تحلیل بهینگی فرایندهای وقف قرآن

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 5، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 23، پاییز و زمستان 1399، صفحه 127-151  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2021.48510.0

نویسندگان

سیما عوض پور ؛ محمود بی جن خان

دانشگاه تهران

چکیده

در این مقاله فرایندهای واجی در محل وقف در چارچوب رویکرد بهینگی موازی بررسی می­شود. واکه­های کوتاه، فارغ از نقش صرفی و نحوی آن، تکواژ نشاته نکره /n/ و حالت فاعلی /u/ و اضافی /i/ در محل وقف حذف می­شوند. واکه افتاده حالت مفعولی /a/ نیز به دلیل رسایی بالا در برابر حذف، مقاومت می­کند و به مورای خالی شده مجاور، پس از حذف تکواژ نکره، گسترده و کشیده می­شود. نشانه مفعولی تنها در مقوله­های اسمی مؤنث مفرد حذف می­گردد که آن نیز با توجه به رتبه­بندی صحیح محدودیت­هایی که مانع هر گونه پسوند تصریفی پس از تکواژ نشانه تأنیث می­شود، قابل تببین است. در این مقوله­های اسمی علاوه بر حذف تکواژهای نشانه نکره و حالت، نشانه تأنیث /t/ نیز نادهانی و تبدیل به [h] می­شود. طبق یافته­های این پژوهش، رتبه­بندی محدودیت­ها از حضور هجای سبک در محل وقف جلوگیری می­کند و فرایندهای حذف و کشش بمنظور تبدیل هجای سبک به سنگین و یا فوق سنگین صورت می­گیرد.

کلیدواژه‌ها

تکواژ تأنیث؛ تکواژ حالت؛ تکواژ نکره؛ مورا؛ وقف

مراجع

• بی­جن­خان، محمود. (1389). واج­شناسی: نظریه بهینگی. تهران: سمت.
• بی­جن­خان، محمود و عوض­پور، سیما (1399). واج­شناسی وقف در قرآن. جستارهای زبانی (پژوهش­های زبان و ادبیات تطبیقی)، 60(6)، 137-166.
• خطیب، عبداللطیف (1422 ق). معجم القرائات. دمشق: دار سعد الدین.
• مختار عمر، احمد و عبدالعال سالم، مکرم (1408 ق). معجم القرائات القرآنیه. کویت: جامعه الکویت.
• Broselow, E. (1992). Parametric variation in Arabic dialect phonology. In E. Broselow, M. Eid, and J. McCarthy, eds. Perspectives on Arabic Linguistics IV. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins. 7–46.

 

 

• Clements, G. N & J. A. Goldsmith (1984). Autosegmental studies in Bantu tone. Dordrecht Foris.

 

 

• Goerwitz, R. (1993) Tiberian Hebrew Pausal Forms, Dissertation, University of Chicago - available at http://www.goerwitz.com/papers/disertation/.

 

• Goldsmith, J. (1976) Autosegmental phonology. PhD dissertation, N.Y.: MIT University. Garland Publishing Inc.

 

• Hayes, B. (1989a) Compensatory Lengthening in Moraic Phonology, Linguistic Inquiry, 20: 253-306.

 

• Hayes, B. (1989b) The Prosodic Hierarchy in Meter, Paul Kiparsky and Gilbert Youmans (eds.), Rhythm and Meter, Academic Press, Orlando, FL, 201-260.

 

 

 

• Hoberman R.D. (1995) Subtractive Morphology and Morpheme Identity in Arabic Pausal Forms, in Booij G., van Marle J. (eds) Yearbook of Morphology 1995, Yearbook of Morphology, Springer, Dordrecht.

 

• Hoberman R.D. (2007) Pausal Forms, the Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics, (ed), by Kees Versteegh, 3, 564-570, Leiden: Brill.
• Hyman, L. M. (1984). On the Weightlessness of Syllable Onsets, Proceedings of the Tenth Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society, 1-14.

 

 

 

• Kiparsky, P. (2003) Syllables and Moras in Arabic, Fery and R. van de Vijver, (eds). The Syllable in Optimality Theory, Cambridge: Cambridge University Press, 147–182.

 

• McCarthy, J. J. (2008) Doing Optimality Theory, Malden, MA, and Oxford, UK: Blackwell.

 

• McCarthy, J. J. (2011) Pausal Phonology and Morpheme Realization, Prosody Matters: Essays in Honor of Lisa Selkirk, 57, 341–373.

 

• McCarthy, J. J. (2018), How to Delet, perspectives on Arabic Linguistics xxx. Papers from the annual symposia on Arabic Linguistics, Stony Brook, New York, 2016 and Norman, Oklahoma, 2017, 7, 7–32.

 

 

• McCarthy, J. and A. S. Prince. (1998). Prosodic morphology. Andrew Spencer and Arnold M. Zwicky (eds.), The Handbook of Morphology. Oxford: Blackwell.
• McCarthy, J.J. & A.S. Prince. (1999).Faithfulness and Identity in Prosodic Morphology.René Kager, Harry van der Hulst and Wim Zonneveld (eds.), The Prosody-Morphology Interface. 218-309. Cambridge: Cambridge University Press.
• Nilson, K. (1985) the Art of Reciting the Quran, Austin: University of Texas Press (Repre. Cairo: American University in Cairo Press, 2001).
• Prince, A. & P. Smolensky (1993/2004) , Malden, MA, and Oxford, UK: Blackwell. [Revision of 1993 technical report, Rutgers University Center for Cognitive Science. Available on Rutgers Optimality Archive, ROA-537.].
• Shigeko, Sh. (1996). the Roles of the Syllable and the Mora in Japenese: Adaptation of English Words.Cahiers de linguistique- Asie Orientale. 25(1). 87-112.
• Selkirk, E. (1995). The prosodic structure of function words. In University of Massachusetts Occasional Papers 18: Papers in Optimality Theory, GLSA, University of Massachusetts, Amherst.
•  
•  

 

• Watson, J.E. (2007) Syllabification Patterns in Arabic dialects: long segments and Mora Sharing, Phonology, 24, 335-356.