اصلاح الگوی کاشت فضای سبز مبتنی بر اصول منظرپردازی کم‌آب با هدف کاهش مصرف آب در کلان شهرها

فصلنامه آب و توسعه پایدار

مقاله 9، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 24، شهریور 1401، صفحه 79-86   

نوع مقاله: فنی و ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v9i2.2112.1104

نویسندگان

لیلا جهانگیری^{* 1}؛ محمدرضا مهربانی گلزار²؛ محمد مهدی ضرابی³

¹دانش‌آموخته کارشناس‌ارشد معماری منظر، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

²استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

³دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

چکیده

پدیده کم‌آبی به‌عنوان یکی از بزرگترین مشکلات زندگی بشر ازچندین دهه گذشته است. بنابراین برنامه‌ریزی و مدیریت مصرف آب برای به حداقل رساندن مسئله خشکسالی، امری ضروری است. طراحی فضاهای سبز شهری بدون توجه به مسائل، ضوابط، معیارها و الگوهای مناسب جهت همخوانی با اقلیم هر منطقه میسر نیست. یکی از اولین دیدگاه‌هایی که با رسمیت دادن اصول و مبانی به وجود آمد، منظرپردازی کم‌آب است. منظرپردازی کم‌آب به عنوان رویکردی قدیمی با نامی نوین، در دهه‌های اخیر جهت بازیابی مولفه‌های محیطی مناظر شهری در مواجهه با کاهش مصرف آب و خشکسالی مورد توجه متخصصین به ویژه معماران منظر قرار گرفته‌است. در این راستا این پژوهش در پی دستیابی به راهکارها و راهبردهای منظرپردازی کم‌آب و میزان موثر بودن آن بر کاهش مصرف آب با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی و با مرور فشرده ادبیات نظری شاخص‌های منظرپردازی کم‌آب بوده‌است. در این پژوهش با بررسی سه پروژه موفق جهانی و استخراج راهکارها و اقدامات مورد استفاده، چندین اقدام پاسخگو در راستای کاهش مصرف آب ارائه شده‌است. آنچه از نتایج پروژه به دست آمده، این‌است که منظرپردازی کم‌آب می‌تواند به عنوان یک راهکار مناسب برای جایگزینی مناظر پرمصرف آب باشد.

