برهمکنش خاصیت ضدمیکروبی عصاره هیدروالکلی ریحان Ocimum basilicum))، مریم ‏گلی (Salvia officinalis) و دارچین در دوغ

مجله پژوهشهای علوم و صنایع غذایی ایران

مقاله 4، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 61، فروردین و اردیبهشت 1399، صفحه 43-56   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی فارسی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ifstrj.v16i1.80162

نویسندگان

هاجر شهسوار؛ مرضیه بلندی^* ؛ هما بقایی

گروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، دامغان، ایران.

چکیده

عصاره‏ های گیاهی دارای خاصیت ضدمیکروبی بوده و می‏توانند به‌عنوان یک طعم‌دهنده، جایگزین نگهدارنده ‏های شیمیایی در مواد غذایی شوند. در این پژوهش اثرهم‏ افزایی خاصیت ضدمیکروبی ترکیب عصاره‏ های هیدروالکلی سه گیاه ریحان، دارچین و مریم ‏گلی بر روی سویه ‏های غذایی اشریشیاکلای، استافیلوکوکوس اورئوس و مخمر ساکارومایسس سرویزیه در محیط دوغ در طی 4 هفته نگهداری در دمای محیط بررسی شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد، حداقل غلظت مهارکنندگی عصاره‏ های مورد آزمایش به‌صورت تکی بین 60/1 تا 5/12 میلی‏ گرم بر میلی‏ لیتر و حداقل غلظت ممانعت‏ کنندگی ترکیب هر سه عصاره بین 4/0 تا 12/3 میلی‏ گرم بر میلی‏ لیتر بود. همچنین ترکیب هر سه عصاره ریحان، دارچین و مریم‏ گلی بر علیه هر سه باکتری اثر هم‏ افزایی داشت و در تمام حالات ترکیب عصاره ‏ها اثرات رقابت‏ کنندگی مشاهده نشد. ترکیب هر یک از عصاره‏ های فوق‌الذکر با غلظت 62/0 میلی‏ گرم بر میلی‏ لیتر با یکدیگر، به‌صورت معنی‏ داری منجر به کاهش جمعیت میکروبی به ویژه باکتری‏ های گرم مثبت شد (05/0p<). همچنین پذیرش کلی دوغ حاوی ترکیب هر سه عصاره مورد بررسی قابل قبول ارزیابی شد و حدود 90 درصد شرکت‌کنندگان حاضر به مصرف آن بودند. بنابراین کاربرد همزمان این عصاره‏ها می‏تواند در کنترل مؤثر بیماری‌زاهای مواد غذایی به‌عنوان یک روش مکمل مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

اثر ضدمیکروبی؛ دارچین؛ دوغ؛ ریحان؛ عصاره؛ مریم‏گلی؛ هم‏افزایی

مراجع

Ahmadi, S.M., Moslehishad, M., Rahimi, A. 2018. Evaluation of antimicrobial activity of oleoresin essential oil of Pistacia atlantica on Staphlicoccus aureus, Escherichia coli, Kluyveromyces matxianus, Penicillum natatum and its impact on Iranian doogh shelf life. JFST. 85(15):113-124 [In Persian].

Azizkhani, M., Misaghi, A., Akhondzadeh Basti, A., Gandomi Nasrabadi, H., Hosseini, H. 2012. Effect of Zataria multiflora Boiss. Essential Oil on Growth and Enterotoxin E Production of Staphylocuccus aureus ATCC 29213. J Med plants. 11(44): 185-192 [In Persian].

Abolhosseini, Sh., Golestan, L., Kaboosi, H. 2019. The effect of fresh and ripe Pistacia atlantica on Shelf life and sensory properties of Iranian doogh. JFST. 85(15):417-424 [In Persian].

Baron, E.J., and Finegold, S.M. 1990. Bailey and Scott's Diagnostic Microbiology. 8th Ed., CV Mosby Co., St. Louis, USA. pp: 286-402, 435-438.

Behradmanesh, S., Derees, F., Rafieian-kopaei, M. 2013. Effect of Salvia officinalis on diabetic patients. J Renal Inj Prev. 2(2): 51-54.

