طبقه‌بندی ارقام گندم بر اساس توانایی رقابت با علف‌های هرز

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 7، دوره 32، شماره 2 - شماره پیاپی 40، تیر 1397، صفحه 289-297   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v32i2.67996

نویسندگان

سیده مریم مظفری¹؛ حمیدرضا محمددوست چمن آباد^{* 1}؛ حمیدرضا نیکخواه²

¹دانشگاه محقق اردبیلی

²سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

چکیده

امروزه، شناسایی ارقام گیاهان زراعی با توانایی رقابت بالا راه حل آسان و ارزانی برای مدیریت علف‌های هرز در سیستم‌های کشاورزی پایدار به شمار می‌رود. به همین منظور آزمایشی در سال زراعی 95-1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا شد. برای این منظور 25 رقم گندم، از ارقام پاییزه، بهاره و بینابین در حضور و عدم حضور علف‌های هرز در شرایط طبیعی کشت شد. مساحت هر کرت 10 متر مربع (2×5) بود که هر کرت پس از کاشت بذر به دو قسمت مساوی (5/2×2) تقسیم شد. در یک قسمت علف‌های هرز در طول فصل رشد کنترل شد و در قسمت دیگر علف‌های هرز در طول فصل رشد حضور داشتند. طرح آزمایشی در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. برای طبقه‌بندی ارقام گندم صفاتی از جمله بیومس، ارتفاع و درصد پوشش اولیه ارقام، ارتفاع نهایی، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام در هر دو شرایط رقابت و بدون رقابت اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که بین تراکم علف‌های هرز با صفات اولیه رشد ارقام گندم (وزن خشک، درصد پوشش و ارتفاع) هیچ همبستگی معنی‌داری مشاهده نشد، درحالی‌که همبستگی منفی بالایی بین وزن خشک علف‌های هرز با این صفات وجود داشت. در بین این صفات، درصد پوشش اولیه بیشترین همبستگی منفی (**70/0-=2R) را با وزن خشک علف‌های هرز داشت. همچنین، بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام گندم با تراکم علف‌های هرز همبستگی معنی‌داری مشاهده نشد، درحالی که با وزن خشک علف‌های هرز همبستگی منفی بالایی داشتند. ارقام گندم بر اساس صفات مورد مطالعه و با استفاده از تجزیه کلاستر و بای پلات در چهار گروه اصلی قرار گرفتند. گروه اول ارقامی با پتانسیل تولید نسبتا بالا و حساس به علف هرز بودند، بطوری‌که میانگین عملکرد آنها در شرایط عاری از علف هرز 8/1 برابر بیش از عملکرد در شرایط رقابت بود. گروه دوم شاخص تحمل بالای داشتند و افت عملکرد در آنها نسبتا پایین و بین 20 تا 30 درصد بود. ارقام گروه سوم دارای پتانسیل تولید پایین و حساسیت بالا نسبت به علف‌های هرز بودند. در این ارقام افت عملکرد بیش از 50 درصد بود. گروه چهارم که فقط رقم سیوند قرار داشت پایین‌ترین افت عملکرد و بالاترین شاخص رقابت را در بین ارقام مورد مطالعه داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که طبقه‌بندی ارقام گندم ایرانی براساس توانایی رقابت می‌تواند به عنوان یک ابزار با ارزش برای مدیریت تلفیقی علف‌های هرز در اختیار کشاورزان قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

ارقام، شاخص رقابت؛ محصول سالم؛ مدیریت تلفیقی

مراجع

1- Anonymous. 2016. Agricultural Statistics. I: Crop products. Ministry of Agriculture-Jahad.

2- Appleby A. P., Olson P. D., and Colbert D. R. 1976. Winter-wheat yield reduction from interference by Italian ryegrass. Agronomy Journal, 68 (2):463-466.

3- Balyan R. S. R. K., Malik R., Pawner S., and Sing S. 1991. Competitive ability of wheat cultivars with wild oat (Avena ludovicians). Weed Science, 39 (1): 154-158.

4- Bertholdsson N. O. 2005. Breeding spring wheat for improved allelopathic potential. Weed Research, 50 (1): 49–57.

5- Fao. 2014. Statistical data. www.faostat.fao.org.

