بررسی اثرات تنش شوری بر صفات مرتبط با عملکرد در هشت توده بومی شنبلیله (.L. Trigonella foenom-graecum L)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 18، دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 36، دی 1393، صفحه 862-870   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i4.34281

نویسندگان

حسن فرهادی¹؛ مجید عزیزی^{* 2}؛ سید حسین نعمتی²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشکده کشاورزی علوم باغبانی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

شوری به عنوان یک تنش محیطی مهم و مشکل عمده در کشاورزی مناطق خشک و نیمه خشک مطرح است. شنبلیلهاز مهمترین گیاهان دارویی است که در صنایع دارویی استفاده می شود.برای بررسی اثر تنش شوری بر عملکرد و اجزای عملکرد هشت توده بومی شنبلیله و شناسایی بهترین توده هااز نظر تحمل به شوریآزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملأ تصادفیبا سه تکرار به صورت گلدانی در سال 1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل هشت توده بومی شنبلیله اصفهان، تبریز، همدان، ساری، چالوس، آمل، مشهد، یاسوج وسه سطح شوری (60، 120و180 میلی مولار و آب شرب به عنوان شاهد) بود. نتایج نشان داد که سطح برگ، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه و عملکرد دانه در بوته در سطح شوری 180 میلی مولار به ترتیب 58/41، 72/16، 73/27، 44/40، 58/54، 88/8، 39/58 درصد نسبت به شاهد کاهش نشان دادند. بین توده ها، توده های مشهد و چالوس متحمل ترین و توده های تبریز، همدان و یاسوج حساس ترین توده ها به شوری بودند.

کلیدواژه‌ها

اجزای عملکرد؛ ارتفاع؛ تحمل به شوری؛ سطح برگ؛ گیاهان دارویی

مراجع

1- امید بیگی، ر. 1383. تولید و فرآوری گیاهان دارویی، ج 3، چاپ سوم. انتشارات آستان قدس رضوی.ص 275.

2- جعفری، م. 1369. شوری و اثرات آن در خاک و گیاه. انتشارات جهاد دانشگاهی تهران.

3- حیدری شریف آباد، ح. 1380. گیاه و شوری. نگارش. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. تهران.

4- طاهرزاده، م. ح. 1383. تعیین پراکنش خاک های شور و سدیمی خوزستان که به کمکRS-GISو بررسی روش اصلاح و به سازی آنها با استفاده از آب معمولی و آب شور. مجموعه مقالات سمینار آب، کشاورزی و چالش های آینده. ص85-64. ( سمینار آب، کشاورزی و چالش-های آینده. دزفول. مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد. 29-28 بهمن 1382).

5- میرمحمدی میبدی، ع. و ب.قره ریاضی. 1381. جنبه های فیزیولوژیک و بهنژادی تنش شوری گیاهان. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان. ص. 35.

6- نیازی اردکانی، ج.ا. و س. ح. احمدی.1385. بررسی سطوح مختلف شوری آب آبیاری بر جوانه زنی و وزن نهال 8 برگی ارقام مختلف کلزا. فصلنامه علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال دهم، شماره 4، (پیاپی 38)، ص 14-1.

7- یزدی، م. 1383. ارزیابی تحمل به شوری ارقام گلرنگ با استفاده از آب شور. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه فردوسی مشهد.

8- Abd El-Wahab,M.A. 2006. The efficiency of using saline and fresh water irrigation as alternating methods ofirrigation on the productivity of (Foeniculumvulgare Mill) subsp. vulgare var. vulgare under North Sinaiconditions. Research Journal of Agricultureand Biological Science,2: 571-577.

9- Afkari, B.A., N.Qasimov,and M.Yarnia.2009. Effects of drought stress andpotassium on some of thephysiological and morphologicaltraits of sunflower (Helianthusannuus L.) cultivars. Journal of Food, Agriculture and Environment, 7: 132-135.

10- Ashraf, M. 1994. Breeding for salinity tolerance in plants. CRC Critical. Review of Plant Science, 13: 17–42.

11- Ashraf, M. 2004. Some important physiological selection criteria for salt tolerance in plants. Flora. 199: 361-376.

12- Ashraf, M. and P. J. C. Harris.2004. Potential biochemical indicators of salinity tolerance in plants. Plant Science, 166: 3-16.

13- Ashraf, M. and Q.Ali.2008. Relative membrane permeability and activities of some antioxidant enzymes as the key determinants of salt tolerance in canola (Brassica napus L.). Environmental and Experimental Botany, 63: 266 – 273.

14- Blumwald, E. 2004. Sodium transport and salt tolerance in plants. Current Opinion in Cell Biology, 12:431–434.

