تاثیرمحلول پاشی اکسید روی نانو و غیر نانو بر عملکرد و اجزای عملکرد ماش(Vigna radiata L.) در شرایط تنش خشکی

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 12، دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 36، دی 1393، صفحه 727-737   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i4.24603

نویسندگان

حسن شجاعی¹؛ حسن مکاریان^{* 2}

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان

²دانشگاه شاهرود

چکیده

به منظور بررسی اثرات محلول پاشی اکسید روی نانو و غیر نانو برعملکرد و اجزای عملکرد ماش تحت تاثیر کمبود آب آزمایشی بصورت کرت های خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی شاهرود در سال 91-1390 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش آبی در سه سطح: شاهد (آبیاری کامل در تمام فصل رشد)، یک نوبت قطع آبیاری در مرحله50درصد گلدهی، یک نوبت قطع آبیاری در مرحله50درصد غلاف دهی بعنوان پلات اصلی و تیمارهای محلول پاشی روی در پلات های فرعی در پنج سطح شاهد( بدون محلول پاشی)، 5 و 10 گرم در لیتر نانو ذرات اکسید روی و 5 و 10 گرم در لیتر اکسید روی معمولی بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی در مرحله گلدهی و غلاف دهی بترتیب باعث کاهش معنی دار 2/2 و 4 درصدی عملکرد نسبت به شاهد گردید. محلول پاشی روی به شکل های معمولی و نانو ذرات، صفات تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک را در شرایط تنش و عدم تنش بطور معنی داری افزایش داد. محلول پاشی با 10 گرم نانو ذرات اکسید روی در شرایط عدم تنش، تنش در گلدهی و غلاف دهی بترتیب باعث افزایش 6/6 ، 6/3 و 4/5 درصدی عملکرد نسبت به عدم کاربرد آن گردید. براساس نتایج این پژوهش، محلول پاشی روی بصورت نانو ذرات نسبت به اکسید روی معمولی تاثیر بیشتری بر کاهش اثرات تنش خشکی در گیاه ماش نشان داد.

کلیدواژه‌ها

تنش آب؛ حبوبات؛ کودهای نانو؛ ریزمغذی ها

مراجع

1- آمار ماهیانه هواشناسی شاهرود مربوط به سال 1391 اخذ شده از سایت سازمان هواشناسی استان سمنان به آدرس: http://www.semnanweather.ir/cities_statistics2.php?index=2

2- ترابیان، ش. و م. زاهدی . 1392. تاثیر تغذیه برگی سولفات آهن به دو شکل معمول و نانو ذرات بر رشد ارقام آفتابگردان تحت تنش شوری. مجله علوم گیاهان زراعی ایران 1: 118-109.

3- ثمن، م.، ع. سپهری و گ. احمدوند . 1390. تجمع ماده خشک و تولید متابولیت های سازگار در شش ژنوتیپ نخود تحت سطوح مختلف رطوبت خاک. مجله زیست شناسی ایران 24. 389-373.

4- جابرزاده ا. معاونی پ. توحیدی مقدم ح. و مرادی ا . 1389. بررسی اثر محلول پاشی نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم بر روی برخی خصوصیات زراعی در گندم تحت شرایط تنش خشکی. فصلنامه علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی 2: 301- 295.

5- جلیل شش بهره م. و موحدی دهنوی م . 1391. اثر محلول پاشی روی و آهن بر بنیه بذر سویا رشد کرده در شرایط تنش خشکی. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی 5: 35-19.

6- خوشوقتی ح. 1385. اثرات محدودیت آب بر روند رشد و عملکرد سه رقم لوبیا چیتی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تبریز. 114 صفحه.

7- دلفانی م. 1390. تاثیر محلول پاشی نانو ذره آهن و منیزیم بر برخی خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک لوبیا چشم بلبلی. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه صنعتی شاهرود. 170 صفحه.

8- راعی ی. مقصی ن. و سید شریفی ر . 1386. اثر سطوح مختلف آبیاری و تراکم بوته و اجزای آن در نخود نوع دسی کاکا (تیپ دسی). مجله علوم زراعی ایران 4: 381- 371.

9- رضایی ع. و کامگار حقیقی ع. ا . 1388. اثر تنش رطوبتی در مراحل مختلف رشد بر عملکرد گیاه لوبیا چشم بلبلی. مجله پژوهشهای خاک (علوم خاک و آب) 23: 124-117.

10- زند ب. سروش زاده ع. قناتی ف. و مرادی ف . 1388. اثر محلول پاشی عنصر روی و تنظیم کننده رشد اکسین بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ذرت علو فه ای در شرایط کمبود آب. مجله به زراعی نهال و بذر 25: 448-431.

11- علی نژاد د. و گلی ه . 1384. نانو کامپوزیت ها و کاربردهای آنها، نشر زبان تصویر، 120صفحه.

12- علیزاده ا. مجیدی ا. نادیان ح. ا. نورمحمدی ق. و عامریان م. ر . 1388 بررسی اثر تنش خشکی و مقادیر مختلف نیتروژن بر فنولوژی و رشد و نمو ذرت. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی 5: 319-309.

13- مجنون حسینی ن . 1387. زراعت و تولید حبوبات. چاپ چهارم. انتشارات جهاد دانشگاهی.283 صفحه.

14- Ahmadi, M. 2010. Effect of zinc sulfate fertilizer on physiological characteristics and yield of chickpea under different planting densities. Proceedings of the 11th Congress of Plant Agriculture reform, 2-4 Jul. 2010.Tehran, Iran.

