ارزیابی تاثیر متقابل منبع تغذیه ای و تنوع گیاهی بر کارایی مصرف نور در الگوهای مختلف کشت

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 3، دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 36، دی 1393، صفحه 554-566   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i4.45136

نویسندگان

الهام عزیزی^{* 1}؛ علیرضا کوچکی²؛ پرویز رضوانی مقدم²؛ مهدی نصیری محلاتی²

¹دانشگاه پیام نور سبزوار

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

گرایش مجدد به استفاده از چندکشتی به علت پتانسیل این الگوهای کشت برای افزایش عملکرد از طریق استفاده بهتر از منابع مختلف نظیر تشعشع خورشیدی می باشد. به منظور بررسی اثر تنوع گیاهی و نوع منبع تغذیه ای بر کارایی مصرف نور، آزمایشی به صورت کرتهای خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1385-1384 و 1386-1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی دو منبع کود دامی و کود شیمیایی در کرتهای اصلی و کشت مخلوط سه واریته سویا (Glycine max L.) (ویلیامز، سحر و گرگان 3)، کشت مخلوط سه گونه ارزن (ارزن معمولیPanicum miliaseum L. ، مرواریدیPennisetum glaucum L. و دم روباهیSetaria italica L.)، کشت مخلوط ارزن- سویا-کنجد(Sesamum indicum L.) و کشت مخلوط ارزن- کنجد- شنبلیله(Trigonella foenum-graecum L.)-زنیان(Trachyspermum ammi L.) همراه با تک کشتی هر یک از گیاهان مورد بررسی در کرتهای فرعی را شامل می شد. نتایج نشان داد که در هر دو نوع منبع تغذیه ای، شاخص سطح برگ هر یک از گیاهان در کشت مخلوط در مقایسه با تک کشتی آنها کاهش یافت. اثر نوع الگوی کشت بر کارایی مصرف نور از نظر آماری معنی دار بود. در بین الگوهای تک کشتی، بیشترین کارایی مصرف نور بر اساس تشعشع فعال فتوسنتزی در تک کشتی های ارزن معمولی و سویا رقم ویلیامز و گرگان 3 مشاهده شد. کمترین میزان کارایی مصرف نور نیز در تک کشتی کنجد و ارزن دم روباهی بدست آمد. در الگوهای کشت مخلوط، هرچه قدر شباهت گیاهان موجود در مخلوط از نظر مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی کمتر و تنوع کارکردی موجود افزایش یافت از نور به نحو بهتری استفاده شده و کارایی مصرف نور افزایش پیدا کرد، به طوریکه بیشترین میزان ماده خشک تولیدی به ازای نور جذب شده بر اساس تشعشع فعال فتوسنتزی در کشت مخلوط چهارگونه ارزن، کنجد، شنبلیله و زنیان به مقدار31/3 حاصل شد. کمترین میزان کارایی مصرف نور نیز در مخلوط سه گونه ارزن (96/1 گرم بر مگاژول) مشاهده گردید. اثر متقابل نوع الگوی کشت و نوع منبع تغذیه ای بر کارایی مصرف نور براساس تشعشع فعال فتوسنتزی از نظر آماری معنی دار بود. به طور کلی، بیشترین میزان کارایی مصرف نور در کشت مخلوط چهار گونه ارزن، شنبلیله، کنجد و زنیان با نهاده تغذیه ای آلی مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

تشعشع فعال فتوسنتزی؛ تک کشتی؛ پوشش گیاهی؛ کشت مخلوط

مراجع

1- Abbate, P. E., F. H. Andrade, and. J. F. Culot. 1995. The effects of radiation and nitrogen on number of grains in wheat. Journal of Agricultural Science. 124:351-360.

2- Abraham, C. T. and S. T. P. Singh. 1984. Weed management in sorghum- legume intercropping systems. Journal of Agricultural Science (Cambridge). 103: 103-115.

3- Awal, M. A., H., Koshi, and T. Ikeda. 2006. Radiation interception and use by maize/peanut intercrop canopy. Agricultural and Forest Meteorology. 139: 74–83.

