شناسایی چالش‌های حقوقی کسب‌وکارها در متاورس به روش دلفی

پژوهش نامه مدیریت تحول

مقاله 6، دوره 15، پاییز و زمستان 1402 - شماره پیاپی 30، اسفند 1402، صفحه 189-215   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/tmj.2023.85022.1499

نویسندگان

محسن لعل علیزاده^{* 1}؛ زهرا محمدزاده²

¹استادیار گروه حقوق، دانشگاه پیام نور

²استادیار گروه مدیریت، موسسه آموزش عالی بینالود

چکیده

متاورس، فضایی مجازی است که در آن کاربران می‌توانند با دارایی‌های دیجیتال به تعامل و معامله بپردازند؛ اما چشم‌انداز قانونی کسب‌وکارها در متاورس هنوز در حال تکامل و توسعه است و هرروز ابعاد جدیدی به آن افزوده می‌شود. متاورس کسب‌وکارها را هم ازنظر محتوا و هم ازنظر فرایندهای اجرای فعالیت‌ها به شیوه بنیادین تحت تأثیر قرار خواهد داد. لذا شناسایی چالش‌های حقوقی کسب‌وکارها در این فضای رو به رشد امری ضروری است. هدف این پژوهش بررسی چالش‌های قانونی مرتبط با متاورس در فضای کسب‌وکار و شناسایی و ارائه برخی راه‌حل‌های بالقوه برای پرداختن به آن­هاست. روش تحقیق، تحلیلی و پیمایشی بوده و جامعه آماری صاحب‌نظران حقوق تجارت هستند که با فضای متاورس آشنایی دارند. با استفاده از روش دلفی، پس از سه مرحله رفت‌وبرگشت نظرات در قالب پرسشنامه، با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند، نظرات 15 نفر از صاحب‌نظران در نرم‌افزار اس پی اس اس مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که چالش‌های اصلی شناسایی شده در حوزه حقوق کسب‌وکارها در متاورس به ترتیب اهمیت شامل حقوق مالکیت معنوی، حریم خصوصی، صلاحیت قضایی، جرائم سایبری، شرایط خدمات و هویت مجازی است. در بخش پیشنهاد‌ها، بر نیاز به رویکردهای بین‌رشته‌ای برای درک چالش‌های حقوقی متاورس و اهمیت ایجاد قوانین، مقررات و سیاست‌های خاص که منافع رقابتی ذینفعان مختلف را متعادل می‌کند، تأکید شده است.

کلیدواژه‌ها

متاورس؛ مالکیت معنوی؛ حریم خصوصی؛ صلاحیت حقوقی و قضایی؛ حقوق تجارت

مراجع

Akefi Ghaziani, M.; Milani, S. M., & Akefi Ghaziani, V. (2022). Metaverse and legal challenges ‏in property law. Modern Technologies Law, 3(6), 143-153. (in Persian)

Almarzouqi, A.; Aburayya, A.; & Salloum, S. (2022). Prediction of user’s Intention to use Metaverse system in medical education: a hybrid SEM-ML learning approach, IEEE Access, 10, 43421- 43434.  

Bazargan, A.; Hijazi, E.; & Sarmad, V. (2023). Research methods in behavioral sciences. Tehran: Agah publishing. (in Persian)

Belk, R.; Humayun, M., & Brouard, M. (2022). Money, possessions, and ownership in the Metaverse: NFTs, crypto currencies, web3 and wild markets, Journal of Business Research, 153(1), 198–205.

Bruni, R.; Piccarozzib, M., & Cabonic, F. (2023). Defining the Metaverse with challenges and opportunities in the business environment, Journal of Marketing Theory and Practice. /doi.org/10.1080/10696679.2023.2273555. 

Cho, J.; Dieck, M., & Jung, J. (2023). What is the Metaverse? challenges, opportunities, definition, and future research directions, Springer Proceedings in Business and Economics, in: Timothy Jung & M. Claudia tom Dieck & Sandra Maria Correia Loureiro (ed.), Extended Reality and Metaverse, 3-26.

Cornelius, K. (2011). Responsibility under criminal law in virtual worlds, Virtual Worlds and Criminality, pp. 95–119. Availabale online at: https://beckassets.blob.core.windows.net/product/readingsample/8654900/9783642208225_excerpt_001.pdf.

Darabpour, M. (2023). Metaverse; nature and legal challenges (Governance, Persons and Property). Modern Technologies Law. 4(7), 65-81. (in Persian)

Dougherty, C., & Linden, B. (2007). Virtual property rights litigation. E-Commerce Law & Policy, 9(7), Available online at https://ssrn.com/abstract=1092284

Firmansyah, E.; & Umar, U. (2023). Metaverse in business research: a systematic literature review. Cogent Business & Management, 10(2), doi.org/10.1080/23311975.2023.2222499.

