تاثیر محلول‏پاشی کلسیم، پتاسیم و منگنز بر برخی شاخص‏های رشد گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در شرایط تنش شوری

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 7، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 35، مهر 1393، صفحه 445-453   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i3.22057

نویسندگان

محمود عطارزاده^* ؛ اصغر رحیمی؛ بنیامین ترابی؛ حسین دشتی

دانشگاه ولی عصر رفسنجان

چکیده

به منظور بررسی تاثیر محلول ‏پاشی کلسیم، پتاسیم و منگنز روی خصوصیات رویشی گلرنگ (رقم پدیده) در شرایط تنش شوری، آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل دو عاملی، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در گلخانه دانشگاه ولی عصر رفسنجان اجرا شد. عامل اول شوری در چهار سطح، شامل بدون شوری و شوری 500، 1000 و 1500 میلی‏گرم کلرید سدیم بر کیلوگرم خاک بود و عامل دوم محلول‏پاشی در چهار سطح محلول‏پاشی آب مقطر و محلول‏پاشی نیترات‏ کلسیم و پتاسیم‏ دی‏ هیدروژن‏ فسفات هر یک با غلظت ده میلی‏مولار و محلول‏پاشی سولفات ‏منگنز به مقدار یک میلی‏مولار از دو هفته پس از سبز شدن، هر دو هفته یک‏بار اعمال شد. نتایج نشان داد که با افزایش شوری وزن خشک، سطح برگ و ارتفاع به‏ طور معنی‏داری کاهش یافت، اما تعداد برگ تحت تاثیر تیمار شوری و محلول‏پاشی قرار نگرفت. بیش‏ترین سطح برگ در محلول‏پاشی پتاسیم‏دی‏هیدروژن‏فسفات‏ و نیترات‏ کلسیم و کم‏ترین آن در محلول‏پاشی سولفات ‏منگنز بدست آمد. محلول‏پاشی پتاسیم‏ دی‏ هیدروژن‏ فسفات و نیترات‏ کلسیم تا حدودی توانسته مانع از کاهش سرعت رشد گیاه در زمان ابتدایی رشد در شوری 500 و 1000 میلی‏گرم کلرید سدیم گردد. تیمار 1500 میلی‏گرم کلرید سدیم، به طور معنی‌داری مقدار نسبی کلروفیل و نسبت Fv/Fmرا در برگ گلرنگ تحت تاثیر قرار داد و باعث کاهش معنی‌دار آن شد و محلول ‏پاشی نیترات‏ کلسیم، پتاسیم ‏دی‏ هیدروژن‏ فسفات و سولفات ‏منگنز نیز باعث کاهش مقدار نسبی کلروفیل گردیده است.

کلیدواژه‌ها

سرعت رشد گیاه؛ سطح برگ؛ گلرنگ؛ وزن خشک

مراجع

1- پوستینی، ک. 1374. واکنش‎های فیزیولوژیکی دو رقم گندم نسبت به تنش شوری. مجله علوم کشاورزی ایران، 29: 11- 16.

2- حاج‏غنی، م.، م. صفاری و ع. ا. مقصودی‏مود. 1387. اثر سطوح مختلف شوری کلرید‏سدیم بر جوانه‏زنی و رشد گیاهچه گلرنگ. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 12(45): 458-449.

3- حسیبی، پ.، ل. زندیه، ن. قائم‏مقامی، ن. رشیدی رضوان، ح. نجفی و ف. قائم‏مقامی. 1389. مطالعه برخی خصوصیات فیزیولوژیکی دو رقم گندم تحت تنش شوری از منابع کلرید‏سدیم و کلرید‏کلسیم. مجله فیزیولوژیکی گیاهان زراعی اهواز، 2(2): 3-24.

4- حیدری‏شریف‏آباد، ح. 1380. گیاه و شوری. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‏ها و مراتع تهران. 190 ص.

5- خوش‏گفتار‏منش، ا. ح. و ح. سیادت. 1381. تغذیه معدنی سبزیجات و محصولات باغی در شرایط شور. انتشارات معاونت امور باغبانی کرج.

6- سرمدنیا، غ. و ع. کوچکی. 1376. جنبه‏های فیزیولوژیکی زراعت دیم. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 319 ص.

7- طرزی، ع. م. 1374. بررسی اثر شوری بر ترکیبات سازنده اسانس زیره سبز در کشت بافت و گیاه کامل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.

8- کافی، م. و ع. مهدوی دامغانی. 1379. مکانیسم‎های مقاومت گیاهان به تنش‎های محیطی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 452 ص.

9- مظفری، ح. و خ. منوچهری کلانتری. 1383. نقش کلسیم درکاهش اثرات شوری در گیاه خاکشیر. مجله پژوهش و سازندگی، 17: 103-92.

