مطالعه پرایمینگ بذر و تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی از خصوصیات زراعی و کیفی دو رقم کلزای بهاره در همدان

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 10، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 35، مهر 1393، صفحه 516-525   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i3.24226

نویسندگان

علی محققی؛ محمدعلی ابوطالبیان^*

دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت، رقم و پرایمینگ بذر کلزا بر عملکرد، اجزای عملکرد، میزان روغن و پروتئین دانه، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا در سال 91-1390 انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل تاریخ کاشت (24 اسفند، 5 و 15 فروردین)، پرایم بذر (پرایم نشده، پرایم با آب و محلول سولفات روی) و دو رقم Hayola401 و RGS003 بود. صفات مورد بررسی شامل تعداد خورجین در بوته، دانه در خورجین، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، درصد روغن و پروتئین دانه، عملکرد‌های دانه، روغن و بیولوژیک و شاخص برداشت بود. نتایج نشان داد که تاخیر در کاشت، سبب کاهش کلیه صفات بجز درصد پروتئین دانه شد. پرایم کردن توانست صفات ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، تعداد دانه در خورجین، درصد و عملکرد روغن و درصد پروتئین را در تمامی تاریخ‌های کشت افزایش دهد. در این تحقیق پرایم کردن با محلول سولفات روی و آب صفت تعداد خورجین در بوته را به ترتیب حدود 1/16 و 5/10 درصد نسبت به تیمار عدم پرایم افزایش داد. بیشترین تعداد دانه در خورجین با متوسط 3/14 در تاریخ کاشت اول از طریق پرایم کردن بذور رقم Hayola401 با آب و محلول سولفات روی بدست آمد. پرایم کردن در تاریخ کاشت سوم به ویژه با آب سبب افزایش56 درصدی عملکرد روغن رقم RGS003 نسبت به تیمار عدم پرایم آن گردید. پرایم کردن با سولفات روی و آب به ترتیب باعث افزایش 04/5 و 7/3 درصدی شاخص برداشت نسبت به تیمار عدم پرایم شد. بطور کلی در صورت تاخیر در کاشت کلزای بهاره به ویژه در رقم RGS003 پرایم کردن بذر ترجیحاً با سولفات روی باعث بهبود خصوصیات کمی و کیفی محصول می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

شاخص برداشت؛ روغن؛ پروتئین؛ آب؛ سولفات روی

مراجع

1- رحیمی، م. م. و د. مظاهری. 1383. تاثیر مواد غذایی میکرو بر خصوصیات کیفی دو رقم آفتابگردان در ارسنجان. پژوهش و توسعه در کشاورزی و باغبانی. 64: 21- 16.

2- شرفی، س.، م. تاج بخش و م. مجیدی. 1381. اثر کود آهن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم ذرت علوفه ای در ارومیه. آب و خاک. 12: 94-85.

3- شریعتی، ش. و پ. قاضی شهنی زاده. 1379. کلزا. چاپ اول. دفتر برنامه ریزی رسانه های ترویجی. 64 ص.

4- شیخ، ف.، م. تورچی، م. ولی زاده، م. ر. شکیبا و ب. پاسبان اسلام. 1385. ارزیابی مقاومت به تنش خشکی در کلزای بهاره. دانش کشاورزی. 15(1): 174- 163.

5- فنایی، ح.، م. گلوی، ا. قنبری بنجار، م. سلوکی و م. ناروئی راد. 1387. اثر تاریخ کاشت و میزان بذر بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم کلزا در شرایط سیستان. مجله علوم زراعی ایران. 10(2): 30-15.

6- محققی، ع. و م. ع. ابوطالبیان. 1391. بررسی تاثیر مدت زمان‌های مختلف هیدروپرایمینگ و کاربرد سولفات روی بر خصوصیات جوانه زنی کلزا. دوازدهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، 16- 14 شهریور، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.

7- Abbasdokht, H., H. Salimi, H. R. Asghari, and A. Gholami. 2012. The effect of on-farm hydropriming, rhizobium bacteria inoculation and cattle manure on plant height and yield of chickpea (Cicer arietinum L.). Technical Journal of Engineering and Applied Sciences. 2(10): 314-319.

