گسترش‌پذیری واژه‌بست‌های مطابقه در گزاره‌های تک‌مفعولی کُردی اردلانی (نظریّۀ فاز)

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 10، دوره 11، شماره 2، پاییز و زمستان 1398، صفحه 231-254  

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2019.39333

نویسندگان

روزیتا رنجبر ¹؛ بهرام مدرسی²

¹دانش آموخته دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران

²استادیار زبان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران

چکیده

نظریۀ فاز به­‌عنوان آخرین دستاورد برنامۀ کمینه‌­گرا در جهت بهینه ساختن محاسبات و اقتصاد اشتقاق زبانی مطرح شده است. چامسکی برای اطمینان از کاهش بار محاسباتی حافظه معتقد است که اشتقاق ساخت­های زبانی برمبنای عملکرد فازهای مختلف انجام می‌­شود و هرساخت­ نحوی در یک فازمشخص شکل می‌­گیرد. به اعتقاد وی فازها باید تا حد امکان کوچک باشند تا بارحافظه کاهش یابد. در این نظریه، اشتقاق نحوی ساخت­‌های زبانی به‌­صورت مرحله به مرحله انجام می‌­شود و پس از کامل شدن هر فاز، اشتقاق حاصل به دو سطح صورت آوایی و صورت منطقی جهت خوانش آوایی و معنایی منتقل می­‌شود و در نهایت براساس شرط نفوذناپذیری چامسکی(2000)، تنها هسته فاز و مشخص­گرهای آن برای ادامه محاسبات قابل دسترسی خواهند بود. بسیاری از زبان­شناسان بر این باورند که فرآیندهای نحوی ادغام و مطابقه از شرط نفوذناپذیری فاز تبعیت می­‌کنند. از آنجائی که نظام  واژه‌­بست افزایی ضمیری اغلب در طول تاریخ با نظام مطابقه مورد در ارتباط بوده اند ، لذا نویسندگان این مقاله برآنند تا شیوه میزبان­‌گزینی واژه‌­بست‌­ها رادر زبان کردی اردلانی بر اساس نظام مطابقه مطالعه کنند. در این مقاله با بررسی داده­‌های زبان کردی اردلانی و توصیف و تحلیل نظری میزبان­‌گزینی واژه­‌بست‌­های مطابقه در آن نشان خواهیم داد که  تبیین مطابقه­‌ای واژه‌­بست‌­­ها با اصل شرط نفوذناپذی فاز در ارتباط است.

کلیدواژه‌ها

گسترش‌پذیری واژه‌بست؛ گزاره‌های تک‌مفعولی؛ نظریّۀ فاز؛ مطابقه

مراجع

1- بدخشان، ا.، و کریمی، ی.، و رنجبر، ر. (1393). حالت­نمایی در کردی سورانی. زبانشناسی و گویش­های خراسان، 2، 1-28.

2- حسینی، ن. (1395). توزیع واژه­بست در زبان کُردی اردلانی. پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه کردستان.

3- حیدری­زادی، ر.، و حسینی معصوم، س. م.، و نجفیان، آ.، و روشن، ب. (1395). تحلیل یک نوع فعل مرکّب فارسی بر اساس نظریّه اشتقاق فاز. زبانشناسی و گویش­های خراسان، 15، 53-74.

4- دبیرمقدّم، م. (1392). رده­شناسی زبان‌های ایرانی (جلددوم). تهران: ­انتشارات سمت.

5- رنجبر، ر. (1394). بررسی حالت و مطابقه در کردی سورانی( بانه­ای و سنندجی)، رویکرد کمینه­گرا. پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.

6- رنجبر، ر. (1397). تبیین حالت و مطابقه درزبان کردی. تهران: انتشارات لوح محفوظ.

7- شقاقی، و. (1374). واژه­بست چیست؟آیا در زبان فارسی چنین مفهومی وجود دارد. مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، 83، 141-153.

8- کریمی، ی. (1393) نگاهی به میزبان­گزینی واژه­بست­ها از منظر نظریّه‌ی فاز. مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، 332، 1027-1042.

9- محمّد ابراهیمی، ز.، و دانش­پژوه، ف. (1387). واژه‏بست و روابط نحوی ـ معنایی آن با فعل در زبانکردی(گویش سورانی). پژوهشنامه‌ی علوم انسانی، 58، 145-168.

10- Baker, M. (2015). Case: Its Principles and Its parameters, Cambridge University Press.

11- Chomsky. N. (2000). Minimalist inquiries: the framework. In Martin, R., Michaels, D. & Uriagereka

12- Chomsky, N. (2001). Derivation by Phase. In M. Kenstowicz, Ken Hale: A Life in Language (pp. 1-54). Cambridge, MA: MIT Press.

13- Citko, Barbara. (2014). Phase Theory. Cambridge University Press.

14- Dabir-Moghaddm, M.(2012). Linguistic Typology: An Iranian perspective, Journal of Universal Language, 13, 31-70.

15- Grohmann, K. K. (2009). Explorations of Phase Theory: Interpretation at the Interfaces, New York: Oxford University Press.

16- Holmberg, A., & Odden, D. (2004). Ergativity and role-marking in Hawrami. Paper presented at Syntax of the world’s languages (SWL 1), Leipzig, Germany.

17- Karimi, Y. (2013). Extending Defective Intervention Effects. The Linguistic Review 30(1), 51-75.

18- Kazemi, F. Ranjbar, R. (2019). Affixation in Ardalani Kurdish Based on Distributed Morphology, Theory and Practice in Language Studies, 4, 459-46.

19- Roberts, T. (2000). Clitics and Agreement. [e-mail]-http:/mit.edu/ mitwpl/. Cambridge: MA 02130USA.

20- Syed, S., & Andrew, S. (2017). On the DP/NP status of nominal projections in Bangla: Consequences for the theory phases. Glossa: a journal of general linguistic 2(1), 1-24.

21- Wackernagel, J. (1892). UbereinGesetz der Indo-Germanischen Wortstellung. IndogermanischeForschungen, 1, 333-436.

22- Zwicky, A. (1977). On Clitics. Bloomington: Indiana University Linguistics Club.

23- Zwicky, A., & G. Pullum (1983). Cliticization verses Inflection: English n t. Language, 59, 502-13.

Zwicky, A. (1985). Clitks and particles. Language 61, 283-305.