تحلیلی بر موانع تربیت عقلانی بر پایه نظریه کنش ارتباطی هابرماس

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت

دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25، شهریور 1402، صفحه 5-26   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fedu.2023.77420.1176

نویسندگان

اکرم لطفی زاده¹؛ رضاعلی نوروزی^{* 2}؛ رضا محمدی چابکی³

¹دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم‌وتربیت، گروه علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

²دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش تبیین ابعاد اصلی عقلانیت­ ارتباطی هابرماس و بررسی موانع تربیت عقلانی مبتنی بر این نظریه است. این موانع در چهار سطح 1. کاربست 2. «نوع کنش» 3. کارکردهای مترتب با عقلانیت ارتباطی و 4. موانع موجود در سطح پایه یا زیست‌جهان تبیین شده­اند. برای پاسخ به سوالات پژوهش از روش توصیفی - تحلیلی استفاده شده است. یافته‌ها نشان دادند موانع موجود در بسط و برقراری تربیت عقلانی مبتنی بر دیدگاه هابرماس را می‌توان در سطوح چهارگانه‌ی باورها، رفتارها، کنش‌ها و ارزش‌ها دسته‌بندی کرد. بنابراین تأکید افراطی بر نسبیت معرفت و حقیقت، تأکید بر بازتولید رفتارهای مخدوش‌کننده عقلانیت­ ارتباطی و اشاعه کنش‌های ضد مفاهمه مهم‌‌ترین موانع هستند. این موانع نیز بر اثر فقدان مهارت‌های گفت‌وگویی، فقدان زمینه مشترک در ارتباط مبنی بر رابطه بین الاذهانی، اعمال باورهای سلطه‌جویانه، شدت و قوت بیشتری می‌گیرند. از سوی دیگر تلاش در برقراری مناسبات برابر و تأکید بر موجه‌سازی و صدق اطلاعات، پرهیز از مستعمره ساختن زیست‌جهان ارتباطی افراد، تأکید بر اشتراک آزادانه باورها و احساسات نیز ازجمله عواملی هستند که موانع ذکرشده را تعدیل می‎سازند.

کلیدواژه‌ها

کنش‌ارتباطی؛ تربیت عقلانی؛ موانع تربیتی؛ زیست‌جهان؛ عقلانیت ارتباطی

مراجع

Barton, M. D. (2005). The future of rational-critical debate in online public spheres. Computers and Composition, 22(2), 177-190. https://doi.org/10.1016/j.compcom.2005.02.002

Çamlı, A. Y., Virlanuta, F. O., Palamutçuoğlu, B. T., Bărbuță-Mișu, N., Güler, Ş., & Züngün, D. (2021). A Study on Developing a Communicative Rational Action Scale. Sustainability, 13(11), 6317. https://doi.org/10.3390/su13116317

Edgar, A. (2005). The theory of communicative action. In The Philosophy of Habermas. Continental European Philosophy, 138-187. https://doi.org/10.1017/UPO9781844653539.007

Edgar, A. (2006). Habermas: The Key Concepts (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203608715

Habermas, J. (1984). The Theory of Communicative Action, vol. 1, Reason and the Rationalization of Society. Beacon Press. https://www.amazon.com/Theory-Communicative-Action-Rationalization-Society/dp/0807015067

Johnson, D. P. (2008). Contemporary sociological theory: An integrated multi-level approach. Springer. https://doi.org/10978-0-387-76522-8/1007.

Johnson, P. (2009). A discourse theory of law and democracy. In Habermas. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203020166-5

Kellner, D. (1992). [Moral Consciousness and Communicative Action., Jurgen Habermas; The New Conservatism: Cultural Criticism and the Historian's Debate, Jurgen Habermas]. Contemporary Sociology, 21(2), 278-279. https://doi.org/10.2307/2075511

Liu, C. (2021). The Application of Habermas' Theory of Communication Action to the Work of College’s Counselors. Frontiers in Educational Research, 4(9). https://doi.org/10.25236/FER.2021.040918

Mahdalena, M., Haliah, H., Syarifuddin, S., & Said, D. (2021). Budget Accountability in The Perspective of Habermas Communicative Action Theory. Golden Ratio of Social Science and Education, 1(2), 61-72. https://doi.org/10.52970/grsse.v1i2.73

Melaver, M. (1992). [Review of Jürgen Habermas: Critic in the Public Sphere, by R. C. Holub]. Poetics Today, 13(2), 389–390. https://doi.org/10.2307/1772540 (In Persian)

Mohammadi, A., Bagheri Noaparast, K., & Zibakalam, F. (2015). Principles and Methods of Social Education on Habermas’s Communicative Action Theory. Foundations of Education, 4(2), 5-28. https://doi.org/10.22067/fe.v4i2.30243

Mohammadi Chaboki, R. (2016). Habermas and Education. Maron Publication. https://www.adinehbook.com/gp/product/6009596866 (In Persian)

Murphy, M., & Fleming, t. (2010). Habermas, critical theory and education. Routledge; Taylor & Francis Group. https://www.routledge.com/Habermas-Critical-Theory-and-Education/Murphy-Fleming/p/book/9780415536592

Sharlamanov, K., & Jovanoski, A. (2021). Jurgen Habermas and His Contribution to the Theory of Deliberative Democracy. American International Journal of Social Science Research, 7(1), 36-47. https://doi.org/10.46281/aijssr.v7i1.1296

Smith, N. (1993). Justification and application: Remarks on discourse ethics. Cogito, 8(3), 2. 88-290. https://doi.org/10.5840/cogito19948317

Verovšek, P. J. (2021). The philosopher as engaged citizen: Habermas on the role of the public intellectual in the modern democratic public sphere. European Journal of Social Theory, 24(4), 526-544. https://doi.org/10.1177/13684310211003192

Winter, R. (2020). On the Contemporary Relevance of Jürgen Habermas’ Social Theory. Theory, Culture & Society, 37(7-8), 5-9. https://doi.org/10.1177/0263276420959438

Zalta, E. N., Nodelman, U., Allen, C., & Anderson, R. L. (2003). Stanford Encyclopedia of Philosophy: a dynamic reference work. 2003 Joint Conference on Digital Libraries, 2003. Proceedings., Houston, TX, USA