8- Aboutalebian, M. A., A. Mohagheghi, Sh. Azimi Niaz, and H. R. Rouhi. 2012. Influence of hydropriming on seed germination behavior of canola cultivars as affected by saline and drought stresses. Annals of Biological Research, 3 (11): 5216-5222.

9- Abuzeid, A. E., and S. J. Wilcokson.1989. Effect of sowing date, plant density and year growth yield of Brussels sprout (B.oleracea). Journal of Agriculture science, 112: 359-375.

10- Adamsen, F. J., and T. A. Coffelt. 2005. Planting date effects on flowering, seed yield and oil content of rape and crambe cultivars. Indian Crops Production, 21: 293-307.

11- Arif, M. 2005. Effect of seed priming on emergence, yield and storability of soybean. Ph.D. Thesis, NWFP Agricultural University, Peshavar, 208pp.

12- Ashraf, M. and M. R. Foolad. 2005. Pre-sowing seed treatment-a shotgun approach to improve germination growth and crop yield under saline and none-saline conditions. Advanced Agronomy, 88: 223-271.

13- Assefa, M. K. and R. Hunje. 2010. Seed priming for enhancing stand establishment, seed yield and quality of soybean. Karnataka Journal of Agriculture Science, 23 (5): 701-707.

14- Basra, A.S., R. Dhillon and C. P. Malik. 1989. Influence of seed pre-treatment with plant growth regulators on metabolic alterations of germinating maize embryos under stressing temperature regimes. Annals of Botany, 64: 37-41.

15- Bastia, D. K., A. K. Rout, S. K. Mohanty and A. M. Prusty. 1999. Effect of sowing date, sowing methods and seed soaking on yield and oil content of rainfed safflower grown in alahandi, Orissa. Indian Journal of Agronomy, 44. 621-623.

16- Bilsborrow, P. E. and G. Norton. 1993. A consideration of factors affecting the yield of oilseed rape. Application Biology, 6: 91-99.

17- Blackshaw, R. E. 1991. Soil temperature and moisture effects on downy brome vs. winter canola, wheat and rye emergence. Crop Science, 31:1034-1040

18- Brown, P. H., L. Cakmak and Q. Zang. 1993. Form and junction of zinc in plant, Kluwer Academic Publishers, Dord Recht Netherlands.

19- Bybordi, A. and G. Mamedov. 2010. Evaluation of application methods efficiency of zinc and iron for canola (Brassica napus L.). Notulae Scientia Biologicae, 2: 94-103.

20- Campble, D.C. and Z. P. Kondra. 1987. Relationships among growth patterns yield components and yield of rapeseed. Canadian Journal of Plant Science, 58: 87-93.

21- Christensen, J.V., W. G. Legge and R. M. Depauw. 1985. Effects of seeding date, nitrogen and phosphate fertilizer on growth, yield and quality of rapeseed in Northwest Alberta. Canadian Journal of Plant Science, 65: 275-284.

22- Clark, J. and M. Simpson.1978. Growth analysis of B. napus cv. Tower. Canadian Journal of Plant Science, 587-595.

23- Daneshian, A. M., A. R. Ahmadzadeh, H. R. Shahriar and A. R. Khanizadeh. 2008. Effect of sowing dates on grain and biological yield, oil and meal protein percentage in three cultivars of rape (Brassica napus L.). Research Journal of Biological Sciences, 3: 729-732.

24- Egli, D. B. and W. P. Bruening. 2001. Source-sink relationships, seed sucrose levels and seed growth rates in soybean. Annals of Botany, 88: 235-242.

25- Farooq, M., S. M. Basra, H. Rehman and B. Saleem. 2008. Seed priming enhances the performance of late sown wheat (Triticum aestivum L.) by improving chilling tolerance. Journal Agronomy Crop Science, 194: 55-60.

26- Foti, S., S. L. Cosentino, C. Patane and G. M. D’Agosta. 2002. Effect of Osmoconditioning upon seed germination of Sorghom (Sorghom Bicolor L.) under low temperatures. Seed Science and Technology, 30: 521-533.

27- Harris, D., A. K. Pathan, P. Gothkar, A. Joshi, W. Chivasa and P. Nyamudeza. 2001. On farm seed priming: Using participatory methods to review and refine a key technology. Agricultural System, 69(12): 151-164.

