ارزیابی ناپایداری مواد آلی (Ripening) خاک‌های آلی (هیستوسولز) جنوب غربی شهرکرد

آب و خاک

مقاله 8، دوره 28، شماره 6، اسفند 1394، صفحه 1204-1216   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.30852

نویسندگان

جواد گیوی^* ؛ فایز رئیسی؛ فرشته دهقانی

دانشگاه شهرکرد

چکیده

هدف این تحقیق ارزیابی ناپایداری مواد آلی هیستوسول‌های جنوب غربی شهرکرد با استفاده از شاخص های ناپایداری هوموس شامل نسبت‌های اسید هیومیک (HA) به اسید فولویک (FA)، مجموع مواد آلی محلول در قلیا (AE=FA+HA) به جزء هیومین (HUM) ماده آلی و نیز نسبت دانسیته نوری در 465 (E4)به 665 نانومتر (E6)ماده آلی کل و اجزای آن بود. منطقه مورد مطالعه دارای اقلیم سرد و نیمه خشک می‌باشد. خاک‌های تشکیل شده در منطقه مورد مطالعه بعضاً هیستوسول هستند. پنج پروفیل خاک تا عمق 2 متری تشریح و از افق های مختلف آن‌ها نمونه برداری صورت گرفت. تفکیک شیمیایی ماده آلی به اسید فولویک، اسید‌هیومیک و هیومین انجام و مقدار هریک از این سه جزء و مقادیر E4وE6 اندازه‌گیری شد. در همه پروفیل‌ها، روند تغییرات مقادیر اسید فولویک، اسید هیومیکو هیومین، شبیه روند تغییرات مقدار ماده آلی خاک است. بیش از 94 درصد ماده آلی خاک به صورت مواد هوموسی است. افزایش نسبت HA/FAبا افزایش عمق خاک حاکی از درجه بالای پلی‌مریزاسیون و هوموسی شدن (پایداری) مواد آلی در لایه های پایین تر و سرعت بیشتر تجزیه مواد هوموسی (ناپایداری) در لایه‌های سطحی است. پویایی کمتر مواد هیومیک در لایه‌های عمقی بخاطر افزایش مقدار رس با افزایش عمق و جذب هیومین توسط رس می‌باشد. نسبت E4/E6 کل خاک نیز به طور منظم از افق سطحی به طرف عمق کاهش نشان داد. کاهش این نسبت یک شاخص دیگر برای افزایش درجه پلی‌مریزاسیون و هوموسی شدن است. پایین ترین درجه پلی‌مریزاسیون مواد آلی )بیشترین ناپایداری) در پروفیل 5 مشاهده شد. این پروفیل دارای مواد آلی با تجزیه متوسط و سایر پروفیل ها دارای مواد آلی با تجزیه زیاد هستند.

کلیدواژه‌ها

مواد هیومیک؛ HA/FA؛ E4/E6؛ ناپایداری مواد آلی

مراجع

1- دهقانی س. 1389. نقش پستیوبلندی وپوشش ‌گیاهی در تشکیل وتکامل خاک‏های آلی در مقایسه با سایر خاک‏های یک ردیف پستی وبلندی در اطراف شهرکرد.پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی علوم خاک،دانشکدهکشاورزی،دانشگاه شهرکرد.

2- فرقانی ا. 1382. مطالعه تغییرات بیوشیمیایی و خصوصیات اسیدهای هیومیک و فولویک خاک‏های مختلف تیمار شده با مواد آلی مختلف. مجموعه مقالات کوتاه هشتمین کنگره علوم خاک ایران، 9 تا 12 شهریور ماه، دانشگاه گیلان، صفحات 78 تا 79.

3- گلچین ا.، بشارتی ح. و شفیعی س. 1389. عوامل مؤثر بر دینامیک مواد آلی و تأثیر آن بر ویژگی های خاک. اولین کنگره چالش های کود در ایران: نیم قرن مصرف کود، 10 تا 12 اسفند، هتل المپیک تهران، صفحات 1-17.

4- لکزیان ا. 1387. میکروبیولوژی خاک. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.

5- Anderson D.W., and Schoenau J.J. 2007.Soil humus fractions. p. 675-680. In M.R. Carter and E.G. Gregorich (eds.), Soil Sampling and Methods of Analysis. Saskatoon, Saskatchewan, Canada.

6- Bockheim J.G., and Gennadiyev A.N. 2000. The role of soil-forming processes in the definition of taxa in Soil Taxonomy and the World Reference Base for Soil Resources.Geoderma, 95: 53-72.

7- Buol S.W., Hole F.D., and McCraken R.J. 2003. Soil genesis and classification.5thed., Iowa State University Press, Ames, Iowa.

8- Caldwell P.V., Vepraskas M.J., and Gregory J.D. 2007. Physical properties of natural organic soils in Carolina Bays of the Southeastern United States. Soil Science Society of America Journal, 71 :1051-1057.

9- Chen Y., Senesi N., and Schnitzer M. 1977. Information provided on humic substances by E4/E6 ratios. Soil Science Society of America Journal, 41: 352-358.

10- Everett K.R. 1983.Histosols. p. 1-53. In L.P. Wilding et al. (eds.).Pedogenesis and Soil Taxonomy:II. The Soil Orders. Elsevier, New York.

11- Maryganova V. 2000. Impact of various genesis on chemical structure of peat humic substances. p. 618-626. In L. Rochefort and J.Y. Daigle (eds.). Sustaining our peatlands.Proceedings of the 11th International Peat Congress, Quebec, Vol. II.

12- Nelson D.W., and Sommers L.E. 1982. Total carbon, organic carbon and organic matter. p. 539-579. In A.L. Page et al. (eds.). Methods of Soil Analysis.Part 2.2nd ed. Agron.Monogr. 9.ASA and SSSA, Madison, WI.

13- Richardson J.L., and Vepraskas M.J. 2001.Wetland Soils Genesis, Hydrology, Landscapes and Classification. LEWIS/CRC,NewYork.

14- Riger S., Schoephorster D.B., and Furbush C.E. 1979.Exploratory Soil Survey of Alaska. USDA-SCS, Washington DC.

15- Soil Survey Staff. 1998. Keysto Soil Taxonomy.8thed. USDA-NRCS.U.S. Govt. Printing Office, Washington DC.

16- Soil Survey Staff .2010. Keys to Soil Taxonomy.11thed. USDA-NRCS.U.S. Govt. Printing Office, Washington DC.

17- Szajdak L., Brandyk T., and Szatylowicz J. 2007.Chemical properties of different peat-moor soils from the Biebrza River Valley. Agronomy Research, 5:165-174.

18- Valladares G.S., Anjos L.H., Pereira M.G., Benites V.M., Ebeling A.G., and Mouta R.O. 2007. Humic Substance Fractions, Attributes of Histosols and Related High-Organic-Matter Soils from Brazil. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 38:763-777.