13: 167-179.

21- Coaldrake P. D. 1985. Leaf area accumulation of pearl millet as affected by nitrogen supply. Field Crops Research, 11:185-192.

22- Döbereiner, J. 1997. A importância da fixação biologica de nitrogênio para a agricultura sustentavel. Biotecnologia Ciência and Desenvolvimento - Encarte especial. 1: 2-3.

23- Fallik, E., and Y. Okon. 1996. The response of maize (Zea mays) to Azospirillum inoculation in various types of soils in the field. World Journal of Microbiology and Biotechnology. 12: 511-515.

24- Gaind, S., and A. C. Gaur. 1989. Effects of pH on phosphate solubilization by microbes. Current Science. 58:1208–1211.

25- Harly, J. L. and S. E. Smith. 2000. Azotobacter Symbiosis. Academic Press, London.

26- Hegazi, N. A., M. Monib, H. A. Amer, and E. S. Shokr. 1983. Response of maize to inoculation with azospirillum and straw amendment in Egypt. Canadian Journal of Microbial .29:888-894.

27- Hegde, D. M., B. S. Dwived, and S. N. Sudhakara. 1999. Biofertilizers for cereal production in India. a review. Indian Journal of Agriculture Science. 69: 73– 83.

28- Jain, D. K., and D. G. Partivquin. 1984. Root hair deformation, bacterial attachment, and plant growth in wheat-Azospirillum associations. Applied and Environmental Microbiology. 48:1208-1213.

29- Kloepper, J. W., G. W. Zehnder, S. Tuzun, J. F. Murphy, G. Wei, C. Yao, and G. S. Raupach. 1996. Toward agriculture implementation of PGPR mediated induced systemic resistance against crop pests. Pages 165-174 in: Advances in Biological Control of Plant Diseases. T. Wenhua, R.J. Cook, and A. Rovira. Eds. China Agriculture University Press, Beijing.

30- Kumar, V., R. K. Behl, and N. Narula. 2001. Effect of phosphate-solubilizing strains of Azotobacter chroococcum on yield traits and their survival in the rhizosphere of wheat genotypes under field conditions. Acta Agronomica Hungarica. 49: 141-149.

31- Kundu, B. S., and A. C. Gaur. 1980. Establishment of nitrogen fixing and phosphate solubizing bacteria in rhizosphere and their effect on yield and nutrient uptake of Wheat crop. Plant and Soil. 57:223-230.

32- Mishra, M., A. K. Patjoshi, and D. Jena. 1998. Effect of biofertilization on production (Zea mays) of maize. Indian Journal of Agronomy. 43: 307–310.

33- Murdock, L., S. Jones, C. Bowley, P. Needham, J. James, and P. Howe. 1997. Using a chlorophyll meter to make nitrogen recommendations on wheat. Co operative Extension Service. University of Kentucky-College of Agriculture.

34- Narender, K. S., B. Bhushan, and P. K. Sharma. 2001. Effect of phosphorus, mulch and farmyard manure on soil moisture and productivity of maize in mid hills of Himachal Pradesh. Research Crops, 2: 116-119.

35- Narula, N., Kumar, V. Behl, R. K. A. Deubel, A. Gransee, and W. Merbach. 2000. Effect of P-solubilization Azotobzcter chroococum on N, P, K uptake in P-responsive wheat genotypes grown under greenhouse conditions. Journal of Plant and Nutrient Soil Science. 163: 393-398.

36- Pandey, A., E. Sharma, and L. M. S. Palni. 1998. Influence of bacterial inoculation on maize in upland farming systems of the Sikkim Himalaya. Soil Biology and Biochemistry. 30: 379–384.

37- Rai, S. N. and A. C. Gaur. 1988. Characterization of Azotobacter spp. and effect of Azotobacter and Azospirillum inoculate on the yield and N-Uptake of wheat crop. Plant and Soil. 109:131-134.

38- Rao, A. V., and M. V. R. Pillai. 1982. Associative symbiosis of Azospirillum lipoferum with dicotyledonous succulent plants of the Indian desert. Canadian Journal of Microbiology. 28:778-782.

39- Rao, D. L. N. 1986. Nitrogen fixation in free living and associative symbiotic bacteria. In: Rao, S. (Ed.), Soil Microorganisms and Plant Growth. Oxford and IBH Pub., New Delhi, pp. 116– 140.

40- Sarige, S., A. Blum, and Y. Okon. 1988. Improvement of the water status and yield of field grown grain sorghum by inoculation with Azospirillum brasilense. Journal of Agriculture Science. 110:271-277.

41- Saubidet, M. I., N. Fatta, and A. J. Berneix. 2002. The effect of inoculation with A. brasilense on growth and nitrogen utilization by wheat plants. Plant and Soil, 245: 215-222.

42- Sharaan, A. N., and F. S. A. El-Samie. 1999. Response of wheat varieties to some environmental influences. 1. Effect of seeding rates and N fertilization levels on growth and yield of two wheat varieties (Triticum aestivum L.). Annual Agriculture Science, 44: 589–601.

43- Shende, S. T., and R. Apte. 1982. Azospirillum inoculation-A highly remunerative input for agriculture, PP. 532-543. In Biological Nitrogen Fixation, Proceedings of the National Symposium held at I.A.R.I., New Delhi.

44- Starr, M. P., H. Stdp, H. G. Truper, A. Balows, and H. G. Schlegel. 1995. The Prokaryotes, Springer-Verlage.

45- Sumner, M.E. 1990. Crop responses to Azospirillum inoculation. In: Stewat, B. A. (Ed.). Advances in Soil Science. New York: Springer-Verlag. pp. 52-123.

46- Sundara, W. V. B., H. S. Mann, N. B. Palul, and S. P. Mathur. 1962. Bacterial inoculation experiments with special reference to Azotobacter. Indian. Agri. Research Inst. New Dehli.

47- Tien, T. M., M. H. Gaskins, and D. H. Hubel. 1977. Plant growth substances produced by Azospirillum brasilense and their effect on the growth of pearl millet. Applied and Environmental. Microbiology, 37:1016-1024.

48- Turan, M., N. Ataoglu, and F. Sahin. 2006. Evaluation of the capacity of phosphate solubilizing bacteria and fungi on different forms of phosphorus in liquid culture. J. Sustainability. Agriculture. 28: 99–108.

49- Vessey, J. K. 2003. Plant growth promoting rhizobacteria as biofertilizers. Plant and Soil. 255: 571–586.

50- Yadav, K. S., D. P. Singh, S. Sunita, N. Neeru, K. Lakshminarayana, S. Suneja, and N. Narula. 2000. Effect of Azotobacter chroococcum on yield and nitrogen economy in wheat (Triticum aestivum) under field conditions. Environment-and-Ecology. 18: 109-113.

51- Yu, X., J. Cheng, and M. H. Wong. 2005. Earthworm-mycorrhiza interaction on Cd uptake and growth of ryegrass. Soil Biology and Biochemistry. 37:195-201.

52- Zaied, K. A., A. Afify, and M. A. Nassef. 2003. Yield and Nitrogen Assimilation of Winter Wheat Inoculated with New Recombinant Inoculants of Rhizobacteria. Pakistan Journal of Biological Sciences. 6: 344-358.