بررسی ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک در ترجمۀ خدایان تشنه‌اند با رویکردِ تحلیل گفتمان انتقادی

پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

مقاله 6، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 6، شهریور 1400  

نوع مقاله: پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/rltf.2022.75928.1041

نویسندگان

فاطمه میرزا ابراهیم تهرانی ¹؛ رؤیا خلاصی ²

¹دانشگاه علامه طباطبائی

²دانشجوی کارشناسی ارشد مترجمی زبان فرانسه، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجه، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک که ترکیبی از ساخت‌های زبانی و ایدئولوژی است از مفاهیم اصلی تحلیل گفتمان انتقادی محسوب می‌شوند. در این مقاله می‌کوشیم با روش تحلیلی-توصیفی ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک را در ترجمۀ کتاب خدایان تشنه‌اند مشخص کنیم. از مدل سه‌وجهی دکتر فرزانه فرحزاد برای نقد و بررسی ترجمۀ کاظم عمادی استفاده کردیم زیرا این مدل به‌طور خاص به تحلیل گفتمان انتقادی در مطالعۀ متون ترجمه‌ای می‌پردازد. در این مدل انتخاب‌های ترجمه‌ای در متن، پاره‌متن و نشانه‌های غیرکلامی از دیدگاه بینامتنیت و ایدئولوژی بررسی می‌شوند.

از میان راهبردهای ترجمه‌ای ایدئولوژیک مورد بررسی در این پژوهش، رقیق‌سازی و حسن‌تعبیر، تشدید و تحریف بیشترین درصد فراوانی کل (در حدود دو-سومِ کل انتخاب‌های ایدئولوژیک مترجم) را به‌خود اختصاص دادند. در وهلۀ بعد، تحریف، تضعیف، راهبردهای مرکب، تعمیم، جزءواژگی، و تخصیص درصد فراوانی کل کمتری نسبت به سه راهبرد قبلی دارند (تقریباً یک-سومِ کل انتخاب‌های ایدئولوژیک مترجم). در این بررسی مشخص شد که انتخاب‌های ایدئولوژیک با انتخاب‌های شخصی و سلیقۀ مترجم تفاوت دارند، هرچند گاهی تشخیص آن‌ها از هم دشوار است. گذشته از این، اکثر ساختارهای زبانی ایدئولوژیک به‌کاررفته در ترجمۀ فارسی خدایان تشنه‌اند دلایل فرهنگی، مذهبی و اخلاقی داشته و مواردی که بار سیاسی مثبت به نفع حاکمیت وقت داشته باشد، کمتر به‌چشم می‌خورد.

کلیدواژه‌ها

آناتول فرانس؛ تحلیل گفتمان انتقادی؛ راهبردهای ترجمه؛ ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک؛ فرهنگ؛ مدل سه‌وجهی نقد ترجمه

سایر فایل های مرتبط با مقاله

06.pdf

مراجع