بررسی رقابت اندام‌های هوایی و زمینی علف‌هرز تاجریزی (Solanum nigrum ) بر رشد و عملکرد گیاه زراعی ماش (Vigna radiate L. )

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 5، دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 36، دی 1393، صفحه 597-604   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i4.45142

نویسندگان

مرتضی گلدانی^* ؛ سارا بخشایی؛ پرویز رضوانی مقدم

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

علف‌های هرز از جمله عوامل محدودکننده‌ تولید محصولات زراعی محسوب می‌شوند. بنابراین شناخت دقیق نوع رقابت اندام هوایی، ریشه علف‌های هرز و مطالعه اثرات تداخلی آن‌ها با گیاه زراعی حائز اهمیت می‌باشد. این مطالعه به منظور بررسی اثرات رقابت اندام‌های هوایی و زمینی علف‌هرز تاجریزی (Solanum nigrum)، بر عملکرد گیاه زراعی ماش (Vigna radiate L.) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد. تیمار‌های این آزمایش شامل سه تراکم تاجریزی 2، 4 و 6 بوته در متر مربع و سه وضعیت رقابتی جداسازی ریشه، جداسازی اندام‌هوایی و عدم جداسازی ریشه و اندام هوایی و تیمار شاهد (بدون علف‌هرز) اجرا شد. در این آزمایش تراکم گیاه ماش برای تمام تیمارها 30 بوته در متر مربع بود. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن شاخه های جانبی، وزن دانه درتک بوته، عملکرد دانه در متر مربع ، عملکرد بیولوژیک در متر مربع و شاخص برداشت بین تراکم های مختلف علف های هرز تفاوت معنی‌داری (05/0≥p) داشت به طوریکه با افزایش تراکم علف‌هرز تاجریزی ارتفاع بوته، تعداد غلاف و تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت گیاه ماش کاهش یافت. بین تراکم دو و چهار بوته علف هرز در متر مربع در اکثر صفات مورد بررسی اختلاف معنی‌دار حاصل نشد، ولی نسبت به تراکم شش بوته در متر مربع اختلاف معنی‌داری بدست آمد. در این آزمایش با افزایش تراکم علف‌هرز تاج‌ریزی تاثیر رقابت ناشی از ریشه بر عملکرد و اجزاء عملکرد ماش نسبت به سایر تیمارهای رقابتی کمتر شد. همچنین در رقابت توام اندام هوایی و ریشه نسبت به هر کدام از رقابت‌های اندام هوایی و ریشه به صورت جداگانه، کاهش عملکرد دانه ماش در اکثر صفات مورد ارزیابی بیشتر بود. به طوریکه در تراکم دو بوته در متر مربع علف هرز تاجریزی، در رقابت توام اندام هوایی و ریشه، ارتفاع بوته 38/11سانتی متر از تیمار رقابت ریشه و 34/11 سانتی متر از تیمار رقابت اندام هوایی در همان تراکم علف هرز کمتر بود.

کلیدواژه‌ها

حبوبات؛ علف‌هرز؛ تداخل؛ تراکم گیاه

مراجع

1- راشد محصل، م.ح.، راستگو، م.، موسوی، س.ک.، ولی الله پور، ر. حقیقی، ع.، 1385. مبانی علم علف هرز. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

2- شهسواری، م. و رضایی، ع. 1371. اجزای عملکرد لوبیا. علوم کشاورزی ایران. 63- 24:52.

3- کوچکی، ع. و بنایان، م. 1371. زراعت حبوبات. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد

4- گلوی، م. ، راشد محصل، م.ح.، و نصیری محلاتی، م. 1381. ارزیابی رقابت نسبی ارقام سویا (Glycine max) و تاج خروس ریشه قرمز (Amaranthus retroflexus) در شرایط گلخانه. علوم و صنایع کشاورزی 16(2):161-167.

5- مجنون حسینی، ن. 1375. حبوبات در ایران. نشر جهاد تهران.

6- زند. ا. رحیمیان مشهدی، ح.، کوچکی، ع.، خلقانی، ج.، موسوی، س.ک. ورمضانی، ک. 1383. اکولوژی علف های هرز (کابردهای مدیریتی). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

7- Aerts, R. 1999. Interspesific competition in natural plant communities: mechanisms, trade-offs and plant-oil feedbacks. Journal of Experimental Botany, 50: 29-37.

