ارزیابی رقابت و کارایی سیستم کشت مخلوط ذرت – لوبیا با استفاده از برخی شاخص های رقابتی

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 2، دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 36، دی 1393، صفحه 535-542   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i4.45134

نویسندگان

علیرضا کوچکی^{* 1}؛ مهدی نصیری محلاتی¹؛ رضا دیهیم فرد²؛ رضا میرزایی تالارپشتی¹؛ محمد خیرخواه³

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²شهید بهشتی

³مجتمع آموزشی عالی شیروان

چکیده

به منظور ارزیابی رقابت در سیستم کشت مخلوط ذرت- لوبیا، آزمایش مزرعه ای جهت ارزیابی برخی از شاخص های رقابتی و نیز کارایی طراحی گردید. تیمارهای آزمایشی نسبت های مختلف کاشت ذرت و لوبیا شامل 50:50، 50:100، 50:150، 100:50، 100:100، 100:150، 150:50، 150:100 (لوبیا:ذرت) و نیز کشت خالص هر یک از آنها بود که در سه تکرار کشت شد. نتایج این تحقیق نشان داد که در مجموع دو نسبت کشتِ 150:50 و 150:100 (لوبیا:ذرت) که در آنها تراکم ذرت 50 درصد بیشتر از تراکم مطلوب آن است (تیمارهای افزایشی)، بالاترین عملکرد کل دانه و نیز شاخصِ معادل عملکرد ذرت (EY) بدست آمد. نتایج همچنین نشان داد که بر اساس شاخص درجه تهاجم (A)، تیمارهایی که در آنها سهم نسبی هر جزء در مخلوط بیشتر بود، مقدار این شاخص نیز در آنها مثبت تر و آن جزء از نظر رقابتی جزء غالب تلقی گردید. بر اساس ضریب تراکم نسبی (K)، تیمارهای100:150،150:50 و 150:100 (لوبیا:ذرت) در این تحقیق از برتری عملکرد برخوردار بودند و اجزای مخلوط در این نسبت های کشت، حالت تکمیلی با یکدیگر داشتند. در تیمار جانشینی (50:50) نسبت برابری زمین کمتر از 1 بود و اکثر شاخص های محاسبه شده در پائین ترین مقدار خود قرار داشت. به طور کلی، ایده آل ترین نسبت در کشت مخلوط ذرت – لوبیا با توجه به شاخص های محاسبه شده در این تحقیق، نسبت کاشت 150:100 بود که در آن هر دو جزء اثرات رقابتی یکسان بر یکدیگر داشته اند و آشیان اکولوژیک یکدیگر را در شرایط مخلوط تکمیل کرده اند.

کلیدواژه‌ها

شاخص های کشت مخلوط؛ کارایی؛ نسبت برابری زمین

مراجع

1- Aerts, R. 1999. Interspecific competition in natural plant communities: Mechanisms, trade-offs and plant–soil feedbacks. Journal of Experimental Botany. 50: 29–37.

2- Agegnehu, G., A. Ghizaw, and W. Sinebo. 2006. Yield performance and land-use efficiency of barley and faba bean mixed cropping in Ethiopian highlands. Europian Journal of Agronomy. 25: 202–207.

3- Akuda, E. M. 2001. Intercropping and population density effects on yield component, seed quality and photosynthesis of sorghum and soybean. The Journal of Food Technology. 6(3):170–172.

4- Ayisi, K.K., D. H. Putman, C. P. Vance, M. P. Russelle, and D. L. Allan. 1997. Strip intercropping and nitrogen effects on seed, oil and protein yields of canola and soybean. Agronomy Journal. 89: 23–29.

5- Callaway, R. M. 1998. Facilitation in plant communities. In F. I. Pugnaire and F. Valladares (ed.) Handbook of Functional Plant Ecology. Marcel Dekker, New York. p. 623–648.

6- Carr, M. P., C. J. Gardner, G. B. Schatz, W. S. Zwinger, and J. S. Guldan. 1995. Grain yield and weed biomass of a wheat-lentil intercrop. Agronomy Journal. 87: 574– 579.

7- Chen, C., M. Westcott, K. Neill, D. Wichmann, and M. Knox. 2004. Row configuration and nitrogen application for barley-pea intercropping in Montana. Agronomy Journal. 96: 1730–1738.

8- Chowdhury, M. K., and E. L. Rosario. 1994. Comparison of nitrogen, phosphorus and potassium utilization efficiency in maize/mungbean intercropping. Journal of Agricultural Science. 122:193–199.

9- Ghosh, P. K., M. C. Manna, K. K. Bandyopadhyay, A. K. Tripathi, R. H. Wanjari, K. M. Hati, A. K. Misra, C. L. Acharya, and A. Subba Rao. 2006. Interspecific interaction and nutrient use in soybean/sorghum intercropping system. Agronomy Journal. 98: 1097–1108.

10- Holland, J. B., and E. C. Brummer. 1999. Cultivar effects on oat–berseem clover intercrops. Agronomy Journal. 91: 321–329.

11- Jensen, E. S. 1996. Grain yield, symbiotic N2 fixation and interspecific competition for inorganic N in pea–barley intercrops. Plant Soil. 182(1):25–38.

12- Kallu, B. A., and P. O. Erhabor. 1990. Barley, lentil and flax yield under different intercropping systems. Agronomy Journal. 82, 1066–1068.

13- Li, L., S. C. Yang, X. L. Li, F. S. Zhang, and P. Christie. 1999. Interspecific complementary and competitive interactions between intercropped maize and faba bean. Plant Soil. 212(2):105–114.

14- Hauggaard-Nielsen, H., P. Ambus, and E. S. Jensen. 2001a. Interspecific competition, N use and interference with weeds in pea–barley intercropping. Field Crops Research. 70:101–109.

15- Morris, R. A. and D. P. Garrity. 1993. Resource capture and utilization in intercropping: Non-nitrogen nutrient. Field Crops Research. 34: 319–334.

16- Odo, P. E., 1991. Evaluation of short and tall sorghum varieties in mixtures with cowpea in the Sudan savanna of Nigeria: land equivalent ratio, grain yield and system productivity index. Experimental Agriculture. 27: 435–441.

17- Ofori, F. and W. R. Stern. 1987. Cereal–legume intercropping systems. Advances in Agronomy. 41:41–90.

18- Ross, S. M., J. R. King, J. T. O’Donovan, and D. Spaner. 2004. Forage potential of intercropping berseem clover with barley, oat or triticale. Agronomy Journal. 96:1013–1020.

19- SAS Institute, 2001. SAS/STAT User’s Guide, Version 8.2. SAS Institute, Cary, NC.

20- Vandermeer, J. 1989. The Ecology of Intercropping. Cambridge Univ. Press, New York.

21- West, T. D. and D. R. Griffith. 1992. Effect of strip intercropping corn and soybean on yield and profit. Journal of Production Agriculture. 5:107–110.

22- Willey, R.W. 1979. Intercropping its importance and research needs: Part I. Competition and yield advantage. Field Crop Abstracts. 32:1–10.

23- Willey, R. W. and M. R. Rao. 1980. A competitive ratio for quantifying competition between intercrops. Experimental Agriculture. 16:117–125.