مدلسازی تاثیر تغییر اقلیم بر رفتار گلدهی زعفران (Crocus sativus L.)

پژوهشهای زراعی ایران

دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 14، 1388  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

گلدهی زعفران در طی دو مرحله انجام می شود و درجه حرات عامل اصلی کنترل کننده سرعت نمو در هر دو مرحله است. با توجه به شواهد موجود در مورد افزایش درجه حرارت ناشی از گرمایش جهانی، بنظر می رسد که رفتار گلدهی این گیاه در مناطق مختلف کشت آن در استانهای خراسان تحت تاثیر تغییرات اقلیمی آینده قرار خواهد گرفت. به منظور ارزیابی واکنش زعفران به افزایش دما ابتدا مدلی برای شبیه سازی رفتار گلدهی این گونه تهیه شد و سپس سرعت نمو و طول دوره گلدهی آن در پاسخ به ۵/۰، ۱، ۵/۱ و ۲ درجه سانتیگراد افزایش میانگین دمای روزانه نسبت به شرایط فعلی محاسبه و مورد بررسی قرار گرفت. این مدل سرعت نمو در هر یک از مراحل گلدهی را بر اساس حاصلضرب حداکثر سرعت نمو در درجه حرارت بهینه برای هر مرحله (DRm۱ و DRm۲) و دو تابع درجه حرارت مربوط به این مراحل (ft۱ و ft۲) شبیه سازی می کند و طول هر مرحله نموی نیز از عکس سرعت نمو محاسبه می گردد. مقدار DRm۱ و تابع ft۱ از منابع علمی موجود در مورد گلدهی زعفران و در دمای بهینه ۲۳-۲۵ درجه سانتیگراد برای مرحله اول گلدهی زعفران برآورد گردید. مقدار DRm۲ و ft۲، با برازش تابع ۵ پارامتری بتا به داده های سرعت نمو زعفران و درجه حرارت بدست آمدند. این داده ها از مزارع مختلف تولید زعفران در استانهای خراسان رضوی و جنوبی جمع آوری شدند. با استفاده از این داده ها درجه حرارت های حداقل، بهینه و حداکثر برای مرحله دوم گلدهی به ترتیب ۵/۱۵، ۰/۱۸ و ۵/۲۲ درجه سانتیگراد و حداکثر سرعت نمو در دمای بهینه ۰۲۸۹/۰ ۱- روز برآورد گردید. نتایج شبیه سازی نشان داد که افزایش میانگین دمای روزانه در محدوده ۵/۰ تا ۲ درجه سانتیگراد باعث کاهش سرعت نمو و در نتیجه افزایش طول هر دو مرحله از گلدهی خواهد شد البته تاثیر افزایش دما برای دو مرحله تقریبا مشابه بود. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که طول دوره نمو زعفران به ازای هر ۱ درجه سانتیگراد افزایش میانگین درجه حرارت نسبت به شرایط فعلی حداقل ۳۲ و حداکثر ۳۸ روز افزایش خواهد یافت. بنابراین در صورتی که گرمایش جهانی ناشی از تغییر اقلیم باعث افزایش میانگین درجه حرارت به میزان ۵/۱ تا ۲ درجه سانتیگراد شود، زمان ظهور گل در مناطق تولید زعفران در استانهای خراسان رضوی و جنوبی بسته به شدت گرمایش تا اواخر آذر ماه به تعویق خواهد افتاد.

مراجع