اثر تلقیح بذر با باکتری های افزاینده رشد گیاه (PGPR) و سطوح مختلف کودهای نیتروژن و فسفر بر عملکرد و برخی شاخص های فیزیولوژیک جو (Hordeum vulgare L.)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 16، دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 36، دی 1393، صفحه 822-833   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i4.27654

نویسندگان

سعید حکم علی پور^{* 1}؛ رئوف سیدشریفی²

¹دانشگاه پیام نور

²دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

به منظور بررسی تاثیر باکتریهای افزاینده رشد گیاه بر روند رشد و عملکرد جو در سطوح مختلف کودهای نیتروژن و فسفر، آزمایشی دو ساله بهصورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل در سال های زراعی 89 -1388 و 90-1389 انجام شد. کرتهای اصلی شامل دو عامل نیتروژن در سه سطح (صفر، 40 و80 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص از منبع اوره) و کود فسفر (صفر، 30 و 60 کیلوگرم فسفر در هکتار بهصورت P2O5) و کرتهای فرعی به تلقیح بذور با باکتریهای افزاینده رشد گیاه در 4 سطح (بدون تلقیح، تلقیح با ازتوباکتر کروکوکوم استرین 5، آزوسپیریلوم لیپوفرم استرینOF و مخلوط دو باکتری) اختصاص داده شدند. نتایج نشان داد که با افزایش کاربرد نیتروژن، فسفر و نیز پیش تیمار بذر با باکتری‌های افزاینده رشد گیاه کلیه‌ی شاخص‌های رشد نظیر ماده خشک کل، سرعت رشد محصول، شاخص سطح برگ و سرعت رشد نسبی جو افزایش یافتند. همچنین پیش تیمار توام بذر با باکتری‌های مورد مطالعه در تمامی مراحل نمونه برداری شاخص‌های رشد در مقایسه با شاهد بیشتر بود. حداکثر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و وزن خشک برگ به ترتیب برابر با 3200 کیلوگرم در هکتار، /10000 کیلوگرم در هکتار و 438 گرم بر متر مربع در بالاترین مقادیر کودهای نیتروژن و فسفر و پیش تیمار توام بذر با ازتوباکتر و آزوسپیریلوم مشاهده شد و کم‌ترین آن‌ها در عدم کاربرد فاکتورهای آزمایشی (سطح شاهد) به دست آمد.

کلیدواژه‌ها

سرعت رشد محصول؛ سرعت رشد نسبی؛ شاخص سطح برگ؛ ماده خشک کل

مراجع

1- حسن‌زاده، ا.، د. مظاهری، م.ر. چایی‌چی و ک. خاوازی. 1386. کارایی مصرف باکتری‌های تسهیل کننده جذب فسفر بر عملکرد و اجزا عملکرد جو. مجله پژوهش و سازندگی. ویژه زراعت و باغبانی. 77 : 118- 111.

2- حکم علی پور س.، سید شریفی ر. و قدیم زاده م .1386. بررسی تراکم بوته و سطوح کود نیتروژن بر عملکرد دانه و انتقال مجدد ماده خشک در ذرت. مجله خاک و آب تهران. 1 (21) : 21-15.

3- حکم علی پور س.، سید شریفی. ر. 1389. تاثیر تراکم بوته و سطوح کود نیتروژن بر عملکرد، کارایی مصرف کود و روند رشد ذرت. مجله دانش کشاورزی. 2 (3): 13-25.

4- خاوازی ن. و ملکوتی م. ج. 1380. ضرورت تولید صنعتی کودهای بیولوژیک در کشور. وزارت جهاد کشاورزی. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. موسسه تحقیقات آب و خاک. 256 صفحه.

5- ذبیحی ح. ر.، ثواقبی غ. ر.، خاوازی ک. و گنجعلی ع. 1388. بررسی تاثیر کاربرد سویه‌هایی از سودوموناس‌های فلوروسنت بر عملکرد و اجزای عمکلرد گندم در سطوح مختلف شوری خاک. مجله آب و خاک. 1 (23): 208- 199.

6- موسوی س. ک.، فیضیان م. و ا احمدی ع .1388. تاثیر روش های کاربرد کود نیتروژن بر روند رشد گندم آبی در لرستان. مجله پژوهش های خاک (علوم خاک و آب) 23(2): 147- 135.

7- سرمدنیا غ. ح. و کوچکی ع .1373. فیزیولوژی گیاهان زراعی (ترجمه) چاپ چهارم. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. مشهد، 389 صفحه.

8- اسدی رحمانی ه. و فلاح ع. ر. 1379. ضرورت تولید و ترویج کودهای بیولوژیک افزاینده رشد گیاهی. مجله خاک و آب. ویژه نامه بیولوژی خاک. 12(7): 105-97.

9- ریحانی‌تبار، ع. 1379. بررسی جمعیت پسودوموناس های فلوروسنت در ریزوسفر گندم کشت شده در خاک‌های زراعی استان تهران و تعیین پتانسیل آن‌ها برای افزایش رشد گیاهان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد گروه خاک‌شناسی. دانشگاه تهران. 193 صفحه.