Celiktas, O.Y., Kocabas, E.H., Bedir, E., Sukan, F.V., Ozek, T., and Baser, K.H.C. 2007. Antimicrobial activities of methanol extracts and essential oils of Rosmarinus officinalis, depending on location and seasonal variations. Food Chem. 14:323-8.

Dinakar, P., and Mistry, V. 1994. Growth and viability of Bifidobact erium bifidum in cheddar cheese. J. Dairy Sci. 77: 2854-2864.

Dini, A., Razavi, S.H., and Ebrahimzadeh Mousavi, S.A. 2013. Effect of incubation and storage temperatures and final pH on the viability of probiotic bacteria and sensory characteristics in probiotic Doogh. J. Food Sci. 23(3):367-380 [In Persian].

Farajvand, N., Alimohammadi, M. 1393. Prevalence of Staphylococcus aureus in Four Famous Brand of Doogh Produced in Iran. Iran. J. Health & Environ. 7 (1):85-94.

Goni, P., Lopez, P., Sanchez, C., Go.mez-Lus, R., Becerril, R., and Nerin, C. 2009. Antimicrobial activity in the vapour phase of a combination of cinnamon and clove essential oils. Food Chem. 116:982-989.

Heinrich, M., Barne, J., Gibbons, S., Williamson, M. 2012. Fundamentals of pharmacognosy and phytotherapy. Elsevier Ltd, p. 232.

Hassanzadeh, A. 2012. Cinnamon and its properties. Monthly Training and New Technology Research of Food. Haghjoo R., and Tadjalli M. 2016. Effect of Persian Sage (Salvia rhytidia) Extract on Histomorphometric Changes of Cerebral Cortex and Hippocampus Following Ischemia-Reperfusion Injuries in Rat. Zahedan J Res Med Sci. 18(2):59-93.

ISIRI. 2007. Doogh – Specifications and test method. Institute of Standards and Industrial Research of Iran, 2453, 1th ed. Tehran.

ISIRI. 2007. Institute of Standards and Industrial Research of Iran. Milk and milk products–Enumeration of colony forming units of yeasts and/or moulds-colony-Count technique at 25°C, No. 10154. 1st. Ed Tehran.

ISIRI. 1999. Basic principles of sensory evaluation of milk and its products. Institute of Standards and Industrial Research of Iran, No. 4691.

Kermanshah, H., HashemiKamangar, S., Arami, S., Mirsalehian, A., Kamalinejad, M., Karimi, M., JabalAmoli, F. 2009. In vitro evaluation of antibacterial activity of hydroalcoholic extract of Salvia officinalis and Pimpinellaanisum against cariogenic bacteria. JIDA. 22:149-54.

Karimi, A. 1386. Study the antimicrobial effect of essential oils of mint, oregano, rose water and effect of the temperature on the growth of Debaryomyces hansenii in Doogh. Ph.D. thesis in food hygiene. IAU. Oloum tahghighat branch.

Lino, C.M., and Pen, A. 2010. Occurrence of caffeine, saccharin, benzoic acid and sorbic acid in soft drinks and nectars in Portugal and subsequent exposure assessment. Food Chem. 121(2):503-508.

Mortazavian, A. M., Ehsani, M. R., Sohrabvandi, S., and Reihemer, J. A. 2007. MRS-Bile agar: Its suitability for the enumeration of mixed probiotic in cultured dairy products. Milchwissenschaft. 62:270–272.

Marino, M., Bersani, C., and Comi, G. 2001. Impedance measurements to study the antimicrobial activity of essential oils from Lamiaceae and Compositae. Int. J. Food Microbial. 67(3):187-195.

Mehraban, A., Edalatian Dovom, M. R., Haddad Khodaparast, M.H., Mehraban Sang Atash, M. 2017. Study of antibacterial effect of aqueous, ethanolic and droalcoholic extracts of aerial oranges of Salvia chorassanica against some spoilage and poisoning bacteria. JFST. 66(14):215-225 [In Persian].

