تعیین راهبردهای توسعه‌ی بخش کشاورزی استان مازندران

اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 4، دوره 34، شماره 4 - شماره پیاپی 50، زمستان 1399، صفحه 421-445  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead.2021.17798.0

نویسندگان

حمید امیرنژاد ¹؛ سیدعلی حسینی یکانی²؛ سید مجتبی مجاوریان²؛ فاطمه کشیری کلایی²؛ مهسا تسلیمی²

¹دانشیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

²دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

به­دلیل ویژگی­های بارز بخش کشاورزی، این بخش را می­توان محرکه­ی اقتصاد در چارچوب اقتصاد مقاومتی دانست. به­منظور تحقق اقتصاد مقاومتی، بایستی ضمن تعیین بخش­های پایه به­منظور سرمایه­گذاری بهینه، چالش­های و پتانسیل­های پیش­روی این بخش نیز شناسایی شوند. با توجه به قابلیت­های تولید محصولات کشاورزی در استان مازندران، در این مطالعه با استفاده از یک نوع تحلیل SWOT مبتنی بر رهیافت AHP که در آن اوزان نسبی بر خلاف مطالعات پیشین، از طریق یک مدل برنامه­ریزی ریاضی محاسبه می­شود، به شناسایی مشکلات و فرصت­های موجود در زیربخش «زراعت و باغداری» به­عنوان مهمترین زیربخش کشاورزی پرداخته شد. برای استخراج مقایسات زوجی عوامل داخلی و خارجی، با کارشناسان و خبرگان زیربخش زراعت و باغداری سازمان و ادارات جهاد کشاورزی استان مازندران مصاحبه شد. در نهایت، با استفاده از رهیافت QSPM، راهبردهایی برای توسعه این زیربخش، اولویت­بندی شد. برای تخمین نتایج نیز نرم­افزارهای Excel و GAMS مورد استفاده قرار گرفت. نتایج SWOT در تحلیل عوامل داخلی و خارجی حاکی از آن بود که برای توسعه­ی زیربخش زراعت و باغداری در استان مازندران، استراتژی­های تهاجمی می­تواند مفید باشد. همچنین، نتایج اولویت­بندی راهبردهای از طریق رهیافت QSPM نیز نشان داد که با توجه به استراتژی­های تهاجمی، در زیربخش زراعت و باغداری، «افزایش تحقیقات به­نژادی تهاجمی»، «ایجاد پایانه‌های صادرات میوه و تره‌بار» و «توسعه­ی صنایع تبدیلی» به­عنوان راهبردهایی در جهت مقاوم­سازی اقتصاد استان می­توانند مدنظر قرار گیرند. با توجه به نتایج این تحقیق، راهکارهایی همچون استفاده از پژوهشگران و دانش­آموختگان کشاورزی، حمایت و توسعه­ی صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات کشاورزی و توسعه­ی بازار و افزایش صادرات محصولات و فرآورده­های کشاورزی، پیشنهاد می­شود.