10- عرب، س.م، اکبری غ ع، علیخانی ح، ارزانش م ح. و اله دادی ا. 1387. بررسی توانایی تولید اکسین توسط باکتری‌های جداسازی شده بومی جنس آزوسپیریلوم و ارزیابی اثرات افزاینده رشدی جدایه برتر گیاه ذرت شیرین. مجله پژوهش‌های زراعی ایران. 6 (2): 225-217.

11- Bacilio, M., H. Rodriguez, M. Hernandez J-Pablo, and Y .Bashan. 2004. Mitigation of salt stress in wheat seedlings by a gfp-tagged Azospirillum lipoferum. Biology Fertil Soil Journal 40:188-193.

12- Bashan Y.G., Holguin L.E., and De. Bashan. 2004. Azospirillum-plant relationships: physiological, molecular, agricultural and environmental advances. Canadian journal of Microbiology. 50: 521–577.

13- Cakmakci R. 2005. Bitki geliflimini teflvik eden rizobakterilerin tarımda kullanımı. Ataturk Univ, Ziraat Fakultesi Dergisi, 36:97-107.

14- Cakmakci R., Donmez M.F., and Erdogan U. 2007a. The effect of plant growth promoting rhizobacteria on barley seedling growth, nutrient uptake, some soil properties and bacterial counts. Turk Journal Agriculture 31: 189-199.

15- Cakmakci R., Erat M., Erdoman U.G., and M.F. Donmez. 2007b. The influence of PGPR on growth parameters, antioxidant and pentose phosphate oxidative cycle enzymes in wheat and spinach plants. Journal Plant Nutrition. Soil Science. 170: 288-295.

16- Cattelan A.J., Hartel P.G. and Fuhrmann J.J. 1999. Screening for plant growth-promoting rhizobacteria to promote early soybean growth. Journal Soil Science. 63:1670–1680.

17- Dobbelaere S., Vanderleyden J., and Yaacov Okon Y. 2003. Plant growth-promoting effects of diazotrophs in the rhizosphere. Critical Reviwe. Plant Science. 22:107-149.

18- Gholami A., Shahsavani S., and Nezarat S. 2009. The effect of plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on germination, seedling growth and yield of maize. Proceedings of World Academy of Science. Enginering and Technology. 37:2070-3740

19- Gholami A., Shahsavani S., and Nezarat. S. 2009. The effect of plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on germination, seedling growth and yield of maize. Proceedings of World Academy of Science. Enginering and Technology. 37: 2070-3740

20- Hokmalipour S., and Hamele Darbandi M. 2011. Physiological growth indices in corn (Zea mays L.) cultivars as affected by nitrogen Fertilizer Levels. World Applied Sciences Journal. 15 (12): 1800-1805.

21- Hokmalipour S., Seyedsharifi R., Jamaati-e-Somarin SH., Hassanzadeh M., Shiri-e-Janagard M., and Zabihi-e-Mahmoodabad R. 2010. Evaluation of Plant Density and Nitrogen Fertilizer on Yield, Yield Components and Growth of Maize. World Applied Sciences Journal. 8: 1157-1162.

22- Jain D.K., and Patriquin D.G.1985. Characterization of substance produced by Azospirillum with causes branching of wheat root hairs. Journal of Microbiol. 31:206-210.

23- Kapulnik Y., Sarig S., Nur A., Okon Y., and Henis Y. 1982. The effect of Azospirillum priming on growth and yield of corn. Jounal of Botany. 31:247-255.

24- Karimi M.M., and Siddiqe K.H.M. 1991. Crop growth and relative growth rate of old and modern wheat cultivars. Australian journal of Agriculture. Research. 42:13-20.

25- Kloepper J.W., and Beauchamp C. J. 1992. A review of issues related to measuring of plant roots by bacteria. Canadian journal of Microbiology. 38:1219–1232.

26- Marty M.G., and. Ladha J.K.1987. Differential colonization of Azospirillum lipoferum on roots of two varieties of rice Oryzea sativa. Biology of Fertil Soils. 1: 3-7.

27- Mayak S., Tirosh T., and Glick B. 2004. Plant growth-promoting bacteria confer resistance in tomato plants to salt stress. Plant Physiology and Biochemistry. 42:565-572.

28- Pamella A.C. Steven S.H. 1982. Inorganic phosphate solubilization by rhizospher in a zostera marin community. Canadian journal of Microbiology. 28:605–610.

29- Rai S.N., and Guar A.C.1988. Characterization of Azobacter spp. and effect of Azobacter andA zospirillum as inoculant on the yield and N-uptake of wheat crop. Plant Soil. 109:131-134.

30- Wagar A., Shahroona B., Zahir Z.A., and Arshad M. 2004. Priming with Acc deaminase containing rhizobacteria for improvming growth and yield of wheat. Pakistan Journal of Agriculture. 41:119-124.

31- Zahir A., Arshad M., and Frankenberger W.F. 2004. Plant growth promoting rhizobacteria. Application and perspectives in agriculture. Advances in Agronomy. 81: 97-168.