تغییرات فلور و تنوع گونه‌ای جوامع علف‌های‌هرز مزارع گندم (Triticum aestivum) استان گلستان پس از یک دهه

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 9، دوره 32، شماره 4 - شماره پیاپی 42، دی 1397، صفحه 553-568   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v32i4.67754

نویسندگان

معصومه یونس آبادی^{* 1}؛ مهدی مین باش معینی²؛ لیلا حبیبیان¹؛ علیرضا ساوری نژاد¹؛ عبدالعزیز حقیقی¹

¹مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

²دانشیار، بخش تحقیقات علف‌های هرز، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

به­منظور شناسایی فلور و بررسی تنوع گونه­ای، کارکردی و ساختار جوامع علف­های­هرز و همچنین بررسی تغییر فلور مزارع گندم استان گلستان طی یک دهه، جمعیت علف­های­هرز در شهرستان­های مختلف استان طی سال زراعی 94-1393 مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج با بررسی‌های انجام شده طی دهه گذشته مقایسه گردید. نمونه­برداری­ها به­صورت تصادفی، و در ادامه به روش سیستماتیک و طبق الگوی W انجام شد. در این مطالعه 51 گونه علف­هرز متعلق به 20 خانواده­ی گیاهی شناسایی گردید. بیشترین تعداد گونه به ترتیب در خانواده­های Poaceae (14 گونه)، Fabaceae (7 گونه) و Asteraceae (6 گونه) مشاهده شد. نتایج نشان داد که 43/78 درصد علف­های­هرز یک­ساله، 60/19 درصد چندساله و 96/1 درصد نیز دو­ساله بودند. یولاف ­وحشی مهمترین علف­هرز از باریک­برگان و خردل­وحشی مهمترین علف­هرز از پهن­برگان بود. مقایسه نتایج با گذشته نشان داد که تراکم علف‌های هرز یولاف­وحشی، خردل­وحشی، علف­خونی، چچم، علف­ هفت­بند، شاهتره و سیزاب ایرانی با گذشت زمان افزایش یافته در حالیکه تراکم علف‌های هرز پیچک­بند و یونجه­وحشی به مرور زمان کاهش یافته است. بیشترین تعداد گونه در خان­ببین (26 گونه) و کمترین در کردکوی (8 گونه) مشاهده گردید. بیشترین شاخص تنوع شانون در گنبد (48/2) و خان­ببین (44/2) و کمترین آن در کردکوی (18/1) مشاهده شد. بیشترین شاخص تنوع سیمپسون متعلق به ­کلاله (43/0) و مینودشت (40/0) و کمترین آن متعلق به گنبد (11/0) و خان­ببین (11/0) بود. از نظر درصد یکنواختی و درصد فراوانی علف­های­هرز، شهرستان­های مختلف در 7 خوشه­­ی جداگانه قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

تراکم؛ فراوانی نسبی؛ فرکانس؛ شاخص سیمپسون و شانون؛ یکنواختی

مراجع

1. Ahmadi K., Gholizadeh H., Ebadzadeh H., Hoseinpoor F., Hatami F., Fazli B., Kazemian A. and Rafiee M. Agriculture Statistics Book. 2013-2014. (1). Agricultural crops. (In Persian)

2. Bourdot G.W., Hurrell G.A. and Saville D.J. 1998. Weed flora of cereal crops in Canterbury, New Zealand. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 26: 233-247.

3. Bukun B. 2004. The Weed flora of winter wheat in sanilifura, Turkey. Pakistan Journal of Biological Science, 7: 1530-1534.

4. Dale M.R.T. and Thomas A.G. 1987. The structure of weed communities in Saskatchewan fields. Weed Science, 35: 348-355.

5. Dale, M.R.T., Thomas, A.G., and John E.A. 1992. Environmental factors including management practices as correlates of weed community composition in spring seeded crops. Canadian Journal of Botany, 70: 1931-1939.

6. Delafuente E.B., Suarez S.A., and Ghersa C.M. 2006. Soybean weeds community composition and richness between 1995 and 2003 in the Rolling Pampas (Argentina). Agriculture Ecosystem and Environment, 115: 229-236.

7. Dutoit T., Gerbaud E., Buisson E., and Roche P. 2003. Dynamics of a weed community in a cereal field created after ploughing a seminatural meadow: Roles of the permanent seed bank. Ecoscience, 10: 225-235.

8. Derksen D.A., Anderson R.L., Blackshaw R.E., and Maxwell B. 2002. Weed dynamics and management strategies for cropping systems in the northern Great Plains. Agronomy Journal, 94: 174-185.

9. Doucet C., Weaver S.E., Hamill A.S., and Zhang J. 1999. Separating the effects of crop rotation from weed management on weed density and diversity. Weed Science, 47: 729-735.