4- Barberi, P., N. Silvestri, and E. Bonari. 1997. Weed communities of winter wheat as influenced by input level and rotation. Weed Research. 37: 301-313.

5- Baumann, D. T., L., Bastiaans, and M. J. Kropff. 2001. Composition and crop performance in a leek- celery intercropping system. Crop Science. 41: 764-774.

6- Baumann, D. T., L. Bastiaans, and M.J. Kropff. 2002. Intercropping system optimization for yield, quality, and weed suppression combining mechanistic and descriptive models. Agronomy Journal. 94:734-742.

7- Board, J. E., B. G. Harville, and M. Kamal. 1994. Radiation-use efficiency in relation to row spacing for late-planted soybean. Field Crops Research. 36: 13-19.

8- Bonhomme, R. 2000. Be ware of comparing RUE values calculated from PAR vs. solar radiation or absorbed vs. intercepted radiation. Field Crops Research. 68: 247-252.

9- Caviglia, O.P. and V. O. Sadras. 2001. Effect of nitrogen supply on crop conductance, water and radiation-use efficiency of wheat. Field Crops Research. 69: 259-266.

10- Caviglia, O. P., V. O. Sadras, and F. H. Andrade. 2004. Intensification of agriculture in the south-eastern Pampas, I. Capture and efficiency in the use of water and radiation in double-cropped wheat-soybean. Field Crops Research. 87: 117-129.

11- Cruz, P. A. and H. Sinoquet. 1994. Competition for light and nitrogen during a regrowth cycle in a tropical forage mixture. Field Crops Research. 36: 21-30.

12- Fukai, S., 1993. Intercropping-base of productivity. Field Crops Research, 34: 239–245.

13- Jahansooz, M. R., I. A. M. Yunusa, D. R. Coventry, A. R. Palmer, and D. Eamus. 2007. Radiation- and water-use associated with growth and yields of wheat and chickpea in sole and mixed crops. European Journal of Agronomy. 26: 275–282.

14- Kyamanywa, S., and J. K. O. Ampofo. 1988. Effect of cowpea/maize mixed cropping on the incident light at the cowpea canopy and flower thrips (Thysanoptera: Thripidae) population density. Crop Protection. 7: 186-189.

15- Marshall, E. J. P., V. K. Brown, N. D. Boatman, P. J. W. Lutman, G. R. Squire, and L. K. Ward. 2003. The role of weeds supporting biological diversity within crop fields. Weed Research. 43: 77-89.

16- Midmore, D. J. 1993. Agronomic modification of resource use and intercrop productivity. Field Crops Research. 34: 358–380.

17- Nassiri, M. and A. Elgersma. 1998. Competition in perennial ryegrass- white clover mixtures under cutting. 2. leaf characteristics, light interception and dry matter production during regrowth. Grass and Forage Science. 53: 367-379.

18- Nassiri, M., A. Elgersma, and E. A. Lantinga. 1996. Vertical distribution of leaf area, dry matter and radiation in grass clover mixture. In: Parente, G., J. Frame, and S. Orsi, (Eds), Grass land and land use systems, Proceedings of 16th meeting of the European Grassland Federation. 1: 269-274.

19- Ozier-Lafontaine, H., G. Vercambe, and R. Tournebize. 1997. Radiation and transpiration partitioning in a maize–sorghum intercrop: test and evaluation of two models. Field Crops Research. 49:127–145.

20- Sun, S. G., M., Jividen, W. H. Wessling, and M. L. Ervin. 1978. Cotton cultivar and boll maturity effect on aflatoxin production. Crop Science. 18:224-227.

21- Booth, B. D., S.D. Murphy, and C. J. Swanton. 2003. Weed Ecology in Natural and Agricultural Systems.CAB International Publishing. 312 P.

22- Tsubo, M., and S. Walker. 2002. A model of radiation interception and use by a maiz/bean intercrop canopy. Agricultural and Forest Meteorology. 110:203-215.

23- Zhang, L., W. van der Werf, L. Bastiaans, S. Zhang, B. Li, and J. H. J. Spiertz. 2008. Light interception and utilization in relay intercrops of wheat and cotton. Field Crops Research.107: 29–42.