بررسی تنوع لاین‌های اصلاحی خیار از طریق تجزیه به عامل‌ها و تجزیه خوشه‌ای

علوم باغبانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 خرداد 1402   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2023.79997.1214

نویسندگان

علی میرحسینی¹؛ معظم حسن پور اصیل^{* 1}؛ جمالعلی الفتی¹؛ محمدباقر فرهنگی²

¹گروه علوم باغبانی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

²گروه علوم خاک، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

یکی از کلیدی‌ترین نکات در برنامه‌های به‌نژادی استفاده از تنوع ژنتیکی موجود در یک گونه معین است. به‌منظور مطالعه تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی برخی از لاین‌های گیاه خیار، تعداد 27 لاین از این گیاه برای 21 صفت مورفولوژیکی با استفاده از روش تجزیه به عامل‌ها و تجزیه خوشه‌ای ارزیابی شدند. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی، در سه ردیف جداگانه و با سه تکرار در دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین ژنوتیپ‌های خیار از نظر تمامی صفات مورد مطالعه وجود داشت. نتایج مقایسه میانگین نیز نشان داد که بعضی از لاین‌ها از لحاظ عملکرد و سایر صفات مهم نسبت به سایر لاین‌ها برتری داشتند. تمام صفات بررسی شده به جز صفات طول 15 میانگره ابتدایی (87%)، طول و عرض پار پهنک انتهایی (63% و %61)، سطح برگ (73%) و وزن تک میوه (26%) از وراثت‌پذیری عمومی بالایی (90%) برخوردار بودند. تجزیه خوشه‌ای بر مبنای میانگین داده‌ها، لاین‌های مورد مطالعه را در چهار گروه قرار داد. نتایج تجزیه به عامل‌ها، 8 عامل را معرفی نمود که حدود 88 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند، که سهم هر کدام از عامل‌ها به ترتیب 52/23، 63/12، 81/11، 95/9، 6/8، 34/7، 27/6 و 21/4 درصد بود. به طورکلی، نتایج نشان داد که لاین‌های L57 و L54 در صفت‌های وزن کل میوه و تعداد میوه می‌توانند از جمله لاین‌ های امیدبخش مناسب کاشت در شرایط گلخانه‌ای معرفی شوند. اطلاعات به دست آمده از این مطالعه می‌تواند برای معرفی رقم و یا تولید هیبرید در برنامه‌های به‌نژادی بعدی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

پارتنوکارپی؛ شاخص کلروفیل؛ واریانس ژنتیکی؛ وراثت‌پذیری عمومی؛ هتروزیس

مراجع