15- Boem, F.H.G., J.D.Scheiner,andR.S.Lavadi. 1994. Some effect of soil salinity on growth, development and yield ofrapeseed (Brassica napus L.). Crop Science, 137: 182 – 187.

16- Cuartero, J., M.C.Bolarin,M.J.Asins, andV.Moreno.2006. Increasing salttolerance in tomato. Journal of Experimental Botany, 57:1045-1058.

17- Francois, L.C., M.E.Grieve, V.Mass,and S.M. Leseh.1994. Time of salt stress affect growth and yield componentsof irrigated wheat. Agronomy Journal, 86: 100-107.

18- Kaya, C., D.Higges, and H.Kirnak.2001. The effects of high salinity (NaCl) and supplementary phosphorus and potassium on physiology and nutrition development of spinach. BULG. Journal ofPlant Physiol. 27: 47-59.

19- Levitt, J. 1980. Salt and ion stresses In: Responses of plant to environmental stress. Vol.2. Water, radiation, salt and other stresses. PP: 365-453.

20- Mass, E. V. 1986. Crop tolerance to saline soil and water. Proe. US Pak Biosaline Res. Workshop, Karachi, Pakistan.

21- Mass, E.V., and E.M. Grive.1990. Spike and leaf development in salt stressed corn. Crop Science. 30: 1309-322-445.

22- Mahmood, S., S.Iram, and H. R. Athar, 2003. Intra-specific variability in sesame (Sesamumindicum) for various quantitive and qualitiveibutes under differential salt regimes. Pakistan Journal ofScience Research. 14: 177-186.

23- Mendham, N.J., and P. A. Salisbury. 1995. Physiology Crop Developmentin. Growth and Yield. CAB International. PP: 11-67.

24- Mokhamed, A. M., G.N.Raldugina,V. P.Kholodova, and Vl.V.Kuznetsov.2006. Osmolyte accumulation in different rape genotypes under sodium chloride salinity. Russian Journal of Plant Physiology, 53: 649–655.

25- Nabizadeh, E. 2002. Effect of salinity on cumin growth and yield. Iranian Field Crop Research.1: 20-29.

26- Navarro, A.S., W.Banon, and M.J. ConejeroSanchez-Blanco. 2008. Ornamental characters, ion accumulation and water status in Arbutus unedo seedlings irrigated with saline water and subsequent relief and transplanting. Environmental and Experimental Botany. 62: 364–370

27- Niu, X., R. A.Bressan,P. M.Hasegawa, and J. M. Pardo.1995. lon homeostasis in NaCl stress environments. Plant Physiology. 109: 735-742.

28- Parida, A.K, and A.B. Das. 2005. Salt tolerance and salinity effects on plants: a review. Ecotoxicologyand Environmental Safety, 60: 324-49.

29- Pascal, S. D., andG.Barbieri.1997. Effects of soil salinityand top removal on growth and yield of broad bean as a greenvegetable. Scientia Horticulture. 71: 147-165.

30- Prasad, A., M.Anwar,D. D. Patra,and D. V. Singh.1996. Tolerance of mint plants to soil salinity. J. Indian soc.Soil Science, 44: 184-186.

31- Sakr, M.T., M.E.EL- Emery,R.A.Fouda,and M.H. Mowufy.2007. Role of some antioxidants in alleviation of soil salinitystress. Journal of Agricultural Science, 32: 9751-9763.

32- Sana, M., A.Ali,M.A.Malhk,M.F.Saleem,and M.Rafiq.2003. Comparative yield potential and pil content of different canola cultivars (Brassica napus L.) Pakistan of of Agronomy, 2: 1-7.

33- Stepien, P., and N. G. Johnson.2009. Contrasting responses of photosynthesis to salt stress in the glycophyteArabidopsis and the halophyte Thellungiella: Role of the plastid terminal oxidase as an alternative electron sink. Plant Physiology. 149: 1154 – 1165.

34- Sureena, M., and H. R. Dhingra.2003. Evalution of relative salt tolerance inbrassicas on the basis of pollen performance. Plant Physiology. 8: 133-137.

35- Volkmar, K. M., H.Hu, and H.Stephun. 1997. Physiological responses of plants to salinity: A review. Canadian Journal of Plant Science. 78: 19-27.

36- Zhang, H.X., J.N.Hudson,J.P.Williams, and E.Blumwald.2004. Engineering salt tolerance Brassica plants: characterization of yield and seed oil quality in transgenic plants with increased vacuolar sodium accumulation. Proceeding of National Academy of Science of the United State of America, 98:12832-12836.

37- Zhu,J. K. 2001. Plant salt tolerance. Trends in Plant Science. 6: 66–71.