کلیدواژه‌ها

منظرپردازی کم‌آب؛ کاهش مصرف آب؛ خشکسالی؛ فضاهای سبز‌شهری؛ برنامه‌ریزی

مراجع

امیری، ف. 1389. بررسی اثرات خاک‌پوش چوب‌های نارون و زبان گنجشک بر تعدادی از شاخص‌های رشد گیاهان آهار و شاهپسند و خصوصیات خاک. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه صنعتی اصفهان. اصفهان.
بهرامی، ف. و همتی، م. 1399. منظر تاب‌آور: مفهومی غیرمنظری، بررسی و ارزیابی تعریف موجود در حوزه تاب‌آوری منظر، مرور فشرده ادبیات نظری. نشریه علمی منظر، 12(50): 40-49.
حکمتی، ج. 1389. مهندسی فضای سبز: طراحی پارک‌ها و ویلاها. انتشارات سپهر. چاپ اول. تهران. ایران.
حیدری اصل، ع. و معروفی، ع.ر. 1395. ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻀﺎی ﺳﺒﺰ ﺷﻬﺮی در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻢ‌آب ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﺪه ﺧﺸﮏ منظری (Xeriscape). فصلنامه علمی تخصصی معاونت مهندسی ناجا،  9(30): 44-65.
خویلو، ر. 1389. باغبانی در مناطق کم‌آب به زبان ساده، انتشارات علم کشاورزی ایران. چاپ اول. تهران. ایران.
رمضانی، ن. و حبیبی، ا. 1400. نسبت عمل زیبایی اکولوژیکی و طراحی حساس به آب در منظر. نشریه علمی منظر، 13(55): 42-53.
صرامی، ج. 1391. طراحی محیط و منظر مناطق خشک بر مبنای رویکرد زریسکپینگ (منظرسازی کم نیاز به آب) و بومی‌سازی بر اساس شرایط طبیعی و فرهنگی کشور. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه تهران. تهران.   
قیاسی، م.، شیبانی، م.، حبیبی، ا. و گلی، ع. 1398. خشکی و منظر ارزیابی شاخص‌های منظرین در بستر‌های خشک. نشریه علمی منظر، 11(49): 14-25.
کافی، م.1393. منظره‌پردازی خشک، بازخوانی یک سنت در هنر باغسازی ایران. نشریه علمی منظر، 6(26): 12-17.
ناصری، ح.ر. 1395. بهینه‌سازی مصرف آب در فضاهای سبز شهری با رهیافت منظرسازی کم‌نیاز به آب (Xeriscape). مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، شهرداری تهران. 
A.AlHalim D.W. 2020. Xeriscape as an Approach to Save Water in Landacape Projects. JES. Journal of Engineering Sciences, 48(2): 287–301.
Cinar H.S. and Guzel M. 2020. Investigation on Rational USA of Water in a Palace Garden: A Case of Dolmabahace Palace (Mabeyn Garden). Fresenius Environmental Bulletin, 29(8): 6469-6478.
CU environmental Center. 2009. Blueprint For a Green Campus. Colorado University. USA.
Brouwer C., Prins K., Kay M. and Heibloem M. 2001. Irrigation Water Management Training manual no 5: Irrigation Methods. FAO Land and Water Development Division.
Knopf J. 1991. The Xeriscape Flower Gardener: A Waterwise Guide for the Rocky Mountain Region, Johnson Books. London.
Sovocool K.A. 2005. Xeriscape Conversion Study, Final Report. Southern Nevad Water Authority. USA. Retrieved from www.SNWA.com.
Wade GL., Midcap JT., Coder KD., Landry GW., Tyson AW. and Weatherly Jr N.2010. Xeriscape. a guide to develope a water-wise landscape. Bulletin, 1073, University of Georgia. USA.
Welsh D.f. 2006. Xeriscape North Carolina, National Zeriscape Council, Inc. https://files.nc.gov. 
Medina J.G. and Gumper J. 2004. YARDX (Yeild and Reliability Demonstrated in Xeriscap). Final report. Metro Water Conservation. Incorporated (MWCI). 
Welsh D.F., Welch W.C. and Duble, R.L. 2007. Xeriscape, Landscape Water Conservation. Available electronically from https  / /hdl .handle .net /1969 .1 /87749. 
Wright Water Engineers, Inc. 2008. Green Industry Best Management Practices for the Conservation and Protection of Water Resources in Colorado – Moving Towards Sustainability. Denver: GreenCO.
Rayno V. 2014. The Water Efficient Landscape – a first guide for designing water-wise gardens in the piedmont region of North Carolina. Swedish University of Agricultural Sciences.
Baker A.E. 2004. Effects of residential xeriscape conversions on property values: A baseline case study. UNLV Theses, Dissertations, Professional Papers, and Capstones. 191.
Kelly J., Haque M., Shuping D. and Zahner j. 1991. Xeriscape: landscape water conservation in the southeast.Clemson university, 37p.
Ingels J.E. 2004. Landscapeing: prinples and practices (6th ed). USA: Thomson Delmar Learning.
Christensen, A. J. 2005. Dictionary Of Landscape Architecture And Construction. United States of America, Publisher, ‎McGraw Hill; 1st edition.
Todd Whitman c. 2002. Water-Efficient Landscaping: Preventing Pollution & Using Resources Wisely. United States Environmental Protection Agency (4204M). Washington, DC.
Kishore. B. and Anitha K. 2021. Xeriscaping (Low Water USA Landscaping). Agriallis, Science for Agriculture and Allied Sector, 3(7): 37-42. Article Id: AL202175.