28- Harris, D., A. Rashid, G. Miraj, M. Arif and H. Shah. 2007. On-farm seed priming with zinc solution- A cost-effective way to increase the maize yields of resource-poor farmers. Field Crops Research, 102: 119-127.

29- Kaur, S., A. K. Gupta and N. Kaur. 2002. Effect of osmo and hydropriming of chickpea seeds on the performance of crop in the field. International Chickpea and Pigeonpea Newsletter, 9: 15-17.

30- Kaur, S., A. K. Gupta and N. Kaur. 2005. Seed priming increase crop yield possibly by modulating enzymes of sucrose metabolism in chickpea. Journal Agronomy Crop Science, 191: 81-87.

31- Keiller, D. R. and D. G. Morgan. 1988. Distribution of 14 carbonlabelled assimilates in flowering plants of oilseed rape (Brassica napus L.). Journal of Agriculture Science, 111: 347-355.

32- Manigopa, C., J. Ghosh, D. S. Virk and S. C. Prasad. 2007. Effect of seed priming on germination, growth and yield of horse gram cultivars. Journal of Arid Legumes, 4(1): 56- 58.

33- Marschner, H. 1993. Zinc in soil and plant, Ed. A. D. robonkluwer Academic publishers, drodrcht the Netherlands, 55-77.

34- Mohammad, F. and M. A. Shahza. 2005. Rice cultivation by seed priming, DAWN Business, August 29.

35- Murungul, F. S. and T. Madanzi. 2010. Seed priming, genotype and sowing date effects on emergence, growth and yield of wheat in a tropical low altitude area of Zimbabwe. African Journal of Agricultural Research, 5(17): 2341-2349.

36- Ozer, H. 2003. Sowing date and nitrogen rate effects on growth, yield and yield components of two summer rapeseed cultivars. European Journal of Agronomy, 19: 453-463.

37- Quattara, S. and D. B. Weaver. 1985. Effect of growth habit on yield components of late-planted soybean. Crop Science, 35: 414-415.

38- Rajput, R. L., M. M. Sharma, O. P. Verma and D. V. S. Chauhan. 1991. Response of rapeseed (Brassica. napus L) and mustard (Brassica juncea L) varieties to date of sowing. Indian Journal of Agronomy, 36: 153-155.

39- Rashid A., D. Harris, P. A. Hollington and A. Shamsher. 2004. On-farm seed priming reduces yield losses of mung bean (Vigna radiata) associated with mung bean yellow mosaic virus in the North West Frontier Province of Pakistan. Crop Protection, 23: 1119-1124.

40- Robertson, M. J., J. F. Holland and R. Bambach. 2004. Response of canola and indian mustard to sowing date in the grain belt of north-eastern Australia. Australian Journal of Experimental Agriculture, 44: 43-52.

41- Roy, N. K. and A. K. Srivastava. 2000. Adverse effect of salt stress conditions on chlorophyll content in wheat (Triticum aestivum L.) leaves and its amelioration through pre-soaking treatments. Indian Journal of Agriculture Science, 70: 777-778.

42- Sawan, Z. M., S. A. Hafez and A. G. Basyong. 2001. Effect of phosphorus fertilization calcium on seed, protein and oil yields and oil properties of cotton. Journal of Agricultural Science, 2: 191-198.

43- Soltani, E., A. A. Miri and F. Ghaderifar. 2009. The effect of seed priming on emergence and yield of cotton at different sowing dates. Journal of Plant Production, 16(3): 163-174.

44- Subedi. K. D. and B. L. Ma. 2005. Seed priming does not improve corn yield in a humid temperate environment. Agronomy Journal, 97: 211-218.

45- Tayo, T. O. and D. G. Morgan. 1979. Factor influencing flower and pod development in oilseed rape. Journal of Agriculture Science, 92: 363-373.

46- Ul-Hassan, F., H. Ali, M. Akhtar Cheema and A. Manaf. 2005. Effects of environmental variation on oil content and fatty acid composition of canola cultivars. Journal of Research Science, 16: 65-76.

47- Whitfield, D. M. 1992. Effects of temperature and ageing on CO2 exchange of pods of oilseed rape (Brassica napus). Field Crops Research, 28:271-280.

48- Zheng, G. H., R. W. Wilen, A. E. Slinkard and L. V. Gusta. 1994. The enhancement of canola seed germination and seedling emergence at low temperature by priming. Crop Science. 34: 1589-1593.