بازروایت از طریق ترجمه: مورد پژوهی کتاب اسلام در ایران

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 6، دوره 54، شماره 4، بهمن 1400، صفحه 157-179   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v54i4.63486

نویسندگان

مزدک بلوری^* ؛ کاوه بلوری

گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

مطابق با نظریّۀ روایت بیکر، ابزارهای پیرامتنی مثل مقدّمه، پانویس‌­ها و یادداشت‌‏های مترجم، نقش مهمی در تغییر دادن روایت­‌های متن مبدأ ایفا می­‌کنند. بر این اساس، مقالۀ حاضر با استفاده از نظریّۀ «روایت» و مفهوم «قاب‌­بندی از طریق ابزارهای پیرامتنی»، بر ترجمۀ فارسی کتاب اسلام در ایران متمرکز می­‌شود و مطالب پیرامتنی موجود در بخشی از آن را بررسی می­‌کند تا مشخص شود ترجمه چگونه با استفاده از این ابزار رویدادهای شرح داده شده در متن اصلی را برای خوانندۀ فارسی‌­زبان بازروایت کرده است. برای این منظور، در بخش مورد نظر، متن نویسنده و پیرامتن‌­های ترجمه به‌صورت مقایسه‌­ای تحلیل شد تا روایت‌­های متفاوت هر یک از آنها از موضوع‌­های مناقشه‌­آمیز و نحوۀ بازروایت این موضوع‌­ها در ترجمه معلوم شود. در اینجا الگوهای جدید پیرنگ­‌سازی علّی و درنهایت روایت­‌های جدید ساخته‌شده در ترجمه مشخص شد. نتایج نشان داد که مطالب پیرامتنیِ ترجمه در مواجهه با دیدگاه­‌های نویسنده به چهار شکل عمل کرده بودند: 1) زیر سؤال بردن دیدگاه نویسنده و به چالش کشیدن آن، 2) پذیرفتن حرف نویسنده اما ارائۀ توجیهی متفاوت برای آن، 3) تصحیح اشتباه نویسنده، 4) ارائۀ توضیحات بیشتر. بر این اساس، توضیحات افزوده‌شده به ترجمه، روایت متن مبدأ از برخی رویدادها و شخصیت‌­های تاریخی را مردود می‌­داند و به نظر می‏‌رسد که این رویدادها و شخصیت­‌ها در نسخۀ فارسی از زاویۀ اسلام شیعی بازروایت شده و با روایت عمومی و پذیرفته‌­شدۀ تشیع تطبیق یافته‌‏اند.

کلیدواژه‌ها

روایت؛ قاب‌بندی؛ ابزارهای پیرامتنی؛ بازروایت؛ اسلام در ایران

مراجع

کتاب­نامه

پطروشفسکی، ا. (1354). اسلام در ایران (ک. کشاورز، مترجم). تهران،‌ ایران: پیام.

Abou-Bakr, F. (2014). The folktale as a site of framing Palestinian memory and identity in ‘Speak, Bird, Speak again, Qul Ya Tayr’. (Unpublished doctoral dissertation), University of Manchester, Manchester, England.

Al-Herthani, M. M. (2009). Edward Said in Arabic: Narrativity and paratextual framing. (Unpublished doctoral dissertation), University of Manchester, Manchester, England.

Al-Sharif, S. (2009). Translation in the service of advocacy: Narrating Palestine and Palestinian women in translations by the Middle East Media Research Institute (MEMRI). (Unpublished doctoral dissertation), University of Manchester, Manchester, England.

Baker, M. (2006). Translation and conflict: A narrative account. New York, NY: Routledge.

Baker, M. (2007). Reframing conflict in translation. Social Semiotics, 17(2), 151–169.

Baker, M. (2010). Narratives of terrorism and security: Accurate translations, suspicious frames. Critical Studies on Terrorism, 3(2), 347-364

Baker, M. (2014). Translation as renarration. In J. House (Ed.), Translation: A multidisciplinary approach (pp. 158-177). Basingstoke, England: Palgrave Macmillan.

Baquedano-López, P. (1997). Creating social identities through doctrina narratives. Issues in Applied Linguistics, 8(1), 27-45.

Bruner, J. (1986). Actual minds, possible worlds. London, England: Harvard University Press.

Elliott, S. (2008). Translation and narrative: Transfiguring Jesus. In S. Elliott & R. Boer (Eds.), Ideology, culture, and translation (pp. 39-48). Atlanta, GA: Society of Biblical Literature.

Fisher, W. (1987). Human communication as narrative: Toward a philosophy of reason, value, and action. Columbia, CA: University of South Carolina Press.

Harding, S. A. (2012). How do I apply narrative theory: Socio- narrative theory in translation studies. Target, 24(2), 286- 309.

McDonough Dolmaya, J. (2010). (Re) imagining Canada: Projecting Canada to Canadians through localized websites. Translation Studies, 3(3), 302- 317.

Somers, M. (1992). Narrativity, narrative identity, and social action: Rethinking English working-class formation. Social science history, 16(4), 591-630.