تحلیل عوامل مؤثر بر عملکرد زعفران

علوم باغبانی

مقاله 15، دوره 37، شماره 4 - شماره پیاپی 60، اسفند 1402، صفحه 1101-1114   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2023.79362.1245

نویسنده

محبوبه ناصری^*

گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران

چکیده

این تحقیق به‌منظور بررسی عملکرد زعفران و عوامل مؤثر بر آن مانند سن مزرعه، روش آبیاری، منبع آبیاری، سطح کشت، سطح تحصیلات و سن کشاورز در بخش کدکن تربت حیدریه در سال1400 انجام شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه و مصاحبه چهره به چهره با تولیدکنندگان زعفران استفاده شد. در همین راستا از 447 نفر (در سطح 302 هکتار) از زعفران­کاران پرسشنامه انجام شد. عملکرد زعفران 8/3 کیلوگرم کلاله خشک در هکتار بود که نسبت به سال­های گذشته کاهش داشت (کاهش 26 و 56 درصدی نسبت به سال­های 1399 و 1398). براساس نتایج بیشترین عملکرد زعفران در مزارع چهار ساله (17/4 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. براساس مطالعه حاضر مزارعی که از آب رودخانه آبیاری شده بودند از کمترین عملکرد (76/2 کیلوگرم در هکتار) برخوردار بودند. براساس تجزیه داده­های تحقیق تفاوت چندانی بین عملکرد کلاله زعفران در آبیاری تحت فشار (07/4 کیلوگرم در هکتار) و آبیاری غرقابی (03/4 کیلوگرم در هکتار) مزارع مورد تحقیق وجود نداشت. عملکرد در مزارع زعفران با سن کشاورز رابطه عکس داشت، به‌طوری‌که با افزایش سن، مزارعی که تحت پوشش سن کشاورزان با سن بیشتر بود عملکرد کاهش پیدا کرد و مزارعی که تحت پوشش مدیریتی افراد جوان­تر بود، عملکرد بیشتر بود. براساس نتایج مزارع زعفرانی که با مدیریت کشاورزان بدون سواد کشت شدند دارای کمترین عملکرد (8/2 کیلوگرم در هکتار) و دارای تحصیلات دانشگاهی بیشترین عملکرد کلاله زعفران (1/5 کیلوگرم در هکتار) را داشتند. نتایج حاصل از داده­های سطح کشت نشان داد با افزایش سطح زیرکشت زعفران عملکرد آن کاهش یافته است (ضریب رگرسیون با مدل درجه اول 26 و درجه دوم 38 درصد بود). بر همین اساس کشت این گیاه برای خرده مالکین نسبت به عمده مالکین توصیه می­شود.  