15- Banks, L. W. 2004. Effect of timing of foliar zinc fertilizer on yield component of soybeans. Australian Journal of Exjerimental Agriculture and Animal Husbandry, 22: 226- 231.

16- Basole, V. D., R. D. Deotale, S. R. Ilmulwar, S. S. Raut, and S. B. Kadwe. 2003. Effect of hormone and nutrients on morpho-physiological characters and yield of soybean. J. Soils and Crops, 13: 135-139.

17-Baybordi A. 2006. Zinc in Soils and Crop Nutrition. Parivar Press. 179-185.

18- Behboudian M. H., Qifu M., Neil C., Turner J., and Palta A. 2001. Reactions of chickpea to water stress: yield and seed composition. Journal of Science Food Agriculture, 81: 13. 1288-1291.

19- Ben Ghnaya A. 2007. Morphological and physiological characteristics of rapeseed plants regenerated in vitro from thin cell layers in the presence of zinc. Plant Biology, 330: 728- 734.

20-Chaker-alhosseini M.H., Mohtashami R., and Oleiaei H.R. 2009. Effects of rate, source,and method of zinc fertilizer application on quantitative and qualitative characteristics of Rice (Choram 1). Journal of Research in Agricultural Science, 5: 33-43.

21-Chaves M.M., Maroco J.P., Periera S., Rodrigues M.L., Ricarddo C.P.P., Osorio M.L., Carvalho I., Faria T., and Pinheiro C. 2002. How plants cope with water stress in the field? Photosynthesis and growth Annals Botany, 98: 907-916.

22-Davis S., Turner N. C., Siddique K. H. M., Leport L., and Plummer J.1999. Seed growth of desi and kabuli chickpea (Cicer arietinum) in a short season Mediterranean type environment. Australian Journal of Experimental Agriculture, 39:181–188.

23-Dominique D., Tung-Thanh H., and Pierre R. 2000. Identification of soybean plant characteristics that indicate the timing of drought stress, Crop Science, pp: 716-722.

24-Green J.M. and Beestman G.B. 2007. Recently patented and commercialized formulation and adjuvant technology, Crop Protection, 26: 320–327.

25-Jalilian J. 2011. Evaluation of seed priming to improve germination and seedling growth of mungbean hydrocarbons under conditions of dehydration. Proceedings of the Fourth National Conference on Pulse Crops, 19 - 20 feb. 2011. Arak, Iran.

26-Kassab, O.M. 2005. Soil moisture stress and micronutrients foliar application effects on the growth and yield of mungbean plants. Journal of Agricultural. Science, 30: 247-256.

27-Marschner H. 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants. Academic Press, London. 889 pp.

28-Moghadam M., Pakniat H. and Farshadfar, A. 2007. Evolution of drought tolerance of chickpea lines using agro- Physiologic characteristic. Seed and Plant, 4: 325- 342.

29-Monica, R. C. and Cremonini, R. 2009. Nanoparticles and higher plants. Caryologia, 62: 161-165.

30-Nair R., Hanna Varghese S., Nair B.G., Maekawa T., Yoshida Y. and Sakthi kumar D. 2010. Nanoparticulate material delivery to plants. Plant Science, 179: 154-163.

31-Pandey A C., Sanjay S. S. and Yadav R. S. 2010. Application of ZnO nanoparticles in influencing the growth rate of Cicer arietinum L. Journal of Experimental Nanoscience, 5: 488-497.

32-Pandey N., Pathak G.C., and Sharma C.P. 2006. Zinc is critically required for pollen function and fertilization in lentil. Journal of Trace Elements in Medicine and Biology, 20: 89-96.

33-Pandey R.K., Herrera W.A.T., Villegas A.N., and Pendle-ton J.W. 1984. Drought response of grain legumes under irrigation gradient: III. Plant growth Agronomy Journal, 76: 557-560.

34-Rose L.A., Feltion W.L., and Banks L.W. 2002. Responses of four soybean varieties to foliar zinc fertilizer. Australian Journal of Exjerimental Agriculture and Animal Husbandry, 21: 236-240.

35-Taleie A., Postini K., and Dawazdeh Emami C. 2000. Effects of plant density on physiological characteristics of common bean bean (Phaseolus vulgaris L.). Iranian Journal of Agricultural Science, 31:477-487.

36-Thalooth A.T., Tawfik M.M., Magda Mohamad H. 2006. A comparative study on the effect of foliar application of zinc, potassium and magnesium on growth, yield and some chemical constituents of mungbean plants grown under water stress conditions, Bulletin of Egypt. World Journal of Agricultural Sciences, 2: 37-46.

37-Thomas R., Robertson M. J., Fukai S., and Peoples M. B. 2003. The effect of timing and severity of water deficit on growth development , yield accumulation and nitrogen fixation of Mung bean. Field Crop Research, 86: 67-80.

38-Turner N., Xiangwen F., Fengmin L. and Kadambot H. M. 2002. Flower numbers pod production, pollen viability, and pistil function are reduced and flower and pod abortion increased in chickpea (Cicer arietinum) under terminal drought. Oxford J. Life Science, 61: 335- 345.

39-Wakrim R., Wahabi S., Tahi H., Aganchich B., and Serraj R. 2005. Comparative effect of partial root drying (PRD) and regulated deficit irrigation (RDI) on water relation and water use efficiency in common bean (Phaseolus vulgaris L.). Agriculture, Ecosystem and Environment, 106: 275-287.

40 -Welch, R. M. 2001. Impact of mineral nutrients in plants on human nutrition on a worldwide scale. Plant Nutrition, 92: 284-285.