مطالعۀ اقتباس سینمایی فیلم «پوستی که در آن زندگی می‌کنم» از رمان «رتیل» بر اساس بیش متنیت ژرار ژنت

پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

مقاله 1، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 11، اسفند 1402، صفحه 1-32   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/rltf.2024.86521.1101

نویسندگان

وحید رجبی^{* 1}؛ افسانه ناظری²؛ مسعود نقاش زاده³

¹دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کارآفرینی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان.

²دانشیار گروه نقاشی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان

³دانشیار گروه تلویزیون، دانشکده تولید رادیو و تلویزیون، دانشگاه صدا و سیما، تهران.

چکیده

اقتباس سینمایی را باید یکی از مهم‌ترین شاخه‌های ادبیات تطبیقی انگاشت که از اهمیت بالایی در این حوزه برخوردار است. این مفهوم تحت عنوان جایگشت به‌عنوان بخشی از نظریۀ بیش‌متنیت ژرار ژنت برشمرده می‌شود؛ که خود قسمی از نگره‌ی کلان‌تری به نام ترامتنیت است. پدرو آلمودوار ازجمله فیلمسازانی محسوب می‌شود که آثارش الفتی خاص با ادبیات دارد. این مقاله با هدف مطالعۀ چگونگی روند اقتباس فیلم «پوستی که در آن زندگی می‌کنم» ساختۀ پدرو آلمودوار از رمانی فرانسوی به نام رتیل نوشتۀ تیری ژونکه و با طرح این پرسش که «چگونه فرآیند اقتباس در فیلم «پوستی که در زندگی می‌کنم» از رمان رتیل صورت پذیرفته است؟» به تحلیل این مفهوم براساس نظریۀ بیش‌متنیت ژرار ژنت پرداخته‌است. در این‌جا اثر ادبی به‌عنوان پیش‌متن و فیلم به‌عنوان بیش‌متن مورد مطالعه قرارگرفته‌است. پژوهش حاضر به شیوه‌ی توصیفی-تحلیلی و با فرض جایگشت (ترانسپوزیسون) پنداشتن گونۀ این بیش‌متنیت؛ ابتدا به مفهوم اقتباس و جایگشت و همچنین، نظریۀ بیش‌متنیت ژنت پرداخته و سپس، سیر تراگونگی فیلم را در روند اقتباس از رمان مورد واکاوی قرارداده‌است. یافته‌ها مبین آن است که فیلم «پوستی که در آن زندگی می‌کنم» به سبب تراگونگی‌های متنوع و با تمسک به مواردی همچون پیرایش، کاهش، آرایش و جانشینی، گونه‌ای جایگشت در مفهوم بیش‌متنیت انگاشته می‌شود که نمایانگر مولف بودن فیلمساز است؛ بدین معنی که آلمودوار در اقتباس خود بیش از آن‌که متآثر از جهان روایی نویسنده باشد، با اتکا به خلاقیت و نوآوری خود، اثری نوین با مختصاتی تازه می‌آفریند.

کلیدواژه‌ها

ژرار ژنت؛ بیش متنیت؛ اقتباس؛ پدرو آلمودوار؛ فیلم پوستی که در آن زندگی میکنم؛ رمان رتیل

مراجع