10. Edim H., Sarani M., and MinbashiMoeini M. 2010. Determining weed maps and population characteristics of irrigated wheat fields for Sistan and Baluchestan province. Weed Research Journal. 2 (1): 1-14. (In Persian)

11. Eiszner H., Salazar D., and Pohlan J. 1996. The effect of crop rotation and weed control on the weed seed bank in the soil. Tropenlandwirt, 97: 63-73.

12. Frick B., and Thomas A.G. 1992. Weed survey in different tillage systems in Southeastern Ontario field crops. Canadian Journal of Plant Science, 72: 1337-1347.

13. Hume L. 1987. Long-term effects of 2, 4-D application on weed community in wheat crop Canadian Journal of Botany, 65: 2530- 2536.

14. Koocheki A., NasiriMahalati M., Tabrizi L., Azizi G. and Jahan M. 2006. Evaluation of species, functional and structural diversity of weeds in wheat and sugar beet fields of various provinces in Iran. Journal of Agronomy Research of Iran, 1(1): 105-129.(In Persian with English abstract)

15. Koocheki A., Kamkar B., JamiAlahmadi M., Mahdavi Damghani A., Farsi M., Rezani P., and Barzegar A. 2006. Agriculture Biodiversity (Translation). Ferdosi Mashhad University Publications.(In Persian)

16. Kossali A. 2014. Evaluation of weeds distribution and diversity in wheat fields (Triticum aestivum) in Turkmen. M.Sc. thesis. Islamic Azad University, Gorgan Branch. (In Persian with English abstract)

17. Kooler M., and Lanini W.T. 2005. Site-specific herbicide applications based on weed maps provide effective control. California Agriculture, 59: 182-187.

18. Minbashi Moeini M., Baghestani M.A., and Mashhadi H.R. 2008. Introducing an abundance index for assessing weed flora in survey study, Weed Biology & Management, 8: 172-180.

19. Minbashi Moeini M. 2012. Producing of weed map for irrigated wheat fields of Iran using Geographic Information System (GIS). Agronomy Journal (Pajouhesh & Sazandegi), 95: 22-31. (In Persian with English abstract)

20. Montazeri M. 2007. Wheat and barley weeds and theire chimical control in Gorgan. Proceeding of Iranian Plant Protection Congress, pp 208. (In Persian with English abstract)

21. Narimani V., Minbashi Moeini M. and Mohamadi Poor M. 2006. Evaluation and determination weed dominance with guantitative index in wheat and barley fields in Eastern Azarbaeejan. The 9th Iranian Crop Sciences Congress, Abouryhan Campus, University of Tehran. (In Persian with English abstract)

22. Norozzadeh Sh., Rashed Mohasel M.H., Nassiri Mahallati M., Koocheki A., and Abbas Pour M. 2008. Evaluation of species, functional and structural diversity of weeds in wheat fields of Northern, Southern and Razavi Khorasan provinces. Journal of Agronomy Research of Iran, 6(2): 471-485. (In Persian with English abstract)

23. Poorazar R., and Minbashi Moeini M. 2007. Identification and evaluation density, abundance and uniformity of wheat and barley weeds in Khozestan province. Proceedings of 15th Iranian Plant Protection Congress, pp 13. (In Persian with English abstract)

24. Poggio S.L. 2005. Structure of weed communities occurring in monoculture and intercropping of field pea and barley. Agriculture Ecosystems and Environment, 109: 48-58.

25. Soodmand M.A. 1999. Identification main crop weeds of part of Gorgan and preparation seed and seedling key for them. M.Sc. thesis. Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran. (In Persian with English abstract)

26. Tahbaz F. and Sanei Shariat Panahi M. 1985. Weed Biology. Tehran University Publications. pp. 297. (In Persian)

27. Thomas A.G. 1985. Weed survey system used in Saskathevan for cereal and oilseed crops. Weed Science, 33: 34-43.

28. Veisi M., Rahimian Mashhadi H., Alizadeh H., Minbashi Moeini M. and Oveisi M. 2014. Weed flora change in irrigated wheat fields of Kermanshah after a decade. Iranian Journal of weed science, (10).pp. 1-20. (In Persian with English abstract)

29. Waheed A., Qureshi R. and Jakhar G.S. 2009. Weed community dynamics in wheat crop of district Rahim Yar Khan, Pakistan. Pakistan Journal of Botany, 41: 247-254.

30. Yazdani M., Hematallah P. and Esmaeili M.A. 2009. Evaluation species diversity, density and dominant weeds in wheat and barley fields in sari. Proceedings of 18th Iranian Plant Protection Congress, pp 21. (In Persian with English abstract)

31. Younesabadi M. 2004. Annual report of identification and producing weed map for irrigated wheat and barley fields of Iran using Geographic Information System (GIS). Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of Golestan Province, Gorgan. (In Persian)

32. Zand E., Baghestani M.A., and Mighani F. 2009. Sustainable weed management. Printed in new agriculture book (Kocheki, A & M, Khajehoseini). Publications of Jehade-daneshgahi Mashhad. (In Persian)