NCCLS. 2000. National Committee for Clinical Laboratory Standards, Methods for dilution antimicrobial susceptibility tests for bacteria that grow aerobically. Approved Standard, M7-A5.

Nourizadeh, E., Ghasemi, K., Latifi, S. 2003. Anti-bacterial effects of Licorice on Helicobacter Pylori. The 3th National Congress of Biotechnology. 9-11. Mashad, Iran.

Oussalah, M., Caillet, S., and Lacroix, M. 2006. Mechanism of action of Spanish oregano, Chinese cinnamon, and savory oils against cell membrane and walls of Escherichia coli O157:H7 and Listeria monocytogenes. J. Food Prot. 69(5):1046-1055.

Oroojalian, F., Kasra kermanshahi, R., Azizi, M., Basaami, M.R. 2010. Synergistic antibacterial activity of the essential oils from three medicinal plants against some important food-borne pathogens by microdilution method. IJMAP. 26 (2):133-146 [In Persian].

Shirazi, M.H., Ranjbar, R., Eshraghi, S., Amin, G., Seyed Nouri, M., and Bazzaz, N. 2008. Inhibitory Effects of Sage Extract on the Growth of Enteric Bacteria. PJBS. 11:487-489.

Sandri, I.G., Zacaria, J., Fracaro, F., Delamare, A.P.L., Echeverrigaray, S. 2007. Antimicrobial activity of the essential oils of Brazilian species ofthe genus Cunila against foodborne pathogens and spoiling bacteria. Food Chem. 103:823–828.

Sendra, E., Fayos, F., Lario, Y., Ferna’ndez-Lo’pez, J., Sayas-Barbera’, E. and Pe’rez Alvarez, J.A. 2008. Incorporation of citrus fibers in fermented milk containing probiotic bacteria. Food microbiol. 25:13-21.

Sajjadi, SE. Analysis of the essential oils of two cultivated basil (Ocimum basilicum L) from Iran. 2006. Daru J. Pharm. Sci. 14(3):128 - 130.

Swamy, M.K., Akhtar, M.S. and Sinniah, U.R. 2016. Antimicrobial properties of plant essential oils against human pathogens and their mode of action: an updated review. Evid-Based. Compl. Alt. p: 1-20.

Tajkarimi, M.M., Ibrahim, S.A. and Cliver, D.O. 2010. Antimicrobial herb and spice compounds.

Tamime, A. and Robinson, R. 1999. Yogurt Science and Technology. Woodhead Publ. Cambridge, England, and CRC Press, Boca Raton, FL.

Tabatabaie yazdi, F., Alizadeh Behbahani, B., and Mortazavi, S. A. 2016. Investigation Effects of Lamiaceae plants (Thymus vulgaris L., Mentha spp. and Ziziphora tenuir L.) Inhibitory Staphylococcus aureus and Geotrichum candidium in Razavi Khorasan Province Industrial Doogh Samples with Response Surface Method (RSM). IJSTS. 51(13):15-28 [In Persian].

Vlase, L., Benedec, D., Hanganu, D., Damian, G., Caillag, l., Sevastre, B. 2014. Evaluation of Antioxidant and Antimicrobial Activities and phenolic profile for Hyssopus officinalis, Ocimum basilicum and Teucrium chamaedry S. Molecules. 19:5940-5507.

Voosogh, A.S., Khomeiri, M., Kashani Nijad, M., Jafari, S.M., 2009. Effects of mint extract on the viability of probiotic bacteria in a native Iranian dairy drink (Doogh). ANRES. 16(1):156-164. [In Persian].

Roberfroid, MB. 1996. Functional effects of food components and the gastrointestinal system: chicory fructooligosaccharides. Nutr Rev. 54(11):38-42.

Zareali, M., Hojjati, M., Tahmozi didehban, S., Jouyandeh, H. 2015. Effect of echinophora (Echinophora cinerea Boiss) and Stachys (Stachys lavandulifolia Vahl) extracts on qualitative and sensory charactristics of Doogh. IJBSE. 46(3):327-337 [In Persian].