نقشه یابی QTL های کنترل کننده تحمل به خشکی در گندم نان (Triticum aestivum)

پژوهشهای زراعی ایران

دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 14، 1388  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

تحمل به خشکی صفتی کمی بوده و به طور مستقیم قابل اندازه گیری نیست، از این رو برای بررسی تحمل به خشکی باید صفات وابسته به آن بررسی شود. صفات وابسته به تحمل به خشکی نظیر خصوصیات ریشه و کارائی مصرف آب کمی هستند و بررسی فنوتیپی آنها بخصوص در شرایط مزرعه مشکل است. بنابراین گزینش به وسیله نشانگر ابزار مناسبی برای برطرف کرن این مشکل است. در این پژوهش با استفاده از روش تجزیه QTL،کنترل ژنتیکی صفات وابسته به تحمل مورد بررسی قرار گرفت. دویست و بیست لاین هاپلوئید مضاعف حاصل از تلاقی کوکری (والد حساس) و آر.ای.سی۸۷۵ (والد متحمل) برای این منظور استفاده و در مجموع ۳۵ QTL بر روی ۱۱ کروموزوم مختلف برای صفات مورد بررسی شناسائی شدند. از QTL های شناسائی شده ۱۰ QTL،۱۰<۲R داشتند. شصت وسه درصد از QTL های شناسائی شده بر روی ژنوم B قرار داشتند که نشان دهنده اهمیت بالای این ژنوم در تحمل به خشکی است. در این پژوهش سه مکان ژنی بر روی کروموزوم های B۱، A۵ و B۵ شناسائی شدند که ۷/۳۹ درصد از تغییرات مربوط به تعداد ریشه را توجیه نمودند. همچنین سه QTL بر روی کروموزوم های B۱، B۴ و D۶ مسئول کنترل تغییرات ژنتیکی کارائی مصرف آب در جمعیت مورد بررسی بودند و ۳۰% ازتغییرات فنوتیپی این صفت را توجیه کردند. تعداد ریشه و کارائی مصرف آب با هم همبستگی ژنتیکی داشته، به نحوی که ژنوتیپ های داری ریشه بیشتر از کارائی مصرف آب بالاتری برخوردار بودند. عرض برگ مهم ترین صفت مربوط به رشد اولیه گیاه بود و QTL های مرتبط با این صفت بر روی کروموزوم های B۲، D۲، D۳، A۵ و A۶ بودند که ۶/۴۱ درصد تغییرات این صفت را توجیه نمودند. گزینش به وسیله نشانگر برای آلل های مطلوب QTL های شناسائی شده در این آزمایش نظیر Gwm۰۳۰۴b و Barc۰۲۵۶ ابزار مناسبی برای بهبود سازوکار های تحمل به خشکی و در نتیجه بهبود عملکرد در شرایط تنش خشکی خواهد بود.

مراجع