کلیدواژه‌ها

برنامه‌ریزی ریاضی؛ راهبردهای توسعه؛ زراعت و باغداری؛ مازندران؛ QSPM

مراجع

1. Abdolshah M., Fazli Besheli B., Fazli Besheli S., and Norouzi A. 2017. Strategic planning for agriculture section using SWOT, QSPM and blue ocean- case study: eshraq agro-industry Company. International Journal of Agricultural Management and Development 8(2): 149-162.
2. Abdullahi A., and Karimzadeh M. 2014. Explaining the position of theories of international trade in resistance economics, National Conference on Strategy Analysis of the Supreme Leader's Perspectives on Economics and Management, Islamic Azad University, Babol Branch. (In Persian with English abstract)
3. David Hunger J., and Wheelen T.L. 2010. Essentials of strategic management (5^th Edition), Pearson.
4. Hatef H., Kakhki M., and Sarvari A. 2011. Investigating the relative export advantage of Iran's major horticultural products and predicting the indicators of that time period (1961-2011). Journal of Agricultural Economics and Development (Agricultural Sciences and Industries), 25(2): 227-236. (In Persian with English abstract)
5. Jayachandran S., Sharma S., Kaufman P., and Raman P. 2005. The role of relational information processes and technology use in customer relationship management. Journal of Service Research 13(3): 311-330.    
6. Karim M.H., Safdari Nahad M., and Amjadipour M. 2014. Development of agriculture and resistance economics, oil alternatives. Quarterly Journal of Strategic and Macro Policies 2(6): 103-127. (In Persian with English abstract)
7. Kumar P., and Nain M.S. 2013. Agriculture in India: A SWOT analysis, Journal of Applied Research 3(7):4-6.
8. Li F., and Ying X. 2011. Study on development strategy of DIY farm based on SWOT analysis. Asian Agricultural Research 3(8): 8-10.
9. Malekan M., and Javadieh Z. 2014. The role of the media in institutionalizing the resistance economy. Media Magazine 25(2): 87-100. (In Persian with English abstract)
10. Movahed A., and Kahzadi S. 2010. Analysis of factors affecting tourism development in Kurdistan province using SWOT model, Journal of Urban Research and Planning 1(2): 85-102. (In Persian with English abstract)
11. Mupondo N.C., Kusotera B., Mwembe D., and Maposa S. 2013. Use of multistage optimisation technique in formulation of strategies to reduce customer churn problem facing internet operators in Zimbabwe, Science Journal of Applied Mathematics and Statistics 1(2): 7-24.
12. Noori J., Abbaspour M., and Maghsood Lu Kamali B. 2006. Environmental ssessment of strategic policies of Iranian industrial development using the approach of analysis of SWOT strategic factors, Journal of Environmental Technology 29: 25-38. (In Persian with English abstract)
13. Patha P. 2016, Swot analysis of Punjab agriculture. International Journal of Advanced Research 4(4): 871-875.
14. Sahoo P.P., Sarangi K.K., Sangeetha M., Shasani S., and Saik N.H. 2018. SWOT analysis of agriculture in Kandhamal District of Orissa. India. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences 7(8): 1592-1597.
15. Salem C., and Namazi A. 2007. The role of the agricultural sector in the economic development of Yazd province. Village and Development Quarterly 10(1): 23-39. (In Persian with English abstract)
16. Shafieian Astahbanati M., Homayounfar M., and Fadaei M. 2017. Identifying sustainable development strategies for rice production in Gilan province using SWOT matrix. International Journal of Agricultural and Development Management 7(2): 141-153. (In Persian with English abstract)
17. Srivastava P.K., Kulshreshtha K., Mohanty C.S., Pushpangadan P., and Singh A. 2005. Stakeholder-based SWOT analysis for successful municipal solid waste management in Lucknow. Waste Management 25(5): 531–537.
18. Tabideh Chi A. 2018. Identification of agricultural development strategy in Hamadan province, Master's Thesis, Institute of Higher Education for Civil Engineering and Development, Faculty of Abadani and Rural Development. (In Persian with English abstract)
19. Tirgari Seraji M. 2013. Aid to the agricultural sector in the formation of the resistance economy. Congress of Progressive Pioneers Ferdowsi University of Mashhad, Volume 3. (In Persian with English abstract)
20. Tohidloo Sh., Azami M., and Rushati M. 2016. Investigating the relative advantage of production and employment in the agricultural sector of the country's provinces. Journal of Agricultural Extension and Education Research 10(4): 47-58. (In Persian with English abstract)
21. Wajszczuk K., and Wawrzynowicz J. 2013. A SWOT analysis of software for agriculture in Poland. International in Agribusiness, 10.
22. Wan Y., and Yan S. 2011. SWOT analysis of agricultural product logistics development- A case study of Shaanxi province. Asian Agricultural Research, USA-China Science and Culture Media Corporation 3(12): 1-4.
23. www.amar.org.ir
24. www.jkmaz.ir
25. www.mazandaran.mporg.ir
26. Yu SH., Yang X., and Li G. 2013. SWOT analysis and countermeasures on development of sweet potato industry in Zayn country. Asian Agricultural Research 5(5): 40-43.