10- Ashraf, M. and M. R. Foolad. 2007. Improving plant abiotic-stress resistance by exogenous application of osmoprotectants glycine betaine and proline. Environmental and Experimental Botany. 59: 206-216.

11- Cherki, G., A. Foursy, and K. Fares. 2002. Effects of salt stress on growth, inorganic ions and proline accumulation in relation to osmotic adjustment in five sugar beet cultivars. Environmental and Experimental Botany. 47: 39-50.

12- Demir Kaya, M. and A. Ipek. 2003. Effect of different soil salinity levels on germination and seedling growth of safflower (Carthamus tinctorius L.). Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 27: 221-227.

13- Francois L. E., T. J. Donovan, K. Lorenz and E. V. Mass. 1989. Salinity effects on ray grain yield, quality, vegetative growth, and emergence. Agronomy Journal, 81: 707-712.

14- Heydari, M., A. A. M. Bakhshandeh, K. H. Aalami Saeid, H. A. Nadian and GH. A. Fathi. 2007. Effects of salinity and nitrogen rates on shoot/root ratio, sodium and potassium uptake in wheat. Journal of Agricultural Science, 13(3): 649-659.

15- Jamil, M., Sh. Rehman, K. J. Lee, J. Man Kim, H. S. E. Kim and Sh. Rhal. 2007. Salinity reduced growth PS2 photochemistry and chlorophyll content in radish. Science Agricultural, 64(2): 111-118.

16- Kramer, P. J. 1983. Water relation of plants. Journal of Agronomy and Crop Science, 70: 630-634.

17- Kumar, V., V. Shiram, N. Jawali and M. G. Shitole. 2007. Differential response of indica rice genotypes to NaCl stress in relation to physiological and biochemical parameters. Archives of Agronomy and Soil Science, 53(2): 581-592.

18- Mahajan, S. and N. Tuteja. 2005. Cold, salinity and drought stresses: An overview. Archives of Biochemistry and Biophysics, 44: 139-158.

19- Maxwell, K. and G. N. Johanson. 2000. Chlorophyll fluorescence a practical guide. Journal of Experimental Botany, 51: 659-668.

20- Mudrik, V., A. Kosobrukhov, I. Knyazeva and T. Pigulevskaya. 2002. Changes in the photosynthetic characteristics of Plantago major plants caused by soil drought stress. Plant Growth Regulation, 40: 1–6.

21- Munns, R. 1985. Na+, K+ and Cl- in xylem sap flowing to shoots of NaCl treated barley. Journal of Experimental Botany, 36: 1032-1042.

22- Munns, R. 2002. Comparative physiology of salt and water stress. Plant, Cell and Environment, 25: 239-250.

23- Munns, R. and D. P. Schachtman. 1993. Plant responses to salinity significance in relation to time. Internationals Crop Science, 1: 741-745.

24- Munns, R. and A. Termaat. 1986. Whole-plant responses to salinity. Australian Journal of plant Physiology, 13: 143-160.

25- Neeta Patil, M. 2012. Adaptations in response to salinity in safflower cv. Bhima. Asian Journal of crop Science, 4(2): 50-62.

26- Niu, R., A. Bressan, P. M. Hasegawa and J. M. Pardo. 1995. Ion homeostasis in NaCl stress environments. Plant Physiology American Society of Plant Biologists, 109: 735-742.

27- Rezvani Moghaddam, P. and A. Koocheki. 2001. Research history on salt affected lands of Iran: Present and future prospects–Halophytic ecosystem. International Symposium on Prospects of Saline Agriculture in the GCC countries, Dubai, UAE.

28- Sadeghi Lotfabadi, S., M. Kafi and H. R. Khazaei. 2010. Effects of calcium, potassium and method of application on sorghum (Sorghum bicolor L.) morphological and physiological traits in the presence of salinity. Journal of Soil and Water Conservation, 24(2): 385-393.

29- Song, J. and Q. Fujiyama. 1996. Amelioration effect of potassium on rice and tomato subject to sodium salinization. Soil Science Plant Nutrient, 42: 493- 501.

30- Sultana, N., T. Ikeda and M. A. Kashem. 2001. Effect of foliar spray of nutrient solutions on photosynthesis, dry matter accumulation and yield in seawater-stressed rice. Environmental and Experimental Botany, 46: 129–140.

31- Ungar, I. A. 1974. The effect of salinity and temperature on seed germination and growth of Hordeum jubatum. Canadian Journal of Botany, 52: 1357-1362.

32- Zayed, B. A., A. K. M. Salem and H. M. El-Sharkawy. 2011. Effect of Different Micronutrient Treatments on Rice (Oriza sativa L.) Growth and Yield under Saline Soil Conditions. World Journal of Agricultural Sciences, 7(2): 179-184.

33- Zhu, J. K. 2001. Plant salt tolerance. Trends in Plant Science, 6: 66-71.