کلیدواژه‌ها

آبیاری؛ سطح کاشت؛ سن مزرعه؛ عملکرد زعفران

مراجع

1. Alizadeh Salteh, S., & Amani, M. (2022). Evaluation of climate effect on saffron's metabolites (Crocin, Picrocrocin and Safranal) in Bonab region of Marand. Journal Of Horticultural Science, 35(4), 579-590. https://doi.org/10.22067/jhs.2021.61978.0
2. Badri, A., Nadeau S., & Gbodossou, A. (2012). A mining project is a field of risks: A systematic and preliminary portrait of mining risks. International Journal of Safety and Security Engineering, 2(2), 145-166. https://doi.org/10.2495/SAFE-V2-N2-145-166
3. Bigelow, M., & Mobarki, Z. (2008). Assessment of land suitability for cultivation of saffron in Qazvin province on the basis of multiple criteria decision-making methods. Research in Geography, 66, 101-119.
4. Dourandish, A., Ramezani, M.R., & Aminizadeh, M. (2020). Study of farmers’ attitude towards sustainable agriculture and its impact on the total factor productivity (Case study: Saffron farms in Gonabad county). Saffron Agronomy & Technology, 8(1), 99-177. (In Persian). https://doi.org/10.22048/jsat.2019.169646.1335
5. Ebrahimpour, E. (2006). An explanation of relations between size of agricultural operating units and agricultural intensification index in Iran with an emphasis on rural community. Journal of Village and Development, 9(1), 21-49. (In Persian)
6. Hoseyni, M., Molafilaby, A., & Nassiri Mahalati, M. (2008). Spatial and temporal patterns in Saffron (Crocus sativus ) yield of Khorasan province and their relationship with long term weather variation. Iranian Journal of Field Crops Research, 6(1), 79-88. (In Persian). https://doi.org/10.22067/gsc.v6i1.1178
7. Kafi, M. (2002). Saffron, production and processing. Zaban va Adab Publications. 276 pp. (In Persian)
8. Karimiferezgh, M., Khazaei, H.R., Kafi, M., & Nezami, A. (2018). Comparison of the effect of irrigation levels and methods on leaf area and replacement corm production of saffron (Crocus sativus). Saffron Agronomy and Technology, 6(3), 279-290. https://doi.org/10.22048/jsat.2018.46986.1137
9. Koocheki, A., & Seyyedi, S. (2015). Phonological stages and formation of replacement corms of saffron (Crocus sativus) during growing period. Journal of Saffron Research, 3(2), 134-154. (In Persian). https://doi.org/10.22048/jsat.2016.38669
10. Koocheki, A., Karbasi, A., & Seyyedi, M. (2017). 'Some reasons for saffron yield loss over the last 30 years period (Review Article)'. Saffron Agronomy and Technology, 5(2), 107-122. (In Persian). https://doi.org/10.22048/jsat.2016.38669
11. Kouzegaran, S. (2018). Modeling of the saffron yield based on meteorological extreme events (Case study: Birjand). Journal of Saffron Research, 5(2), 217-229. (In Persian). https://doi.org/10.22077/jsr.2017.411.1017
12. Mohammadi, H., Ranjbar, F., & Soltani, M. (2012). Climatic potentials assessment for saffron cultivation. Geography and Environmental Planning, 22(3), 143-154. (In Persian). https://doi.org/20.1001.1.20085362.1390.22.3.9.4
13. Mohtashami, T., & Zandi Daregharibi, B.(2018). Factors affecting excessive nitrogen fertilizer use in saffron cultivation: (Case study: Torbat Heydarieh county). Journal of Saffron Research, 6(1), 127-140. (In Persian). https://doi.org/10.22077/jsr.2018.921.1040.
14. Motiai Langrodi, H. (2011). Economic geography of Iran. Mashhad University Jihad Publications, 220 p.
15. Naseri, M., & Abbasian, A. (2022). Investigating the relationship between cultivation area and saffron yield in Torbat-e Heydariyeh Kadkan Town. Journal of Horticultural Science, 35(4), 549-560. https://doi.org/10.22067/jhs.2021.61942.0
16. Rahimi Daghi, S., Mahmoodi, S., Reza Beakhshi, M., & Sayyari, M.H. (2015). 'The effects of farm age and region type on stigma yield and soil chemical properties of saffron farms in Birjand county'. Journal of Saffron Research, 3(1), 1-17. (In Persian). https://doi.org/22077/jsr.2015.309
17. Seyyedi, S.M., & Rezvani Moghaddam, P. (2020). Proposed program for standardization of saffron corms: obstacles and solutions. Saffron Agronomy & Technology, 7(4), 457-479. (In Persian). https://doi.org/10.22048/jsat.2018.119700.1287
18. Statistics of the Ministry of Jihad Agriculture. 2018.
19. Temperini, O., Rea, R., Temperini, A., Colla, G., & Rouphael, Y. (2009). Evaluation of saffron (Crocus sativus) production in Italy: Effects of the age of saffron fields and plant density. Food, Agriculture and Environment, 7(1),19-23. (In Persian).
20. The World Bank Annual Report for. 2003.