پاسخ مراحل فنولوژیک لاین‌های امیدبخش کینوا به دما و فتوپریود

پژوهشهای زراعی ایران

دوره 19، شماره 3 - شماره پیاپی 63، مهر 1400، صفحه 261-273   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2021.69051.1032

نویسندگان

شهاب اقبالی شاه آباد¹؛ محسن جهان^{* 2}؛ مهدی نصیری محلاتی²؛ معصومه صالحی³

¹دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

²گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

³مرکز ملی تحقیقات شوری، یزد

چکیده

از عوامل مهم در سازگاری گیاهان به شرایط محیطی جدید، تطابق مناسب مراحل نموی و امکان پیش‌بینی آن است. کینوا (Chenopodium quinoa, Willd) از خانواده تاج خروسیان، گیاهی شبه‌غله‌ای یک‌ساله، با قابلیت‌های بالا برای کشت در اغلب مناطق جهان به‌ویژه مناطق خشک و نیمه‌خشک است. افزایش تنوع در گونه‌های گیاهی مورد کشت و کار می‌تواند راهکاری حیاتی در مقابله با تغییرات اقلیمی و ایجاد ظرفیت مناسب تولید، به لحاظ کمی و کیفی در سبد غذایی باشد. این تحقیق در 10 آزمایش جداگانه، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در شهر یزد انجام شد. تیمار آزمایشی شامل 5 لاین امیدبخش و شاهد بود. 10 تاریخ‌های کاشت شامل: 9 فروردین، 9 اردیبهشت، 7 خرداد، 7 تیر، 4 مرداد، 1 شهریور، 14 شهریور، 29 شهریور، 9 بهمن و 10 اسفند بود. هر سه روز، مراحل فنولوژیک هر لاین شامل فاصله زمانی کاشت تا هر مرحله از نمو شامل سبز شدن، چهار برگی، ظهور جوانه گل، تشکیل پانیکول، گرده‌افشانی، خمیری دانه، سفت شدن دانه و تغییر رنگ ثبت شد. نتایج نشان داد که میانگین دماهای مرحله گلدهی تا تشکیل بذر در 5 لاین بین 25 تا 30 درجه سانتی‌گراد و در لاین 6 بین 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد بود. میانگین طول روزهای مرحله گلدهی تا تشکیل بذر لاین ها بین 12 تا 5/12 ساعت بود. رابطه بین دما و طول روز از لحاظ تأثیر بر مقدار درجه روز رشد گلدهی عکس یکدیگر بود، به‌طوری که با کاهش طول روز و افزایش دما، مقدار درجه روز رشد گلدهی افزایش یافت. به‌طور کلی، نتایج این پژوهش، روز کوتاهی کینوا را تأیید کرد و نشان داد که این گیاه از مرحله گلدهی تا رسیدگی دانه، تحت تاثیر طول روز قرار می گیرد. همچنین، نتایج نشان داد که لاین 6، برای کشت در مناطق سردسیر مناسب‌تر از سایر لاین‌ها است.

کلیدواژه‌ها

تاریخ کاشت؛ درجه روز رشد؛ زمان حرارتی؛ زودرس؛ طول روز

مراجع

1. Adolf, V. I., Jacobsen, S. E., and Shabala, S. 2013. Salt tolerance mechanisms in quinoa (Chenopodium quinoa ). Environmental and Experimental Botany 92: 43-54.
2. Bertero, H. D. 2003. Response of developmental processes to temperature and photoperiod in Quinoa (Chenopodium quinoa). Food Reviews International 19: 87-97.
3. Bunce, J. A. 2018. Thermal acclimation of the temperature dependence of the VCmax of Rubisco in quinoa. Photosynthetica 56: 1-6.
4. Christiansen, J. L., Jacobsen S. E., and Jørgensen, S. T. 2010. Photoperiodic effect on flowering and seed development in quinoa (Chenopodium quinoa). Acta Agriculturae Scandinavica 60: 539-544.
5. 2011. Quinoa; an ancient crop to contribute to world food security. 63p.
6. Garcia, M., Condori, B., and Castillo, C. D. 2015. Agroecological and agronomic cultural practices of quinoa in South America. Quinoa: Improvement and Sustainable Production: 25-46.
7. García-Parra, M. A., Roa-Acosta, D. F., Stechauner-Rohringer, R., García-Molano, F., Bazile, D., and Plazas-Leguizamón, N. 2020. Effect of temperature on the growth and development of quinoa plants (Chenopodium quinoa): A review on a global scale. Sylwan 164 (5): 411-433.
8. Gonzalez, J. A., Rosa, M., Parrado, M. F., Hilal, M., and Prado, F. E. 2009. Morphological and physiological responses of two varieties of a highland species (Chenopodium quinoa) growing under near-ambient and strongly reduced solar UV-B in a lowland location. Journal of Photochemistry and Photobiology B. 96: 144-151.
9. Hirich, A., Choukr‐Allah, R., and Jacobsen, S. E. 2014. Quinoa in Morocco–Effect of sowing dates on development and yield. Journal of Agronomy and Crop Science 200: 371-377.
10. Jacobsen, S., and Bach, A. 1998. The influence of temperature on seed germination rate in quinoa (Chenopodium quinoa ). Seed Science and Technology 26: 515-523.
11. Jacobsen, S. 2017. The scope for adaptation of quinoa in Northern Latitudes of Europe. Journal of Agronomy and Crop Science 203: 603-613.
12. Karina, B. R., Stefania, B., Rómulo, O., Ian, S. A. R., Fabiana, A., Enrique, A. M. M., Amadou, C., Alipio, C. M., Milton, P., Andrés, Z. S., Didier, B., Sven, E. J., and Marco, A. M. M. 2014. Quinoa biodiversity and sustainability for food security under climate change. A review. Agronomy for Sustainable Development 34: 349-359.
13. Keisling, T. C. 1982. Calculation of the length of day. Agronomy Journal 74: 758-759
14. Lavini, A., Pulvento, C., d'Andria, R., Riccardi, M., Choukr-Allah, R., Belhabib, O., İncekaya, Ç., Metin Sezen, S., Qadir, M., and Jacobsen, S.E. 2014. Quinoa's potential in the Mediterranean region. Journal of Agronomy and Crop Science 200: 344-360.
15. Nanduri, K. R., Hirich, A., Salehi, M., Saadat, S., and Jacobsen, S. E. 2019. Quinoa: A New Crop for Harsh Environments. Food and Bioprocess Technology. 301-333. Springer Nature Switzerland AG 2019 301 B. Gul et al. (eds.), Sabkha Ecosystems, Tasks for Vegetation Science VI, https://doi.org/10.1007/978-3-030-04417-6_19.
16. Präger, A., Boote, K. J., Munz, S., and Hönninger, S. G. 2019. Simulating growth and development processes of Quinoa (Chenopodium quinoa ): adaptation and evaluation of the CSM-CROPGRO model. Agronomy 2019, 9, 832. doi:10.3390/agronomy9120832. www.mdpi.com/journal/agronomy.
17. Salehi, M., Soltani, V., and Dehghany, F. 2019. The effect of planting date on phenological stages and yield of quinoa seeds in saline conditions. Environmental Stresses in Crop Sciences 12: 923-932.
18. Soltani, A. 2009. Mathematical modeling in field crops. Press by Jahad Daneshgahi of Mashhad.
19. Yang, A., Akhtar, S. S., Amjad, M., Iqbal, S., and Jacobsen, S. E. 2016. Growth and physiological responses of quinoa to drought and temperature stress. Journal of Agronomy and Crop Science 202: 445-453.