بررسی دماهای مختلف آزمایشگاهی بر روی جوانه‌زنی دانه‌گرده و سرعت رشد لوله گرده در برخی ارقام خرما

علوم باغبانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1402   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2023.81785.1253

نویسندگان

توکل راسته^{* 1}؛ جواد عرفانی مقدم²؛ سید سمیح مرعشی³

¹معلم

²دانشگاهاستادیار گروه علوم باغبانی دانشگاه ایلام

³هیات علمی موسسه تحقیقاتی خرما و میوه های گرمسیری کشور

چکیده

نخل خرما (Phoenix dactylifera L.) متعلق به خانواده Arecaceae گیاهی دوپایه است و تولید تجاری محصول آن نیازمند به گرده‌افشانی مصنوعی می‌باشد. دما یکی از عوامل محیطی تاثیر گذار بر گرده‌افشانی، لقاح و تشکیل میوه در نخل خرما است. در این مطالعه اثر دما بر جوانه‌زنی و رشد لوله گرده خرما در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل پنج رقم نر غنامی‌سرخ، غنامی‌سبز، سبزپرک، نرپاکوتاه و خارجی به همراه 9 سطح دمایی 15، 18، 21، 24، 27، 30، 33، 36 و 39 درجه سانتیگراد بودند. نتایج نشان داد تفاوت معنی‌داری در بین ارقام، دمای مورد بررسی و اثرات متقابل بین آنها در سطح 1% وجود دارد. در بین دماهای مورد بررسی، بیش‌ترین جوانه‌زنی دانه گرده در همه ارقام در دمای 30 درجه سانتیگراد اتفاق افتاد و بعد از آن به ترتیب مربوط به دمای 33 و 27 درجه سانتیگراد بوده است و کمترین درصد جوانه‌زنی مربوط به دمای 15 درجه سانتیگراد بوده است. در بین ارقام مورد مطالعه، رقم غنامی سرخ دارای بیشترین درصد جوانه‌زنی دانه گرده (45/92%) و بعد از آن ارقام نرپاکوتاه (33/87%) و سبزپرک (82/84%) در رتبه های بعدی قرار گرفتند و کمترین مقدار جوانه‌زنی دانه گرده مربوط به رقم خارجی بوده است. درصد جوانه‌زنی دانه گرده در رقم غنامی سرخ در دامنه وسیع دمایی از 21 تا 39 درجه سانتیگراد به طور متوسط بالای 59% بوده است. نتایج کلی نشان داد ارقام غنامی‌سرخ، سبزپرک و نر‌پاکوتاه در گستره دمایی وسیعی قابلیت جوانه زنی مطلوبی را دارند و برای اقلیم‌های دارای نوسانات دمایی در زمان باز شدن گل‌های ماده نخل خرما قابل توصیه می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

جوانه‌زنی؛ خرما؛ دانه گرده؛ رقم؛ غنامی سرخ

مراجع