6- Farbodnia A., Baghestani M. A., Zand E., and Noormohammadi G. 2009. Evaluation of competitive ability of weath cultivars (Triticum aestivum L.) against tansy mustard (Descurainia sophia). Journal of Plant Protection, 23(2): 74-81. (In Persian with English Summary).

7- Hansen PK., Kristensen K., and Willas J. 2008. A weed suppressive index for spring barley (Hordeum vulgare) varieties. Weed Research, 48 (1): 225-236.

8- Hoad S., Topp C., and Davies K. 2008. Selection of cereals for weed suppression in organic agriculture a method based on cultivar sensitivity to weed growth. Euphytica, 163: 355-366.

9- Jacob C. E., Johnson E. N., Dyck M. F., and Willenborg C. J. 2016. Evaluating the competitive abillity of semileafless field pea cultivars. Weed Science, 64(1):137-145.

10- Lemerle D., Verbeek B., Cousens R. D., and Combes N. E. 1996. The potential for selecting wheat varieties strongly competitive against weeds. Weed Research, 36 (2):505-513.

11- Lemerle D., Gill G. S., Murphy C. E., Walker S. R., Cousens R. D., Mokhtari S. S., Peltzer J., and Coleman D. J. 2001. Genetic improvement and agronomy for enhanced wheat competitiveness with weeds. Aust. J. Agric. Res, 52: 527–548.

12- Lemerle D., Luckett D. J., Lockley P., Koetz E., and Wu H. 2014. Competitive abillity of Australian canola (Brassica napus) genotypes for weed management. Crop and Pasture Science, 65(12):1300-1310.

13- Mohammaddoust Chamanabad H. R., Bakhshi M., Asghari A., and Mohammad Nia S. 2014. Evaluation of weed tolerance and competition indices of 18 wheat genotypes. Iranian Journal of Weed Science, 10: 155-166. (In Persian with English Abstract).

14- Mohammaddoust Chamanabad H. R., and Bakhshi M. 2016. Study of effective morpho-physiological characteristics on wheat competitive ability against weeds. Journal of Sustainable Agriculture and Production Science, 26(1):57-66. (In Persian with English Abstract).

15- Murphy K.M., Dawson J.C., and Jones S.S. 2008. Relationship among phenotypic growth traits, yield and weed suppression in spring wheat landraces and modern cultivars. Field Crops Research, 105: 107–115.

16- Musavi S. H., Siadat S. A., Alami-Saeid K. H., Zand E., and Bakhshandeh M. A. 2013. Evaluation of competitive performance of spring bread wheat cultivars with wild oat weed. Iranian Journal of Crops Science, 14(4): 358-369. (In Persian with English Abstract).

17- Musavi S. H., Siadat S. A., Alami-Saeid K. H., Zand E., and Bakhshandeh M. A. 2017. Investigation of actual relationships between effective morphophysiological traits of spring bread wheat cultivars tolerance to wild oat. Iranian Journal of Field Crops Research, 14(4):618-630. (In Persian with English Abstract).

18- Oerke E. C. 2006. Crop losses to pests. Journal of Agricultural Science, 144:31-43.

19- Reeves T. G., and Brooke H. D. 1977. The effect of genotype and phenotype on the competition between wheat and annual ryegrass (Lolium rigidum). Sixth Asian-Pacific Weed Science Society Conference. Jakarta, Indonesia.

20- Travlos I. S. 2012. Reduced herbicide rates for an effective weed control in competitive wheat cultivars. International Journal of Plant Production, 6: 1-13.

21- Watson P.R., Derksen D. A., and Van Acker R. C. 2006. The abillity of 29 barley cultivars to compete and withstand competition. Weed Science, 57(4):783-792.

22- Worthington M., and Reberg-Horton C. 2013. Breeding cereal crop for enhanced weed suppression optimizing allelopathy and competitive ability. Journal Chemistry and Ecology, 39:213-231.

23- Zerner M. C., Rebetzke J., and Gill G. S. 2016. Genotypic stability of weed competitive ability for bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes in multiple environments. Crop and Pasture Science, 67 (7):695-702.

24- Zimdahl R. A. 2004. Weed-crop Competition. Blackwell. Asia.