8- Blakhshaw, R. E. 1991. Hairy nightshade (Solanum sarrachoides) interference in dry beans (Phaseolus vulgaris). Weed Science, 39:48-53.

9- Board, J. E., and B.G. Harville. 1996. Growth dynamics During the vegetative period affects yield of narrow-row, late-planted soybean. Agronomy Journal, 88:567-572.

10- Dias-Filho, M.B., 1997. Physiological response of Solanum crinitum Lam. To contrasting light environments. Pesquisa Agropecuaria Brasileria. 32: 789-796.

11- Faeria, C.A., 1992. Multiple cropping systems and crop yield. In : Maximizing crop yield, N. K. Fageria (Eds). Pp. 81-104. Marcel Dekker Inc. Newyork. USA.

12- Geddes, R.D., Scott, H.D., Olivier, L.R., 1979. Growth and water use by common cocklebur (Xanthium pensylvanicum) and soybean (Glycine max) under field conditions. Weed Sci. 27:206-212.

13- Goldberg, D.E., 1990. Components of resource competition in plant communities.Pp.27-49 in J.B., Grace and D. Tilman (Eds), Perspectives on plant Compatition. Academic Press, New York.

14- Gordon, D.R., Rice, K.J., 1992. Partitioning of space and water between two California annual grassland species. Am. J. Bot. 79:967-976.

15- Grace, J.B., 1995. On the measurement of Plant competition intendity. Ecol. 76:305-308.

16- Holt, J.S., 1995. Plant responses to light: A potential tool for weed management Weed Science. 43:474-482.

17- Kasperbauer, M. J., Karlen, D.L., 1994. Plant spacing and reflected far-red effects on phytochrome- regulated photosynthate allocation in corn seedlings. Crop Science. 34: 1564-1569.

18- Kropff, M. J., Lotz, L.A., 1992. Systems approaches to quantity crop-weed integrations and their application in weed management. Agricultural Systems. 40: 265-282.

19- Maron, J.L., 1997. Interspecific competition and insect herbivory reduce bush lapine (Lapinus arboreus) seedling survival, Oecologia. 110: 284-290.

20- Martin, J. S., Harry, T. C., Chandle, J.M., Rodney, W.B., Carson, K.A., 1998. Above and below grand interference of wheat by Italian ryegrass. Weed Science. 46: 438-441.

21- McGiffen, M. E., J. B. Masjunas, and J. D. Hesketh. 1992. Competition for light between tomatoes and nightshades (Solanum nigrum or S. ptycathum). Weed Science, 40:220-226.

22- Mclelland, M., 2000. Effect of weeds on wheat. www.weedSciense.com.

23- Mortimer, M., 1997. The need for studies on weed ecology to improve weed Management. Export consultation on weed ecology and anagement. F.A.O. Report.

24- Philip, E.N., Bradly, A.M., 1990. Common cocklebure ( Xanthium stramarium) interference in snap bean ( Phaseolus vulgaris). Weed Technology. 4:743-748.

25- Rashed mohassel, M., Nagafi, H., Akbarzade, M., 2001. Biology and weeds control. 404pp.

26- Sadras, V.O., Bange, M.P., Milroy, S.P., 1997. Reproductive allocation of cotton in response to plant and environmental factors. Annals of Botany. 80:75-81.

27- Semers, T. Froud, R.J., 2001. The effects of pea cultivar and water stress on root and shoot competition between vegetative plants of maize and pea. Journal of Ecology. 38: 137-145.

28- Shainsky, L.J., Radosevich, S.R., 1992. Mechanisms of competition between Douglas-fir and red alder seedling. Ecology 73:30-45.

29- Shukla, K. N. Dixit, R.S., 2000. Nutrient and plant population management in summer green gram. Indian. Journal of Agronomy. 41:78-83.

30- Steven, A.F., Mitich, L.W., Radosevich, S.T., 1984. Interference among bean (Phaseolus vulgaris). Brnyardgrass (Echinochloa crus-galli), and black nightshade (Solanum nigrum). Weed Science. 32:336-342.

31- Vengris, J., Colby, W.G., Drake, M., 1955. Plant nutrient competition between weeds and corn. Agronomy Journal. 47:213-216.