Freeman, G., & Maloney, D. (2021). Body, Avatar, and Me: The presentation and perception of self in social virtual reality, Proceedings of the ACM on Human-Computer Interaction.  4(3), 1–27.

Gauttier, S.; Simouri, W., & Milliat, A. (2022). When to enter the metaverse: business leaders offer perspectives. Journal of Business Strategy. ahead-of-print. doi.org/10.1108/JBS-08-2022-0149.

Gervassis, N. (2004).  From laws for cyberspace to cyber laws (literally), Integration of Legal Norms into Internet Protocols and Law for Closed Digital Management Communities, SCRIPT-ed, 1(2), 259–271.

Greenberg, A. (2020). Protecting virtual things: patentability of artificial intelligence technology for the internet of things, IDEA Law Review of Franklin Pierce Cent. Intellectual. Property. 60(2), 328- 351.

Habibi, A., & Sarabadani, M. (2023). SPSS practical training. Tehran: Narvan. (in Persian)

Kalyvaki, M. (2023). Navigating the Metaverse Business and Legal Challenges: Intellectual Property, Privacy, and Jurisdiction. Journal of Metaverse, 3(1), 87-92.

Kasiyanto, S.  & Kilinc, M. (2022).  Legal conundrums of the Metaverse, Journal of Central Banking Law Institutions, 1(2), 299–322.

kour, I. A.; Al-Maroof, R. S.; Alfaisal, R., & Salloum, S. (2022). A conceptual framework for determining metaverse adoption in higher institutions of gulf area: An empirical study using hybrid SEM-ANN approach. Computers and Education: Artificial Intelligence, 3, available online at: http://dx.doi.org/10.1016/j.caeai.2022.100052

Lee, H. K.; Park, S., & Lee, Y. (2022). A proposal of virtual museum metaverse content for the MZ generation. Digital Creativity, 33(2), 79–95.

Lehdonvirta, V. (2005). Real-money trade of virtual assets: ten different user perceptions, Proceedings of Digital Arts and Culture, IT University of Copenhagen, Denmark, 1(3), 52-58.

Mohammad Bagheri, Z., & Seyed Bagheri, S. J. (2022). Fast fashion in the material world and metaverse. Legal Studies of Virtual Space, 1(4), 64-76. (in Persian)

Moradiberelian, M. (2022). An Introduction to the implications and legal challenges of Metaverse. Legal Research Quarterly, 25(1). 363-392. (in Persian)

 Noveck, B. (2005). Trademark law and the social construction of trust: creating the legal framework for on-line identity, Washington University Law Quarterly, 83(6), 1733-1748.

Rathore, B. (2018). Metaverse marketing: novel challenges, opportunities, and strategic approaches. Eduzone: International Peer Reviewed/Refereed Multidisciplinary Journal, 7(2), 72-82.

Roshan Chesli, Sh.; Mousavi, S. A.; heidarzadeh hanzaei, K., & abdolvand, M. A. (2023). Examining the antecedents and consequences of the intelligence of the sale of appliances and equipment sports in the Metaverse. Sciences and Techniques of Information Management. Available on line at: doi: 10.22091/stim.2023.9386.1949. (in Persian)

Salimi, M., & Lotfi Bidhendi, B. (2023). Investigating the role and effects of the Blockchain for the establishment and development of applications and services in Metaverse. Science and Technology Policy Letters, 13(3), 1-10. (in Persian)

Sheldon, D. (2007). Claiming ownership, but getting owned: Contractual limitations on asserting property interests in virtual goods, UCLA Law Review, 54(3), 751–787.

Siegel, D., & Wright, M. (2007). Intellectual property: The assessment, Oxford Review of Economic Policy, 23(4), 529–540.

Stephenson, N. )1992) Snow crash, Futures, 26(7), 798–800.  

Stobbs, G. (2006). The Digital millennium copyright act, in Multimedia Security Technologies for Digital Rights Management, Elsevier publications, London.

Yawised, K.; Apasrawirote, D., & Boonparn, Ch. (2022). From traditional business shifted towards transformation: The emerging business opportunities and challenges in ‘Metaverse’ era. International and National Conference on Business Administration and Accountancy, Thailand.

Yemenici, A. (2022). Entrepreneurship in the world of Metaverse: virtual or real? Journal of Metaverse, 2(2), 71-82.